بازار کار رشته مهندسی علوم و صنایع در حال گسترش است چرا که سبک زندگی مردم هر روز در حال تغییر است و افراد تمایل بیشتری به استفاده از مواد غذایی بسته بندی شده دارند. هدف متخصصان این رشته انتخاب بهترین روش برای استفاده از منابع خام گیاهی و حیوانی است، به طوری که بهره وری و کیفیت مطلوبی داشته باشد.
آشنایی با رشته علوم و صنایع غذایی
رشته علوم و صنایع غذایی به آشنایی با تکنولوژی مراکز و صنایع تولید مواد غذایی از قبیل لبنیات، غلات، گوشت، روغن، قند، سبزیجات و میوه جات می پردازد. دانش آموختگان در این رشته درباره صنایع نگهداری مواد غذایی، تولید، بسته بندی، کنترل کیفی مواد غذایی مطالعه میکنند و یاد می گیرند که چگونه طی فرآیندهای مشخصی از ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻣﻮاد ﻏﺬایی اطمینان حاصل کرده و عمر محصولات غذایی مختلف را ضمن حفظ کیفیت و ارزش غذایی آن ها، طولانی تر کنند.
هدف اصلی این رشته تولید، برداشت و فراوری مواد خام گیاهی و حیوانی و حفظ کیفیت آن ها تا رسیدن به دست مصرف کننده است. این رشته، سرشار از درس های حفظی و محاسباتی است که بیشتر آن ها با زیست و شیمی مرتبط هستند و متشکل از اصطلاحات علمی و اسامی تخصصی بسیاری میباشد. ورود به این رشته، نیازمند داشتن مهارت کافی در زبان انگلیسی است.به طور کلی دانشجویان این رشته در طی دوران تحصیل خود با عملیاتی مانند روش های نگه داری، فرآوری و بسته بندی محصول آشنا می شوند.
آینده شغلی رشته علوم و صنایع غذایی
مهمترین فرصت های شغلی دانش آموختگان رشته علوم وصنایع غذایی:
- مسئولیت فنی
- مسئول کنترل بسته بندی و ارائه مشاوره تغذیه ای
- ساخت محصولات جدید
- مدیریت تولید کارخانجات
- مسئولیت آزمایشگاه
- فعالیت های تحقیق و توسعه
- مسئول کنترل کیفیت تولید
- مدیر واحد نگهداری
- تکنسین در کارخانجات مختلف صنایع غذایی
- کارشناس صنایع غذایی
- کارشناس تحقیق و توسعه
- کارشناس طراحی محصول
- بازرس تضمین کیفیت
دانش آموختگان این رشته می توانند در موسسات و سازمان های گوناگونی که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد مشغول به کار شوند ولی اگر امکان استخدام در این سازمان ها را نداشتند، میتوانند به عنوان کارشناس صنایع غذایی در آزمایشگاه ها، موسسات تحقیقاتی، خط تولید کارخانه جات مواد غذایی و بخش های کنترل کیفیت مشغول به کار شوند یا درنهایت به صورت شخصی اقدام به تاسیس کارگاه های صنایع غذایی و یا کارخانجات تولیدات مواد غذایی و در نتیجه کار آفرینی نمایند.
افراد از کدام رشته های تحصیلی میتوانند وارد بازار کار رشته علوم و صنایع غذایی شوند؟
این رشته جزو زیر شاخه های گروه ریاضی است. بسیاری از دانش آموزان که به رشته های مهندسی گروه ریاضی مانند مهندسی برق، مهندسی مکانیک، مهندسی پزشکی، مهندسی کامپیوتر، مهندسی رباتیک و … علاقه ای ندارند، میتوانند رشته صنایع غذایی را انتخاب کنند. و همچنین مهندسی رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی در زیرگروه 5 از گروه آزمایشی علوم تجربی قرار دارد.
