درخواست مختومه شدن پرونده اقدامی حقوقی است که به منظور اعلام پایان رسیدگی یا اجرای پرونده قضایی و حذف آن از جریان پیگیری های قضایی صورت می گیرد. این اقدام نیازمند رعایت اصول و مستندات قانونی است تا پرونده به طور رسمی و قطعی از چرخه دادرسی خارج شود.
فرایند مختومه شدن پرونده یکی از مراحل حیاتی در سیستم قضایی است که هم برای اصحاب دعوا و هم برای مراجع قضایی اهمیت فراوانی دارد. این امر نه تنها به شفافیت و قطعیت وضعیت حقوقی طرفین کمک می کند، بلکه موجب کاهش بار کاری سیستم قضایی و جلوگیری از انباشت پرونده های بلااقدام می شود. درک صحیح مفهوم، دلایل، مراحل و نحوه نگارش «متن درخواست مختومه شدن پرونده» برای تمامی افرادی که به نوعی با دعاوی قضایی سروکار دارند، اعم از خواهان، خوانده، وکیل یا کارآموز حقوقی، ضروری است. این راهنما با هدف ارائه اطلاعات جامع و کاربردی، به بررسی ابعاد مختلف این موضوع می پردازد و نمونه های عملی از درخواست های مرتبط را ارائه می دهد تا کاربران بتوانند با اطمینان خاطر، مراحل قانونی مربوط به مختومه شدن پرونده خود را پیگیری کنند.
مفهوم و مبانی حقوقی مختومه شدن پرونده
پیش از هر اقدامی، لازم است درک روشنی از مفهوم حقوقی مختومه شدن پرونده، تمایز آن با مفاهیم مشابه و مرجع صلاحیت دار برای این امر داشته باشیم. این دانش پایه، سنگ بنای تنظیم درخواست صحیح و پیگیری اثربخش آن خواهد بود.
مختومه شدن پرونده به چه معناست؟
مختومه شدن پرونده به معنای پایان یافتن رسمی رسیدگی به یک دعوا یا اجرای یک حکم قضایی در مرجع مربوطه است. این اصطلاح بیانگر آن است که پرونده از حیث ماهوی یا شکلی، دیگر نیازی به پیگیری فعال در دادگاه یا شعبه اجرای احکام ندارد و تمامی مراحل لازم برای تعیین تکلیف نهایی آن طی شده است. مختومه شدن می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که شامل حل و فصل اختلاف، اجرای کامل حکم، انصراف از دعوا، یا عدم امکان ادامه رسیدگی به دلایل قانونی است. در واقع، با مختومه شدن پرونده، مرجع قضایی دیگر وظیفه رسیدگی یا نظارت بر آن را به عهده ندارد و وضعیت حقوقی مربوط به آن دعوا یا حکم، قطعیت می یابد.
تفاوت مختومه شدن با صدور حکم قطعی و بایگانی پرونده
مختومه شدن پرونده اگرچه اغلب با صدور حکم قطعی و بایگانی پرونده همراه است، اما مفاهیم متمایزی هستند:
- صدور حکم قطعی: حکم قطعی به حکمی گفته می شود که دیگر قابل تجدیدنظرخواهی، فرجام خواهی یا اعاده دادرسی عادی نباشد و لازم الاجرا تلقی شود. صدور حکم قطعی، مرحله ای پیش از مختومه شدن است؛ یعنی پس از قطعیت حکم، نوبت به اجرای آن و سپس مختومه شدن پرونده می رسد. پرونده ای که حکم قطعی آن صادر شده، لزوماً مختومه نیست؛ بلکه ممکن است در مرحله اجرا باشد.
- بایگانی پرونده: بایگانی به معنای انتقال فیزیکی یا سیستمی پرونده به بخش آرشیو دادگستری پس از اتمام تمامی مراحل رسیدگی و اجرا است. بایگانی شدن، یک مرحله اداری و پس از مختومه شدن صورت می گیرد. هر پرونده مختومه، نهایتاً بایگانی می شود، اما صرف بایگانی شدن به معنای مختومه شدن از حیث حقوقی نیست (مثلاً پرونده های قدیمی که ممکن است به دلیل عدم پیگیری مختومه شده باشند، اما مفهوم حقوقی آن متفاوت است).
