تشخیص انواع بیماری با معاینه دهان و دندان

به نوشته روزنامه سان، دکتر نیل سیکا، دندانپزشک در این باره می‌گوید: معاینه دندان شما فقط فرصتی برای تشخیص مشکلات دندان‌ها و لثه‌ها نیست. او در این باره توضیح می‌دهد: دندانپزشک شما همچنین می‌تواند علائم مشکلات دیگر را هنگامی که به داخل دهان شما نگاه می‌کند را تشخیص دهد. او همچنین با بررسی سلامت مفاصل فک می‌تواند متوجه نشانه‌های سرطان دهان شود. دانشمندان نیز در تحقیقات خود این موضوع را مورد یبررسی قرار داده‌اند که چگونه چیز‌هایی مانند التهاب مزمن در دهان می‌توانند بر سایر قسمت‌های بدن شما تاثیر بگذارند و چرا؟

در این مطلب به نقل از دکتر نیل سیکا، به این مساله اشاره می‌کنیم که دندان‌های شما می‌توانند در مورد سلامتی و تندرستی شما چه چیز‌هایی را آشکار کنند.

بیماری قلبی

افرادی که سلامت دهان و دندان ضعیفی دارند و دچار بیماری لثه هستند یا دندان خود را از دست داده‌‍‌اند، بیشتر در معرض خطر بروز مشکلات قلبی و عروقی مانند حمله قلبی و سکته مغزی قرار دارند. این ارتباط در مطالعات متعدد به اثبات رسیده است. تئوری‌ها در مورد علت این ارتباط متفاوت هستند، اما تصور می‌شود باکتری‌هایی که لثه‌ها را آلوده می‌کنند و باعث ایجاد بیماری‌هایی مانند التهاب لثه می‌شوند، به رگ‌های خونی در سایر نقاط بدن نیز می‌روند و آسیب می‌زنند.

مردم متوجه نمی‌شوند که لثه‌های ملتهب خونرسانی بیشتری دارند و همچنین دارای پاکت‌های پریدونتال هستند که شکاف‌هایی بین لثه و دندان‌ها رشد می‌کنند و فرصت‌هایی را برای ورود باکتری‌ها به جریان خون فراهم می‌کنند. حضور تارتار، رشد باکتری را در اطراف ریشه دندان افزایش می‌دهد. با تجمع این میکروارگانیسم‌ها در اطراف ریشه، اتصال بین دندان و لثه ضعیف می‌شود و فاصله‌ای میان این دو به وجود می‌آید. به این فضا، پاکت پریودنتال گفته می‌شود.

کمبود مواد مغذی

زخم در دهان می‌تواند نشانه کم خونی ناشی از کمبود آهن و یک سری از ویتامین‌های دیگر مورد نیاز بدن باشد. اگر دندانپزشک نتواند برای بیمارانی که زخم مکرر روی زبان یا لثه دارند، مشکل دندانی را که باعث آن شده پیدا کند، به آن‌ها توصیه می‌کند آزمایش خون انجام دهند. اگر کمبود آهن نباشد، مقصر دیگر ممکن است کمبود روی، ویتامین B ۱۲ یا فولات باشد. این مشکل با تغییر رژیم غذایی و مکمل‌ها به احتمال زیاد قابل درمان است.

خطر زایمان زودرس

مادران آینده باید مراقب سلامت دهان و دندان خود باشند، زیرا بیماری لثه با خطر زایمان زودرس مرتبط است. یک مطالعه همچنین نشان داد که زنانی که زایمان زودرس داشتند، چهار برابر کمتر از زنانی که زایمان کامل داشتند، به سلامت لثه خود رسیدگی کرده بودند. آن‌ها ۸ برابر پلاک بیشتری نیز داشتند. این یافته‌ها که در مجله پریودنتولوژی بالینی منتشر شد، نشان داد که مادرانی که پوسیدگی یا پرکردگی دندان درمان نشده دارند نیز در معرض خطر زایمان زودرس هستند.

بیماری التهابی روده

دهان شما به روده متصل است، بنابراین اطلاعات زیادی در مورد آنچه در سیستم گوارش شما اتفاق می‌افتد به دندانپزشک شما می‌دهد. بیماری کرون و کولیت اولسراتیو) ناشی از التهاب مزمن طولانی مدت (هر دو به طور بالقوه می‌توانند در دندان دیده شوند. علائم مشخص شامل خشکی مداوم دهان و شکاف‌های زیاد روی زبان است. افرادی که این علائم در آن‌ها دیده می‌شود بهتر است هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنند.