موفقیت در بازار کار رشته علوم و صنایع غذایی
یک از راه های موفقیت دانشجویان در بازار کار رشته علوم و صنایع غذایی در دست یابی به فرآورده های جدید و عرضه آن به بازار و قابلیت توافق و سازش با تقاضای مشتریان است و چنین کاری نیاز به تلاش و کوشش بسیار دارد. از سوی دیگر دانشجویان این رشته باید آمادگی کار در شهرهای کوچک یا حومه شهرهای بزرگ را داشته باشد چون بیشتر کارخانه‌های صنایع غذایی خارج از شهرهای بزرگ یا در شهرهای کوچک مستقر هستند.
زیرشاخه ها و گرایش های رشته علوم و صنایع غذایی
رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی پیش تر به عنوان یکی از گرایش های مجموعه مهندسی کشاورزی شناخته می شد. اما در سال های اخیر به صورت یک رشته مستقل دانشگاهی عرضه می شود. در مقاطع تحصیلی بالاتر این رشته خود به گرایش های متنوع تری تقسیم می شود که در دانشگاه های وابسته به وزارت علوم و دانشگاه های علوم پزشکی دانشجو می پذیرند. گرایش‌های رشته علوم و صنایع غذایی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا عبارتند از:
شیمی مواد غذایی
تمرکز این گرایش بر تحقیقات بنیادی و توسعه ای مرتبط با فرایند های تولید و بسته بندی مواد غذایی است. همان طور که از نام این گرایش پیداست، دروسی که بر پایه شیمی هستند نقش اصلی را در این گرایش دارند و بنابراین افرادی که علاقه و استعداد بیشتری نسبت به یادگیری این دروس دارند، این گرایش به آن ها پیشنهاد میشود. در این رشته به تحقیقات بنیادی در رابطه با شیمی و ساختار مواد غذایی، فرایند های تولید و بسته بندی پرداخته میشود و همچنین فعالیت در آزمایشگاه ها نیز از اهمیت بالایی برخوردار هست.
زیست فناوری مواد غذایی
دانشجویان این گرایش می‌آموزند که چگونه از تکنیک های زیست فناوری در ایجاد بو و مزه و تغییر بافت مواد غذایی خام استفاده کنند. این گرایش، یکی از شاخه های نوین علوم و صنایع غذایی به شمار می‌رود.
نام دیگر این گرایش، میکروبیولوژی مواد غذایی نیز میباشد. گرایش زیست فناوری مناسب برای افرادی صبور، با حوصله، با دقت و علاقه مند به دروس زیست شناسی و میکروبیولوژی میباشد.در این گرایش از سلول های زنده به منظور تولید مواد غذایی با بو، مزه، بافت بهتر با قابلیت نگهداری بیشتر استفاده می شود و همچنین کار در آزمایشگاه های صنایع غذایی و تخصصی میکروبیولوژی در این گرایش بسیار حائز اهمیت میباشد.
فناوری مواد غذایی
دانش‌آموختگان این گرایش، در طراحی تجهیزات و ماشین های فراوری مواد غذایی و همچنین در برنامه ریزی و توسعه خطوط تولید و سامانه های صنایع غذایی، مهارت های لازم را کسب میکنند.گرایش فناوری مواد غذایی و یا تکنولوژی مواد غذایی، مختص افرادی است که به بحث های تکنولوژیکی، طراحی تجهیزات و ماشین آلات فراوری مواد غذایی، تحقیق جهت توسعه خطوط تولید علاقه مند هستند، میباشد.
گرایش مهندسی صنایع غذایی
این گرایش اصولا متکی بر معادلات و محاسبات مرتبط میباشد و برای افرادی مناسب است که توانایی بالایی در انجام محاسبات سنگین دارند و از دقت بالایی برخوردارند. یک مهندس صنعت غذا در این گرایش به مدل سازی فرایند های غذایی، طراحی و بهینه سازی خطوط تولید در کارخانجات میپردازد.