بنابراین، مختومه شدن فرایندی حقوقی است که به موجب آن پرونده از جریان رسیدگی خارج شده و پس از آن، حکم قطعی و سپس بایگانی به عنوان مراحل اجرایی و اداری بعدی اتفاق می افتند.
مرجع صلاحیت دار برای اعلام مختومه شدن
مرجع صلاحیت دار برای اعلام مختومه شدن پرونده بستگی به مرحله ای دارد که پرونده در آن قرار دارد:
- دادگاه رسیدگی کننده: در مواردی که مختومه شدن به دلیل سازش، استرداد دعوا، یا فوت یکی از طرفین (در دعاوی غیرمالی) در جریان رسیدگی دادگاه اتفاق می افتد، دادگاه صادرکننده رأی یا دادگاه تجدیدنظر (در مرحله تجدیدنظر) مرجع اعلام مختومه شدن است.
- شعبه اجرای احکام: پس از صدور حکم قطعی و ارجاع پرونده به اجرای احکام، اگر مختومه شدن به دلیل اجرای کامل حکم، سازش در مرحله اجرا یا ابطال اجراییه باشد، شعبه اجرای احکام مدنی یا کیفری (حسب مورد) دستور مختومه شدن پرونده را صادر می کند.
- شورای حل اختلاف: در پرونده هایی که در صلاحیت این شورا هستند، شورای حل اختلاف مرجع اعلام مختومه شدن پرونده خواهد بود.
تعیین مرجع صحیح برای تقدیم درخواست، اهمیت ویژه ای دارد؛ زیرا تقدیم درخواست به مرجع غیرصالح می تواند موجب اطاله دادرسی و سردرگمی شود.
دلایل قانونی تقاضای مختومه شدن پرونده و مستندات آن
مختومه شدن پرونده همواره بر مبنای دلایل قانونی و مستند به مواد قانونی مشخصی صورت می گیرد. آگاهی از این دلایل به تنظیم یک درخواست مستدل و مورد قبول مرجع قضایی کمک شایانی می کند. در ادامه به شایع ترین این دلایل و مستندات قانونی آن ها می پردازیم.
سازش و توافق طرفین
یکی از رایج ترین دلایل مختومه شدن پرونده، حصول سازش و توافق میان طرفین دعوا است. این توافق می تواند در هر مرحله ای از دادرسی، از ابتدای طرح دعوا تا حتی پس از صدور حکم قطعی و در مرحله اجرا، حاصل شود. ماده ۱۶۰ قانون اجرای احکام مدنی به صراحت بیان می دارد که در صورت سازش طرفین، پرونده اجرایی مختومه می شود و دادگاه نسبت به وصول نیم عشر اجرایی طبق ماده مزبور اقدام خواهد نمود. همچنین مواد ۱۷۸ تا ۱۸۵ قانون آیین دادرسی مدنی، به صلح و سازش میان طرفین و آثار حقوقی آن اشاره دارند که می تواند منجر به مختومه شدن پرونده شود. سازش نامه باید به صورت کتبی تنظیم و به امضای طرفین یا وکلای آن ها برسد و به عنوان مدرک ضمیمه درخواست مختومه شدن ارائه گردد.
در بسیاری از موارد، سازش نه تنها منجر به مختومه شدن پرونده می شود، بلکه راهکاری کارآمد برای حل و فصل اختلافات با رضایت طرفین و جلوگیری از هزینه ها و فرسایش روحی ناشی از دادرسی های طولانی است.
