گیاهان دارویی را می‌توان بنا به نوع گیاه، نوع ماده موثره، مقاومت مواد در برابر حرارت و … به اشکال گوناگون مصرف نمود. برای مثال جهت بهره مندی از تاثیر مطلوب از یک گیاه، باید از دم کرده آن استفاده کرد، در حالی که برای اثری متفاوت از همان گیاه، ممکن است جوشانده آن گیاه مورد نیاز باشد. بر خلاف باورعامه، دمنوش با جوشانده متفاوت می‌باشد.
به عبارتی، دم کردن و جوشاندن گیاهان، دو روش مختلف است که هر روش تاثیر جداگانه‌ای بر بدن می‌گذارد. برای تهیه دمنوش، ادویه، میوه، برگ، ساقه یا ریشه گیاهان را می‌توان خشک و پودر، در نهایت دم کرد.
در این روش، گیاه را در آب جوشیده برای ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در ظرف در بسته روی بخار ملایم قرار می‌دهند و سپس صاف می‌نمایند. نوشیدنی حاصل از برگ چای، گل گاوزبان، گل ختمی، به لیمو، سنبل الطیب یا چای میوه ای، نوعی دمنوش است.
از جمله تفاوت دمنوش و جوشانده به نحوه تهیه آن‌ها می‌توان اشاره کرد. اگر گیاه را مستقیم با آب سرد یا گرم بجوشانند، جوشانده‌ای به دست می‌آید که خاصیت و اثر آن قوی‌تر از دمنوش است و در مقایسه با عرقیات گیاهی، خواص تقویتی و همچنین عطر خارج شده از گیاه بیشتر است.
البته تحقیقات نشان داده است جوشانده برخی گیاهان به دلیل تاثیر قوی و فوری بر برخی ارگان‌های مختلف بدن، ممکن است عوارض ناگواری به دنبال داشته باشد، در نتیجه توصیه میشود، برای مصارف روزانه به میزان متعادل از دمنوش استفاده و مصرف جوشانده به خصوص جوشانده گیاهان ناشناخته بدون نظر و تجویز متخصصان این حرفه اجتناب شود.
طرز تهیه دم کرده گیاهی یا دمنوش
ساده‌ترین فراورده گیاهی، دم کرده می‌باشد. قسمت مورد استفاده برای دم کرده اصولاً گلبرگ و برگ‌های گیاه است، زیرا نازک و ظریف هستند. در صورتی که بخواهیم از قسمت‌های دیگر مانند ساقه، ریشه و یا دانه‌ها دم کرده تهیه کنیم باید حتماً آن‌ها را له یا پودر یا خرد نماییم. برای تهیه دم کرده باید آب در حال جوش را بر روی گیاه ریخته و درب ظرف را برای حدود ۱۵-۲۰ دقیقه، بسته به نوع گیاه مورد استفاده، ببندیم تا محلول زود سرد نشود.
در این مدت مقداری از مواد موثر گیاه در آب جوش حل میشود و پس از این مدت آن را با توری فلزی یا با پارچه متقال صاف می‌کنیم و سپس تفاله را دور ریخته و محلول باقیمانده را مصرف می‌نماییم.
میزان گیاه مورد مصرف معمولاً به ازای ۳۰ گرم گیاه خشک یا ۷۵ گرم گیاه تازه ۵۰۰ میلی لیتر آب جوش می‌باشد. این میزان معادل تقریباً ۳ تا ۴ لیوان دم کرده است. برای دستیابی به مقادیر کمتر به همین نسبت باید گیاه و آب را کاهش داد.
اگرچه می‌توان دم کرده را برای مدت کوتاهی در یخچال نگهداری کرد، ولی به علت رسوب احتمالی مواد موثر بهتر است دمکرده همیشه تازه مصرف شود این نیز از انواع تفاوت دمنوش و جوشانده‌ها می‌باشد. همچنین اگر دم کرده دارای مزه مطلوبی نبود می‌توان آن را با نبات یا عسل شیرین نمود و سپس مصرف کرد.
طرز تهیه جوشانده گیاهی
در این روش آب سرد را روی گیاه ریخته و به جوش می‌آوریم. سپس آن را تا حدود ۱ ساعت به صورت آهسته می‌جوشانیم. در جوشانده حجم محلول به علت بخار شدن کم میشود و به حدود دو سوم می‌رسد. جوشانده برای قطعات سخت گیاه، موادی که در اثر حرارت خراب نمی‌شوند و یا موادی که به سادگی در آب حل نمی‌گردند استفاده میشود.
میزان مورد نیاز گیاه برای تهیه جوشانده ۳۰ گرم گیاه خشک یا ۷۵ گرم گیاه تازه به همراه ۷۵۰ میلی لیتر آب است که پس از جوشیدن به حدود ۵۰۰ میلی لیتر کاهش می‌یابد.
فواید، مضرات و طرز تهیه جوشانده خاکشیر
جوشانده خاکشیر چیست و چگونه مصرف میشود؟ برای مصرف جوشانده و یا جوشیده خاکشیر از فواید و عوارض آن اطلاعی دارید؟ تا انتها با ما باشید تا با فواید و…
جوشانده را باید به صورت تازه مصرف کرد. البته می‌توان مصرف یک روز را تهیه کرده و استفاده نمود، اما نگهداری آن بیش از یک روز توصیه نمی‌شود. همانند دم کرده می‌توان برای شیرین کردن جوشانده نیز از عسل یا نبات استفاده نمود. در مصرف گیاهان دارویی طریقه مصرف و حد مجاز مصرف روزانه مهم می‌باشد و توصیه می‌گردد.
منبع: دلگرم