وظایف مهندسان علوم و صنایع غذایی
متخصصان صنایع غذایی معمولا مسئول فنی کارخانه های تولید مواد غذایی می باشند. در هر کارخانه باید از همان ابتدا که مواد اولیه وارد می شوند تا زمانی که محصولات بسته بندی و آماده عرضه می گردد، کنترل و نظارت کافی توسط مسئول فنی وجود داشته باشد. این فرد در مراحل مختلف از مواد در حال تولید نمونه برداری کرده و آن را در آزمایشگاه مورد ارزیابی قرار می دهد. متخصص صنایع غذایی در مورد اصول و روش های نگهداری، بسته بندی و کنترل کیفی مواد غذایی دانش و تخصص لازم را دارا می باشد.
حوزه کاری متخصص صنایع غذایی که در حوزه مهندسی شیمی گرایش صنایع غذایی تخصص دارد، طراحی هر یک از واحد های فرآیند تولید، طراحی خطوط مختلف آماده سازی، فرآوری و بسته بندی مواد غذائی وهمچنین طراحی کارخانجات تولیدی صنایع غذائی می باشد. او با توجه به خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، میکروبیولوژی، تغذیه ای و بهداشتی مواد غذائی به طراحی یا ایجاد واحد های تولید پرداخته و مشکلات خطوط تولیدی صنایع غذایی را رفع میکند.
مهندسان علوم و صنایع غذایی در زمینه های عملیات تبدیل مواد غذایی، نگهداری محصولات کشاورزی، کنترل کیفیت، کمک به طراحی و بهینه سازی خطوط تولید در کارخانه ها، هدایت و نظارت مسوولیت فنی واحدهای تولید فرآورده های مختلف غذایی فعالیت می کنند. دانشجویانی که قصد دارند وارد این رشته شوند باید به دروس ریاضی و فیزیک و شیمی علاقه زیادی داشته باشند. همچنین افراد برای موفقیت در بازار کار رشته علوم و صنایع غذایی باید از یک سری مهارت ها برخوردار باشند که در ادامه به انها میپردازیم:
- آزمایش سلامت و کیفیت مواد غذایی
- انجام پژوهش‌هایی برای پیدا کردن روش‌های کارآمدتر تولید محصول
- ابداع تکنیک‌هایی برای فرآوری، بسته‌بندی و نگهداری مواد غذایی
- نظارت بر فرآیندها و تجهیزات مورد استفاده در تولید محصول
- توسعه و طراحی تجهیزات جدید برای استفاده در فرآیند تولید
- تحقیق و توسعه‌ی مواد غذایی جدید
- رفع مشکلات مربوط به ماندگاری، بسته‌بندی و توزیع مواد غذایی
- تهیه اطلاعات غذایی صحیح برای برچسب های محصولات
- کارکردن روی مواد تشکیل دهنده جدید برای رسیدن به ترکیب غذایی جدید
- بررسی راه های نگهداری تازه و ایمن مواد غذایی
- اصلاح مواد غذایی مانند تولید محصولات فاقد چربی
- یافتن راه های تولید سریع و ارزان مواد غذایی
- کنترل کیفیت و بهداشت مواد غذایی
- بسته بندی و ارائه مشاوره علمی به واحدهای تولیدی
- انجام آزمایشات لازم و تولید نمونه محصولات
- طراحی دستگاه ها و کارخانجات تولید مواد غذایی
- همکاری با گروه طراحی توسعه
- کنترل کیفیت و بهداشت مواد غذایی
- تایید تمام واردات (با نظر مسئول فنی) و تایید اداره کل نظارت
- کنترل بهداشت محیط کارخانه و کارگران
- کمک در رفع مشکلات خطوط تولیدی صنایع غذایی
