هرس درخت انگور را شاید بتوان مهم‌ترین عملیات سال مدیران تاکستان دانست. هرس درختان انگور زمانی انجام میشود که این درخت‌ها هنوز در خواب هستند. به عقیده برخی اواسط فوریه (حوالی بهمن‌ماه) بهترین زمان برای هرس درخت انگور است، در حالی که برخی دیگر قبل از شروع زمستان را بهترین زمان هرس انگور می‌دانند. نکته مهم این است که هرس باید متناسب با شرایط اقلیمی هر منطقه انجام شود. در این مقاله همه آنچه باید در مورد هرس درختان انگور بدانید را بیان کرده‌ایم. و نیز برای کسب اطلاعات بیشتر از خرید نهال گردو کلیک کنید.
چرا هرس درخت انگور اینقدر مهم است؟
حتماً از باغبانان یا مسئولان تاکستان (و در کل تمام افرادی که دستی در گل و گیاه دارند!) شنیده‌اید که هرس درختان بخش مهمی از فرایند رشد آنان است. اما دلیل این اهمیت چیست؟
- هرس درخت انگور وضعیت محصول را برای سال جاری و آینده تعیین می‌کند. برش‌های دقیقی که روی شاخه‌ها (7 تا 12 سانتیمتر جوانه‌های زنده دارای چوب یک ساله) انجام میشود، تولیدهای متوالی انگور را مشخص می‌کند.
- هرس درختان آنها را سالم نگه داشته و از شر چوب‌های مرده، بیمار یا آسیب‌دیده خلاص می‌کند.
- هرس شرایط را برای تولید ثابت انگور طی چندین دهه فراهم می‌آورد.
- هرس فضای باز بین شاخه‌ها را حفظ می‌کند، در نتیجه نور خورشید بهتر به انگور می‌رسد و شرایط بهتری برای رشد آن ایجاد میشود.
آیا هرس درخت انگور در انواع مختلف یکسان است؟
به گفته پالیز نهال، هرس درخت انگور در برخی از انواع آن (مانند تامسون) با دشواری بیشتری همراه است. در این نوع درختان باید در انتخاب چوب دقت زیادی کرد. هر شاخه براساس قدرت درخت باید بین 60 تا 90 سانتیمتر هرس شود. هدف این است که در هر شاخه 6 تا 10 جوانه خوب برای تولید میوه و چوب باقی بماند.
بیش از تعداد شاخه‌ها، کیفیت شاخه‌ها مهم است. شاخه‌های با قطر متوسط، گرد، قهوه‌ای خوش رنگ و با جوانه‌هایی در حدود 7.5 تا 9 سانتیمتر بهینه هستند. جوانه‌ها باید به‌خوبی در معرض نور خورشید قرار گیرند. اگر شاخه‌ها در سایه رشد کنند، میوه کیفیت خوبی نخواهد داشت.
مهم نیست از چه روشی برای هرس درخت انگور استفاده می‌کنید. پرورش‌دهندگان معتقد هستند هرس درختان انگور به تخصص ویژه نیاز دارد. پیش هرس را می‌توان با دستگاهی متصل به تراکتور یا برخی ربات‌های خاص انجام داد. با این وجود هیچ ماشینی نمی‌تواند جایگزین لمس انسان یا توانایی تصمیم‌گیری مدیر تاکستان شود.
بهترین زمان هرس درخت انگور
زمان اصلی هرس اوایل زمستان است. هرس دیرتر از این زمان ممکن است باعث ریختن شیره انگور و ضعیف شدن گیاه شود. هرس انگور در هر سال در 2 زمان انجام میشود:
- هرس زمستانه (سیاه یا خشک)
- هرس تابستانه (سبز)
هرس زمستانه
این هرس بازده سالیانه درخت انگور را تنظیم می‌کند. مراحل آن در ادامه لیست شده‌اند:
- پاکسازی درخت انگور یا هرس ابتدایی: از آن به‌عنوان هرس اولیه نیز یاد میشود. زمانی که درخت به خواب رفته، بهترین موقع برای حذف شاخه‌های مزاحم، بیمار و آفت‌زده است. هدف از این هرس، آماده کردن درخت انگور برای هرس اصلی در زمستان است.
- هرس اصلی: در انتهای زمستان و زمانی که درختان از خطر سرمازدگی به دور باشند، انجام میشود. بسته به شرایط آب و هوایی مناطق مختلف این هرس در ماه‌های متفاوتی انجام می‌گیرد. در مناطق سردسیر بهتر است تا انتهای زمستان (و حتی اوایل فروردین) صبر کرد.
هرس تابستانه
هرس تابستانه یا سبز به شیوه‌های متفاوتی انجام میشود. سرزنی شاخه‌های سبز در زمان رشد گیاه انجام می‌گیرد. تعداد دفعات انجام آن به میزان رشد شاخه‌ها بستگی دارد. گاهی شاخه‌های ناخواسته از روی شاخه اصلی یا تنه رشد می‌کنند که باید حذف شوند.
جوانه‌های متورم در قسمت پایینی بوته نیز باید حذف شوند. چنین جوانه‌هایی ممکن است رشد کنند و شاخه‌های اضافی روی درخت به وجود بیاورند. گاهی نوک شاخه نیز باید قطع شود تا جوانه انتهایی آن از بین برود.