پرداخت کامل محکوم به یا اجرای کامل تعهد
در پرونده های مالی یا تعهدی، زمانی که محکوم علیه (کسی که حکم به ضرر او صادر شده) به طور کامل محکوم به (مبلغ یا تعهد مورد حکم) را پرداخت یا تعهد خود را اجرا کند، پرونده قابلیت مختومه شدن را دارد. این موضوع به ویژه در مرحله اجرای احکام اهمیت پیدا می کند. مواد ۱۸ تا ۲۰ قانون اجرای احکام مدنی، به ترتیب و نحوه اجرای احکام و پرداخت محکوم به اشاره دارند. مدارک لازم برای اثبات پرداخت شامل فیش های واریزی، رسیدهای کتبی، اقرارنامه محکوم له (کسی که حکم به نفع او صادر شده) مبنی بر وصول کامل حقوق خود، یا هر سند معتبر دیگری است که دلالت بر اجرای کامل تعهد یا پرداخت کامل دین دارد. با ارائه این مستندات به شعبه اجرای احکام، می توان درخواست مختومه شدن پرونده را تقدیم کرد.
استرداد دعوا یا درخواست توسط خواهان/شاکی
خواهان یا شاکی می تواند پیش از اتمام دادرسی، از دعوای خود صرف نظر کند. این اقدام که «استرداد دعوا» نامیده می شود، در ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده است. بر اساس این ماده، خواهان می تواند در هر مرحله از دادرسی، دعوای خود را مسترد کند. اگر استرداد دعوا قبل از ختم مذاکرات طرفین در جلسه اول دادرسی باشد، خواهان می تواند مجدداً همان دعوا را اقامه کند. اما اگر پس از آن و تا قبل از صدور حکم قطعی باشد، دعوا از بین رفته و خواهان دیگر حق اقامه مجدد آن دعوا را نخواهد داشت. در هر دو حالت، با استرداد دعوا، پرونده از جریان رسیدگی خارج و مختومه می شود. درخواست استرداد باید کتبی و صریح باشد.
اعتبار امر مختومه (Res Judicata)
اصل اعتبار امر مختومه، یکی از اصول بنیادین حقوقی است که بر اساس آن، زمانی که یک موضوع قبلاً در دادگاه صالح رسیدگی شده و حکم قطعی آن صادر گردیده است، دیگر نمی توان همان دعوا را با همان اصحاب و همان سبب، مجدداً در دادگاه دیگری طرح کرد. این اصل به منظور حفظ پایداری و قطعیت احکام قضایی و جلوگیری از رسیدگی های مکرر به یک موضوع واحد است. مواد ۸۴ (بند ۶) و ۸۹ قانون آیین دادرسی مدنی، به این قاعده اشاره دارند و طرح مجدد دعوایی که اعتبار امر مختومه یافته است را موجب صدور قرار رد دعوا می دانند. در صورت احراز اعتبار امر مختومه، دادگاه پرونده جدید را مختومه اعلام می کند.
فوت یکی از طرفین در دعاوی غیرمالی یا شخصی
در برخی از دعاوی که ماهیت غیرمالی و قائم به شخص دارند (مانند دعوای طلاق، برخی دعاوی خانوادگی یا دعوای مربوط به حقوق غیرمالی محض)، فوت یکی از طرفین می تواند موجب مختومه شدن پرونده شود. ماده ۱۰۵ قانون آیین دادرسی مدنی بیان می کند که در صورت فوت یکی از اصحاب دعوا، اگر دعوا مربوط به اموال نباشد، دادرسی متوقف می شود و دادگاه قرار سقوط دعوا صادر می کند. بدیهی است که در دعاوی مالی، ورثه متوفی قائم مقام وی شده و دادرسی با حضور آن ها ادامه می یابد. ارائه گواهی فوت به دادگاه، مستند اصلی برای درخواست مختومه شدن پرونده در این شرایط است.
عدم پیگیری پرونده توسط خواهان (متروکه شدن)
در مواردی که خواهان پس از طرح دعوا، در مواعد قانونی اقدام به پیگیری پرونده ننماید، دادگاه می تواند پرونده را مختومه اعلام کند. ماده ۱۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی، یکی از مصادیق متروکه شدن را بیان می کند؛ هرگاه خواهان، خواسته خود را نسیه به فروش رسانده باشد و موعد پرداخت آن نرسیده باشد، در صورت عدم درخواست خواهان، پرونده متوقف می شود. به طور کلی، عدم پیگیری فعال پرونده توسط خواهان در مراحل مختلف دادرسی و عدم ارائه توضیحات لازم یا تکمیل مدارک در فرصت های مقرر، می تواند موجب صدور قرار ابطال دادخواست یا قرار رد دعوا و نهایتاً مختومه شدن پرونده شود. این امر به ویژه در مواردی که دادگاه قرار رفع نقص صادر کرده و خواهان در مهلت مقرر اقدام نکرده باشد، مصداق می یابد.
