میلگرد بستر المانی فولادی است که از فولاد گالوانیزه و ضدزنگ برای مقاوم‌سازی دیوارهای داخلی و خارجی ساختمان تولید می‌شود. بعد از بررسی‌های بسیار که ناشی از کسب تجربه در طی دهه‌های اخیر می‌باشد، المان‌هایی معرفی و روی کار آمدند تا میزان مقاومت دیوارها را در برابر لرزه‌ها بالاتر ببرند یا به تعریفی دیگر رفتار لرزه‌ای دیوارهای غیرسازه‌ای ساختمان را بهبود ببخشند.
یکی از مهمترین معضلاتی که مصالح ساختمانی دارند و در طی این سال‌ها با وجود پیشرفت صنعت عمران هنوز هم درگیر آن می‌باشیم عدم شکل‌پذیری یا شکل‌پذیری بسیار اندک این مصالح می‌باشد. دیوارها با بهره‌گیری از همین مصالح ساخته می‌شوند و رفتار لرزه‌ای مناسبی ندارند، بنابراین در زمان بروز لرزه‌ها، ایجاد ترک‌خوردگی، ریزش و آسیب به بخش‌های دیگر از جمله معضلات رایج دیوارها می‌باشد. معمولاً سازه‌های مسکونی و تجاری از دیوارهای بیرونی و درونی غیرباربر بهره‌مند می‌باشند و همان‌طور که بیان شد دارای رفتار لرزه‌ای مناسبی نیستند.
از المان میلگرد بستر استفاده می‌شود تا میزان آسیب‌های ناشی از لرزه دیوارها کم شود و در نتیجه میزان مقاومت کلی سازه بیشتر شود و ایمنی سازه در برابر لرزه افزایش یابد. این المان ساختار بسیار ساده‌ای دارد، دو مفتول که به موازات هم قرار گرفته‌اند و عاجدار می‌باشند در عرض‌های 5 تا 15 سانتی‌متری به وسیله یک مفتول میانی ساده تقویت شده‌اند. میلگرد بستر در میان ملات ردیف‌های دیوار قرار می‌گیرد و سبب بالا رفتن یکپارچگی دیوار می‌شود. این میلگردها در دو نوع نردبانی و خرپایی تولید می‌شوند.
میلگرد بستر نردبانی
این نوع از میلگردهای بستر از مفتول‌های فولادی گالوانیزه آجدار تولید می‌شود. مفتول میانی که در آن به کار می‌رود از نوع مفتول ساده بوده و معمولاً دارای ضخامت 4 میلی‌متری می‌باشد. مفتول‌های کناری نیز ضخامت 4 میلیمتر یا بیشتر دارند. ضخامت میلگردها باید طوری باشد که در میان ملات بستر بین ردیف‌ها مدفون شود و تماس مستقیم با بلوک‌ها نداشته‌باشد. به همین دلیل ضخامت معمول همان 4 میلیمتر می‌باشد. میلگرد بستر نردبانی در سه عرض معمول 5.5، 11 و 15 سانتی‌متر تولید می‌شود.
میلگرد بستر خرپایی
میلگرد بستر خرپایی گزینه بهتری نسبت به نوع نردبانی می‌باشد و معمولاً تولید و استفاده بیشتری دارد. از نظر ساختار و عملکرد، بهتر از نوع نردبانی می‌باشد. تفاوت اصلی یا بهتر بگوییم تنها تفاوت در نحوه اتصال مفتول میانی می‌باشد که به صورت عمود و نردبانی نیست بلکه به صورت زیگزاک می‌باشد که ساختار بهتری است.
نوع دیگری از میلگردهای بستر وجود دارد که با نام میلگرد بستر مشبک شناخته می‌شود. این میلگردهای بستر به مانند یک توری با ضخامت مشخص و سوراخ‌های چندضلعی ساده کنار هم قرار می‌گیرند. این نوع از میگلردهای بستر در کشور ما استفاده نمی‌شود و تولید چندانی نیز ندارد. در کشور ما از دو نوع نردبانی و خرپایی به صورت معمول و شایع استفاده می‌شود.
نکات مهم درباره مقررات اجرایی میلگردهای بستر
میلگردهای بستر باید در میان ردیف‌های بلوک‌ها قرار بگیرد اما نه به این صورت که در تمام ردیف‌ها باید از این المان استفاده کنیم، نباید فاصله دو ردیفی که در آن از میلگرد بستر استفاده می‌شود از 1 متر بیشتر باشد، البته این بستگی مستقیم به طبقه مورد نظر نیز دارد به این صورت که هر چه طبقه بالاتر باشد باید فاصله بین ردیف‌ها کمتر شود.
نکته بعدی این است‌که بهتر است از نوع خرپایی استفاده شود اما هیچ‌گونه اجباری در آیین نامه‌ها نسبت به این موضوع نیست و کاملاً دست سازنده‌ها در انتخاب نوع آن باز است. چیزی که مهم است لزوم استفاده از این المان است.
برای بلوک‌هایی که در زمان اجرا دارای ملات بستر ضخیم می‌باشند باید از میلگرد بستر استفاده شود، چرا که می‌توان این المان را در داخل ملات آن مدفون کرد، در غیر این صورت نباید از این المان استفاده کرد، بلکه باید از المان‌های جایگزین استفاده کرد.
از آنجایی که این المان در داخل ملات مدفون می‌شود و در معرض زنگ‌زدگی و خوردگی می‌باشد حتماً باید از جنس گالوانیزه باشد یا در غیر این صورت پوشش محافظ داشته‌باشد.
منبع: وبسایت شرکت پوکاسازه