- ساخت محصولات جدید، افزایش تولید، و کاهش ضایعات
- تهیه اطلاعات غذایی صحیح برای برچسب های محصولات
- بررسی راه های نگهداری تازه و ایمن مواد غذایی
- یافتن راه های تولید سریع و ارزان مواد غذایی
- آزمایش سلامت و کیفیت مواد غذایی
- کارکردن روی مواد تشکیل دهنده جدید برای رسیدن به ترکیب غذایی جدید
- اصلاح مواد غذایی مانند تولید محصولات فاقد چربی
- انجام آزمایشات لازم و تولید نمونه محصولات
- کنترل کیفیت و بهداشت مواد غذایی
- طراحی فرآیند های تولید محصولات غذایی به صورت انبوه
- طراحی دستگاه ها و کارخانجات تولید مواد غذایی
مواد اولیه مختلفی برای تهیه رنگ و رزین وجود دارند که نوع آنها به نوع محصول نهایی و کاربردهای خاص مربوط است. در ادامه، مواد اولیه معمولاً استفاده شده برای تولید رنگ و رزین را بررسی خواهیم کرد:
### مواد اولیه برای تولید رنگ:
1. **پیگمنت‌ها:**
– پیگمنت‌ها موادی هستند که به رنگ محصول می‌دهند. مثال‌ها: تیتانیوم دی‌اکسید (سفید)، اکسید آهن (قرمز، زرد، قهوه‌ای) و کروم اکساید (سبز).
2. **رزین‌ها:**
–مواد اولیه رنگ و رزین برای بخشیدن لطافت و لعاب به رنگ استفاده می‌شوند. رزین‌های مختلف شامل رزین‌های استیرن، اپوکسی، پلی‌استر، و پلی‌آمید می‌باشند.
3. **حلال‌ها:**
– حلال‌ها برای حلال کردن پلیمرها و رزین‌ها به کار می‌روند. مثال‌ها: استر، تولوئن، و اتانول.
4. **مواد پرکننده:**
– برخی از رنگ‌ها نیاز به مواد پرکننده دارند تا حجم آنها افزایش یابد. مثال: تالک، سیلیس، و باریت.
5. **مواد افزودنی:**
– مواد افزودنی مثل افزودنی‌های رئولوژیک، مهارکننده‌های خوراک، و افزودنی‌های UV ممکن است بهبودهایی در خصوصیات رنگ ایجاد کنند.
### مواد اولیه برای تولید رزین:
1. **مونومرها:**
– مونومرها از انواع شیمیایی مختلف هستند و در فرآیند پلیمریزاسیون به عنوان سازنده اصلی رزین‌ها و پلاستیک‌ها عمل میکنند.
2. **کاتالیزورها:**
– کاتالیزورها به عنوان تسریع‌کننده فرآیند پلیمریزاسیون مورد استفاده قرار می‌گیرند.
3. **ضداکسیدانها و پختگی‌دهنده‌ها:**
– این مواد به رزین‌ها کمک میکنند تا در برابر عوامل خارجی مانند حرارت و اکسیداسیون مقاومت بیشتری داشته باشند.
4. **مواد افزودنی:**
– مواد افزودنی مانند رنگ‌ها، پرکننده‌ها، و تقویت‌کننده‌ها به رزین اضافه می‌شوند تا خصوصیات مختلفی را بهبود بخشند.
5. **رنگدهنده‌ها و پیگمنت‌ها:**
– برخی از رزین‌ها به منظور بهبود رنگ و ظاهر نهایی، رنگدهنده‌ها و پیگمنت‌ها را در خود جذب میکنند.
بازرگانی کرمی با عنایت به پروردگار و تلاش و پشتکار روز افزون بر آن شدیم تا تعهدات خویش را گسترده تر و خدمات هر چه بهتر به شما عزیزان ارائه دهیم. امید است که با یاری و پشتیبانی همیشگی شما دوستان و عزیزان این تلاش بی نتیجه نباشد و گامی سازنده را در جهت رشد و شکوفایی هر چه بیشتر جهت انجام خدمات به شما عزیزان برداشته باشیم.