ابطال اجراییه و مختومه شدن پرونده
یکی دیگر از دلایل مهم برای درخواست مختومه شدن پرونده، به ویژه در مرحله اجرا، ابطال اجراییه است. اجراییه برگه ای رسمی است که به موجب آن، اجرای حکم قطعی دادگاه یا سند لازم الاجرای دیگر (مانند چک یا سفته) از مراجع قانونی درخواست می شود. در برخی موارد، ممکن است به دلایل قانونی اجراییه صادر شده باطل شود. این دلایل می تواند شامل موارد زیر باشد:
- ایراد به شکل یا محتوای اجراییه.
- نقض حکم مبنای اجراییه در مراجع بالاتر.
- وجود اشتباه در صدور اجراییه.
- پرداخت کامل محکوم به پیش از صدور اجراییه و اثبات آن.
در صورت صدور دستور ابطال اجراییه از سوی مرجع صالح (معمولاً دادگاه صادرکننده حکم یا مرجع اجرای احکام)، پرونده اجرایی مربوطه مختومه اعلام می گردد. درخواست ابطال اجراییه نیز باید با دلایل و مستندات کافی به دادگاه یا مرجع مربوطه تقدیم شود.
نکات حیاتی پیش از تنظیم درخواست مختومه شدن پرونده
تنظیم درخواست مختومه شدن پرونده مستلزم دقت و توجه به جزئیات است تا فرآیند به درستی و بدون تأخیر طی شود. رعایت نکات زیر پیش از هرگونه اقدام، ضروری است:
- بررسی دقیق مستندات و مدارک لازم: اطمینان حاصل کنید که تمامی مدارک اثباتی (مانند توافق نامه سازش، فیش واریزی، رسید تحویل، اقرارنامه محکوم له، گواهی فوت، یا رأی ابطال اجراییه) به صورت کامل و معتبر در دسترس هستند.
- اطمینان از صحت اطلاعات پرونده: کلاسه پرونده، شماره بایگانی، نام و نام خانوادگی دقیق طرفین و مشخصات شعبه رسیدگی کننده را به دقت بررسی و از صحت آن ها اطمینان حاصل کنید.
- شناسایی دقیق مرجع صالح: همانطور که پیشتر ذکر شد، مرجع تقدیم درخواست (شعبه دادگاه رسیدگی کننده یا شعبه اجرای احکام) باید به درستی شناسایی شود.
- محاسبه و پرداخت هزینه های احتمالی: در برخی موارد، مانند سازش در مرحله اجرا، ممکن است نیم عشر اجرایی یا سایر هزینه های قانونی مطرح باشد. از میزان و نحوه پرداخت این هزینه ها آگاه شوید و در صورت لزوم، قبل از تقدیم درخواست، آن ها را پرداخت کنید و رسید آن را ضمیمه درخواست نمایید.
- اهمیت مشاوره حقوقی: در پرونده های پیچیده یا مواردی که ابهامات قانونی وجود دارد، حتماً با یک وکیل متخصص مشورت کنید. یک وکیل می تواند شما را در شناسایی بهترین راهکار، تنظیم درخواست صحیح و پیگیری مؤثر راهنمایی کند.
عدم رعایت هر یک از این نکات می تواند منجر به رد درخواست، تأخیر در روند مختومه شدن و تحمیل هزینه های اضافی شود.