ریفلاکس اسید معده

این یکی دیگر از مشکلات معده است که می‌توان ابتدا با مشاهده وضعیت دندان‌ها به آن پی برد، به خصوص اگر بیمار به جای سوزش سر دل، به اصطلاح ریفلاکس خاموش داشته باشد. در این عارضه، مبتلایان متوجه می‌شوند که اسید معده‌شان به مری بازمی‌گردد و گاهی تا دهان می‌رود، مخصوصا در شب. این منجر به آسیب به مینای دندان می‌شود، اما مصرف دارو‌های ضد اسید و ایجاد تغییر در شیوه زندگی می‌تواند تاثیر را کاهش دهد.

زوال عقل

دلایل زوال عقل پیچیده است و همچنان محققان در تحقیقات خود در حال بررسی است. اما مطالعات بیشتر نشان می‌دهد که افراد مبتلا به بیماری لثه و از دست دادن دندان در معرض خطر زوال شناختی و ابتلا به این بیماری هستند. تحقیقات منتشر شده توسط دانشگاه مرکزی لنکستر در ژانویه ۲۰۲۳ نشان داد که پروتئینی به نام آمیلوئید بتا که در مغز افراد مبتلا به آلزایمر یافت می‌شود، در سطوح خارجی دندان‌های عفونی نیز به وفور ظاهر می‌شود. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد افراد مبتلا به زوال عقل و بیماری لثه در مراحل اولیه کاهش شناختی سریع‌تری دارند.

استرس

اگر دندان‌های شما فرسوده شده یا حتی شکسته است، ممکن است دندان قروچه داشته باشید، وضعیتی که در آن فک خود را فشار می‌دهید. بسیاری از مبتلایان این کار را فقط هنگام خواب انجام می‌دهند، به همین دلیل است که ممکن است تا زمانی که دندانپزشک آن را تشخیص ندهد متوجه این مشکل نشوند.

علائم دیگر می‌تواند درد فک، درد گردن و شانه، سردرد و گوش درد باشد. استرس و اضطراب می‌تواند یک علت دیگر دندان قروچه باشد، بنابراین یافتن راه‌هایی برای آرام شدن قبل از خواب نیز می‌تواند به کاهش دندان قروچه کمک کند. سایر محرک‌های دندان قروچه می‌تواند مصرف برخی داروها، سیگار کشیدن و نوشیدن، و خروپف یا آپنه خواب باشد. دندانپزشک شما همچنین ممکن است محافظ دهانی برای شما ایجاد کند تا در شب از آن استفاده کنید تا از دندان‌های شما در برابر دندان قروچه محافظت کند.

مشکلات کبدی

یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ توسط دانشگاه کوئینز بلفاست نشان داد افرادی که بهداشت دهان و دندان ضعیفی دارند تا ۷۵ درصد بیشتر در معرض ابتلا به سرطان کبد هستند. باز هم، دلیل این ارتباط نیاز به بررسی بیشتری دارد، اما دانشمندان دریافتند باکتری به نام «فوسوباکتریوم نوکلئاتوم» (fusobacterium nucleatum) که منشأ آن از حفره دهان است، در کبد‌های بیمار یا سرطانی یافت می‌شود. سرطان کبد ششمین سرطان شایع در سراسر جهان و چهارمین قاتل بزرگ است، بنابراین مراقبت از لثه و دندان می‌تواند تا حدی از آن پیشگیری کند.

یائسگی

همانطور که هورمون‌های مزاحم بارداری می‌توانند بر دهان شما تأثیر بگذارند، تغییرات در دوران پیش از یائسگی نیز می‌تواند تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، کاهش سطح استروژن می‌تواند بر تولید بزاق تأثیر بگذارد و منجر به خشکی دهان شود که خطر پوسیدگی دندان و بیماری لثه را افزایش می‌دهد.

رعایت رژیم غذایی به شما کمک می‌کند از این خطر پیشگیری کنید و دندانپزشک شما ممکن است یک محصول بزاق مصنوعی را برای جلوگیری از خشکی دهان نیز تجویز کند. خطر پوکی استخوان در زنان در سنین بالاتر نیز افزایش می‌یابد و برخی مطالعات نشان داده‌اند که افراد مبتلا به پوکی استخوان به ابتلا به بیماری لثه مستعدتر هستند.

دیابت

افرادی که دیابت نوع ۲ دارند، سه برابر بیشتر از افراد بدون دیابت در معرض مشکلات دندانی قرار دارند، در حالی که افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ نیز بیشتر در معرض خطر هستن و بهبودی آن‌ها نسبت به افراد معمولی بیشتر طول می‌کشد، ابتلا به دیابت هر گونه بریدگی یا زخم در دهان را به مشکل بزرگتری تبدیل می‌کند، در حالی که قند بیش از حد در خون می‌تواند منجر به سطوح بالاتری در بزاق شود و احتمال پوسیدگی دندان را افزایش دهد.