ساختار و الزامات نگارش متن درخواست مختومه شدن پرونده
یک درخواست مختومه شدن پرونده باید از ساختاری استاندارد و مشخص پیروی کند تا از سوی مرجع قضایی به سهولت قابل بررسی و اتخاذ تصمیم باشد. بخش های اصلی یک متن درخواست صحیح به شرح زیر است:
- عنوان درخواست: باید مشخص کننده مرجع گیرنده باشد؛ مانند ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی/انقلاب/تجدیدنظر [نام شهرستان] یا ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] اجرای احکام مدنی [نام شهرستان].
- احترام و مقدمه: با عباراتی مؤدبانه مانند با احترام، سلام علیکم آغاز شود.
- مشخصات پرونده: ذکر دقیق کلاسه پرونده، شماره بایگانی (در صورت وجود)، و اسامی کامل خواهان/محکوم له و خوانده/محکوم علیه ضروری است.
- شرح مختصر ماوقع و دلیل درخواست: در این بخش باید به صورت شفاف، مستدل و مختصر، دلیل اصلی درخواست مختومه شدن پرونده تشریح شود. این شرح باید شامل تاریخ وقوع دلیل (مثلاً تاریخ سازش نامه، تاریخ پرداخت) و اشاره به مستندات مربوطه باشد. به عنوان مثال: به استحضار می رساند به موجب سازش نامه رسمی مورخ ۱۲/۰۳/۱۴۰۲ (تصویر پیوست)، فیمابین طرفین پرونده، موضوع اختلاف به طور کامل حل و فصل گردیده است.
- درخواست صریح و واضح: در نهایت، باید به صورت روشن و بدون ابهام، درخواست خود را مبنی بر مختومه شدن پرونده مطرح کنید؛ مانند لذا با عنایت به مراتب فوق، خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به مختومه نمودن پرونده فوق الذکر اقدام مقتضی مبذول فرمایند.
- امضا و تاریخ: در انتهای درخواست، باید نام و نام خانوادگی، سمت (خواهان، محکوم له، وکیل و…) و تاریخ نگارش درخواست درج شود.
- پیوست ها: فهرستی از مدارکی که به عنوان مستندات ضمیمه درخواست شده اند (مانند تصویر مصدق سازش نامه، فیش واریزی، اقرارنامه) باید در این بخش قید شود.
رعایت این ساختار، علاوه بر اینکه به درخواست شما اعتبار می بخشد، روند بررسی آن را نیز تسریع خواهد کرد.
نمونه متن درخواست مختومه شدن پرونده برای سناریوهای مختلف
در ادامه، چندین نمونه کاربردی از درخواست مختومه شدن پرونده برای سناریوهای رایج و متفاوت ارائه می شود. این نمونه ها به شما کمک می کنند تا با جایگزین کردن اطلاعات پرونده خود، درخواست دقیق و کاملی را تنظیم نمایید. بخش های قابل تغییر با [کروشه] مشخص شده اند.
نمونه ۱: درخواست مختومه شدن پرونده اجرایی به دلیل سازش و پرداخت نیم عشر
این نمونه برای مواردی است که طرفین در مرحله اجرای حکم به سازش رسیده اند و نیم عشر اجرایی نیز پرداخت شده است.
بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] اجرای احکام مدنی [نام شهرستان]
با احترام، سلام علیکم؛
احتراماً، در خصوص پرونده اجرایی کلاسه [شماره کلاسه پرونده]، موضوع اجراییه صادره له موکل/اینجانب [نام و نام خانوادگی محکوم له] و علیه آقای/خانم [نام و نام خانوادگی محکوم علیه]، به استحضار می رساند به موجب سازش نامه رسمی مورخ [تاریخ سازش نامه] (تصویر مصدق پیوست)، فیمابین طرفین، موضوع این پرونده به طور کامل حل و فصل و سازش گردیده است.
با توجه به توافق حاصله و پرداخت نصف نیم عشر اجرایی بر اساس ماده ۱۶۰ قانون اجرای احکام مدنی طی فیش بانکی شماره [شماره فیش بانکی] مورخ [تاریخ فیش بانکی] (تصویر پیوست)، از محضر محترم حضرتعالی/قاضی محترم اجرای احکام، خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به مختومه نمودن پرونده اجرایی فوق الذکر اقدام مقتضی مبذول فرمایند.
با تجدید احترام؛
[نام و نام خانوادگی]
[سمت: خواهان/محکوم له/وکیل و...]
تاریخ: [تاریخ نگارش درخواست]
پیوست ها:
۱. تصویر مصدق سازش نامه مورخ [تاریخ سازش نامه]
۲. تصویر فیش بانکی پرداخت نیم عشر اجرایی
نمونه ۲: درخواست مختومه شدن پرونده حقوقی به دلیل استرداد دعوا توسط خواهان
این نمونه در حالتی کاربرد دارد که خواهان پیش از اتمام دادرسی، از دعوای خود صرف نظر می کند.
بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان]
با احترام، سلام علیکم؛
احتراماً، در خصوص پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]، مطروحه بین اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] به عنوان خواهان و آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] به عنوان خوانده، موضوع [نوع خواسته، مثال: مطالبه وجه/خلع ید/الزام به تنظیم سند رسمی]، به استحضار آن مرجع محترم می رساند:
اینجانب، خواهان پرونده فوق الذکر، به موجب این لایحه و با استناد به ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی، قبل از ختم دادرسی، نسبت به استرداد کامل دعوای خویش اقدام می نمایم و دیگر قصدی برای پیگیری خواسته مذکور ندارم.
لذا از محضر محترم حضرتعالی/ریاست محترم شعبه، تقاضا دارد دستور فرمایید نسبت به صدور قرار رد دعوا و مختومه نمودن پرونده فوق الذکر اقدام مقتضی مبذول فرمایند.
با تجدید احترام؛
[نام و نام خانوادگی خواهان]
تاریخ: [تاریخ نگارش درخواست]
نمونه ۳: درخواست مختومه شدن پرونده به دلیل پرداخت کامل محکوم به
این فرم در مواردی استفاده می شود که محکوم علیه به طور کامل دین خود را پرداخت کرده و محکوم له این موضوع را اقرار و تأیید می نماید.
بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] اجرای احکام مدنی [نام شهرستان]
با احترام، سلام علیکم؛
احتراماً، در خصوص پرونده اجرایی کلاسه [شماره کلاسه پرونده]، موضوع اجراییه صادره له اینجانب [نام و نام خانوادگی محکوم له] و علیه آقای/خانم [نام و نام خانوادگی محکوم علیه]، به استحضار می رساند:
اینجانب [نام و نام خانوادگی محکوم له]، به موجب این درخواست، صراحتاً اقرار و اعلام می دارم که کلیه وجوه مربوط به محکوم به پرونده فوق الذکر، به مبلغ [مبلغ کامل محکوم به به عدد و حروف] ريال، به طور کامل و طی فیش واریزی/چک/رسید مورخ [تاریخ پرداخت] به شماره [شماره فیش/چک/رسید]، توسط محکوم علیه محترم پرداخت و تسویه شده است و اینجانب هیچ گونه ادعای دیگری در این خصوص ندارم.
لذا با عنایت به مراتب فوق و اجرای کامل حکم، از محضر محترم حضرتعالی/قاضی محترم اجرای احکام، خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به مختومه نمودن پرونده اجرایی مارالذکر اقدام مقتضی مبذول فرمایند.
با تجدید احترام؛
[نام و نام خانوادگی محکوم له]
تاریخ: [تاریخ نگارش درخواست]
پیوست: تصویر فیش واریزی/چک/رسید (در صورت وجود و برای اثبات تاریخ پرداخت)
نمونه ۴: درخواست مختومه شدن پرونده اجرایی به دلیل ابطال اجراییه
این نمونه زمانی کاربرد دارد که اجراییه صادر شده به دلایل قانونی توسط مرجع صالح باطل شده است.
بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] اجرای احکام مدنی [نام شهرستان]
با احترام، سلام علیکم؛
احتراماً، در خصوص پرونده اجرایی کلاسه [شماره کلاسه پرونده]، موضوع اجراییه صادره له [نام و نام خانوادگی محکوم له] و علیه موکل/اینجانب [نام و نام خانوادگی محکوم علیه/وکیل ایشان]، به استحضار می رساند:
به موجب دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه صادرکننده رأی ابطال] (تصویر مصدق پیوست)، اجراییه صادره در پرونده فوق الذکر ابطال گردیده است. با توجه به ابطال اجراییه و عدم وجود مبنای قانونی برای ادامه عملیات اجرایی، ادامه روند پرونده بلاوجه می باشد.
لذا از محضر محترم حضرتعالی/قاضی محترم اجرای احکام، خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به مختومه نمودن پرونده اجرایی مارالذکر و رفع کلیه محدودیت های احتمالی مرتبط، اقدام مقتضی مبذول فرمایند.
با تجدید احترام؛
[نام و نام خانوادگی محکوم علیه/وکیل]
تاریخ: [تاریخ نگارش درخواست]
پیوست: تصویر مصدق دادنامه ابطال اجراییه
نمونه ۵: درخواست مختومه شدن پرونده به دلیل فوت یکی از طرفین (در دعاوی غیرمالی)
این درخواست در دعاوی غیرمالی و شخصی، پس از فوت یکی از طرفین ارائه می شود.
بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه: مثال: عمومی حقوقی/خانواده] [نام شهرستان]
با احترام، سلام علیکم؛
احتراماً، در خصوص پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]، مطروحه بین اینجانب [نام و نام خانوادگی طرف دیگر] و مرحوم [نام و نام خانوادگی متوفی]، موضوع [نوع خواسته، مثال: دعوای طلاق/اثبات نسب]، به استحضار آن مرجع محترم می رساند:
مرحوم [نام و نام خانوادگی متوفی] (خواهان/خوانده پرونده فوق الذکر)، در تاریخ [تاریخ فوت] فوت نموده اند. تصویر مصدق گواهی فوت ایشان (شماره ثبت [شماره ثبت گواهی فوت]) پیوست این درخواست می باشد. با توجه به اینکه ماهیت دعوا [توضیح مختصر ماهیت غیرمالی و قائم به شخص بودن دعوا] و قائم به شخص مرحوم بوده و با فوت ایشان، ادامه دادرسی موضوعیت خود را از دست داده است، لذا ادامه رسیدگی به پرونده از حیث قانونی امکان پذیر نمی باشد.
لذا با استناد به ماده ۱۰۵ قانون آیین دادرسی مدنی، از محضر محترم حضرتعالی/ریاست محترم شعبه، تقاضا دارد دستور فرمایید نسبت به صدور قرار سقوط دعوا و مختومه نمودن پرونده فوق الذکر اقدام مقتضی مبذول فرمایند.
با تجدید احترام؛
[نام و نام خانوادگی درخواست کننده]
[سمت درخواست کننده: مثال: خوانده/خواهان باقی مانده/ذی نفع]
تاریخ: [تاریخ نگارش درخواست]
پیوست: تصویر مصدق گواهی فوت مرحوم
فرایند تقدیم و پیگیری درخواست مختومه شدن
پس از تنظیم متن درخواست، نوبت به تقدیم و پیگیری آن می رسد. این فرایند شامل چند مرحله کلیدی است که رعایت آن ها برای حصول نتیجه مطلوب ضروری است:
- ثبت درخواست:
- در اغلب موارد، درخواست باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به مرجع صالح (دادگاه یا اجرای احکام) ارسال شود.
- در موارد خاص و با تشخیص مرجع قضایی، ممکن است تقدیم مستقیم درخواست به شعبه امکان پذیر باشد.
- ارائه مستندات:
- اصل یا کپی مصدق تمامی مدارک و مستندات اثباتی (مانند سازش نامه، فیش واریزی، گواهی فوت و…) باید همراه درخواست تقدیم شود.
- عدم ارائه مستندات کافی می تواند منجر به رد درخواست یا نیاز به رفع نقص و تأخیر در روند شود.
- بررسی درخواست توسط مرجع قضایی:
- قاضی یا مسئول اجرای احکام، درخواست و مستندات پیوست آن را بررسی می کند تا از صحت و تکمیل بودن شرایط قانونی اطمینان حاصل کند.
- در صورت نیاز به توضیحات بیشتر، ممکن است از طرفین دعوت به عمل آید یا دستور استعلام صادر شود.
- صدور دستور مختومه شدن:
- در صورت احراز شرایط، دستور مختومه شدن پرونده صادر و در سامانه قضایی ثبت می شود.
- این دستور می تواند به شکل قرار قضایی یا دستور اداری باشد.
- نحوه اطلاع رسانی:
- نتیجه بررسی درخواست و صدور دستور مختومه شدن معمولاً از طریق سامانه ثنا به اطلاع طرفین می رسد.
- پیگیری وضعیت پرونده در سامانه ثنا برای اطمینان از اعمال دستور مختومه شدن، توصیه می شود.
آثار و پیامدهای حقوقی مختومه شدن پرونده
مختومه شدن پرونده، پیامدهای حقوقی مهمی برای طرفین دعوا و نظام قضایی دارد که آگاهی از آن ها حائز اهمیت است:
- قطعی شدن وضعیت حقوقی: در اغلب موارد، با مختومه شدن پرونده، وضعیت حقوقی موضوع دعوا یا اجرای حکم قطعی می شود و امکان طرح مجدد همان دعوا (با همان خواهان و خوانده و سبب) از بین می رود. این امر به پایداری روابط حقوقی کمک می کند.
- اعتبار امر مختومه: در صورتی که مختومه شدن پرونده به دلیل صدور حکم ماهوی و قطعیت آن باشد، اصل اعتبار امر مختومه جاری شده و از طرح مجدد دعوا جلوگیری می کند.
- رفع مسئولیت های قانونی: پس از اجرای کامل حکم و مختومه شدن پرونده اجرایی، محکوم علیه از مسئولیت های قانونی مرتبط با آن پرونده (مانند پرداخت جریمه، حبس یا سایر محدودیت ها) رها می شود.
- آزادسازی وثایق و تضمینات: اگر در طول رسیدگی یا اجرا، وثیقه یا تضمینی (مانند فیش حقوقی، سند ملک، ضمانت نامه بانکی) از طرفین اخذ شده باشد، پس از مختومه شدن پرونده، با دستور مرجع قضایی آزاد می شود.
- کاهش بار کاری دستگاه قضا: مختومه شدن پرونده ها به کاهش حجم کاری دادگاه ها و شعب اجرای احکام کمک کرده و امکان رسیدگی مؤثرتر به پرونده های در جریان را فراهم می آورد.
درک این پیامدها به طرفین کمک می کند تا با آگاهی کامل نسبت به پیگیری و نهایی کردن پرونده خود اقدام کنند.
نتیجه گیری
درخواست مختومه شدن پرونده، گامی اساسی در فرایند دادرسی و اجرای احکام است که به منظور تعیین تکلیف نهایی و خروج رسمی پرونده از جریان پیگیری های قضایی صورت می گیرد. این اقدام که ریشه در اصول قانونی همچون سازش، اجرای تعهدات، استرداد دعوا و اعتبار امر مختومه دارد، نیازمند دقت و رعایت ساختارهای مشخص حقوقی است. همانطور که تشریح شد، از مفهوم بنیادین این اصطلاح تا تفاوت آن با صدور حکم قطعی و بایگانی، هر جزء از این فرآیند دارای ابعاد حقوقی خاص خود است. با آگاهی از دلایل قانونی و نحوه صحیح تنظیم درخواست، می توان با اطمینان و صحت کامل، پرونده های حقوقی یا اجرایی را به سرانجام رساند. رعایت نکات حیاتی پیش از اقدام و توجه به پیامدهای حقوقی ناشی از مختومه شدن، به طرفین امکان می دهد تا با کمترین چالش، به قطعیت و پایان یافتن وضعیت حقوقی مورد اختلاف دست یابند. در نهایت، همواره توصیه می شود در موارد پیچیده و برای اطمینان از رعایت تمامی جوانب قانونی، از مشاوره با وکیل متخصص بهره مند شوید.