هرس سبز به‌عنوان مکملی برای هرس خشک (زمستانه) در نظر گرفته میشود. این هرس به توزیع بهتر مواد مغذی در گیاه کمک خواهد کرد. معمولاً زمانی آن را انجام می‌دهند که رشد جوانه‌ها روی بوته آغاز شده باشد.
نحوه هرس درخت انگور
نحوه هرس درخت انگور موضوع مهمی است که به‌طور مستقیم بر کیفیت محصول نهایی اثر می‌گذارد. در حقیقت بسیاری از صاحب‌نظران تفاوت بین محصول خوب و بد را در نحوه هرس درخت می‌دانند. هنگام هرس درختان انگور باید تا جایی که ممکن است شاخه‌های قدیمی را حذف کنید. این کار باعث رشد چوب جدید میشود (جایی که میوه در آنجا رشد می‌کند). همانطور که در قسمت قبل توضیح دادیم، برای رشد بهتر میوه باید هرس را در دو فصل زمستان و تابستان انجام داد.
هرس درخت انگور با استفاده از روش نایفن
روش نایفن یکی از روش‌های خوب هرس کردن درختان انگور است. در این روش از 2 سیم افقی (و نه یک سیم) برای حمایت از درخت انگور استفاده میشود. قسمت پایینی معمولاً حدود 1 متر و دیگری 1.5 متر از زمین فاصله دارد. درخت انگور در طی رشد بین سیم‌ها قرار می‌گیرد و تمام شاخه‌های بین سیم‌ها برداشته می‌شوند. شاخه‌های انگور در امتداد یک یا دو جوانه پایین‌تر بریده می‌شوند. انگورهای بالغ حدود 4 تا 6 شاخه و 5 تا 10 جوانه در هر کدام خواهند داشت.
چرا درخت انگور میوه نمی دهد؟
علل مختلفی ممکن است موجب میوه ندادن درخت انگور شوند؛ از جمله:
- جوان بودن درخت (عمر کمتر از 3 سال)
- کوددهی زیاد
- دریافت کم نور خورشید به دلیل هرس نامناسب
- آفات و بیماری
- نیاز به گرده‌افشانی
در ادامه هر یک را به اختصار توضیح داده‌ایم.
جوان بودن درخت انگور
حداقل زمانی که درخت انگور برای دادن محصول باید طی کند، 3 سال است. اگر درخت شما زیر این سن را دارد، کاملا طبیعی است که میوه ندهد!
کوددهی زیاد
اگر به درخت انگور خود بیش از حد نیازش کود نیتروژن داده‌اید، ممکن است منجر به رشد شاخه و برگ سرسبز در درخت بدون میوه شود. این اتفاق در صورت وجود نیتروژن بیش از حد در خاک به وقوع می‌پیوندد. اگر فکر می‌کنید درخت انگور شما به این علت میوه نداده است، سال بعد کار متفاوتی را انجام دهید.
انگورهای خود را در آینده با محصولی با فسفر بالا و نسبت کود متوسط (به‌عنوان مثال 10/20/10) کود دهید. در صورت امکان آزمایش خاک انجام دهید تا مشخص شود به چه چیزی نیاز دارید. ممکن است تغذیه‌ای سبک از چای کمپوست و مالچ در ماه‌های زمستان، تنها چیزی باشد که انگور شما بدان نیاز دارد.
دریافت کم نور خورشید به دلیل هرس نامناسب
انگورها برای میوه دادن به شکل صحیح، به برخورد مستقیم نور آفتاب نیاز دارند. میوه انگوری که در سایه رشد می‌کند، (اگر درخت میوه بدهد!) کیفیت مطلوبی نخواهد داشت. شاخه‌های بیش از حد رشدکرده و هرس‌نشده جلوی رسیدن نور خورشید به گیاه را می‌گیرند. در نتیجه نحوه هرس درخت انگور بسیار مهم است و در رسیدن نور و هوای مناسب به شاخه‌ها اهمیت دارد.
از متخصصین “آچاره” رایگان قیمت بگیرید و بهترین را انتخاب کنید.
شاخه‌های قدیمی که بیش از 2 سال عمر دارند را قطع کنید. معمولاً رشد جدید شاخه‌ها روی چوب‌های یک ساله ایجاد میشود. در نتیجه چنین شاخه‌هایی از آفتاب کامل بیشترین بهره را می‌برند. شاخه‌های قدیمی‌تر اغلب میوه نخواهند داد.
وجود آفات و بیماری در درخت انگور
حشرات و سوسک‌ها همراه با دیگر آفات گیاهی ممکن است به درخت حمله‌ور شوند و محصول را آلوده کنند. محصولات را جدا کرده و در سطل آب و ماده شوینده (مثلا صابون) قرار دهید. اگر شدت آفات زیاد است، از اسپری صابون باغبانی برای از بین بردن و متفرق کردن آنها استفاده کنید.
برای پیشگیری از این معضل نیز هرس درست درخت اهمیت زیادی دارد. هرس موجب گردش هوای صحیح درون شاخه‌ها میشود و اجازه تجمع آفات را نمی‌دهد. همچنین همواره درخت خود را از ریشه آبیاری کنید و شاخ و برگ آن را خشک نگه دارید تا از بروز این مشکل پیشگیری شود.
نیاز به گرده افشانی
اکثر انگورها گل‌های ماده یا نر و ماده تولید می‌کنند و توسط باد گرده‌افشانی می‌شوند. برخی گونه‌های درخت انگور برای گرده‌افشانی نیاز به تاک دیگری دارند (تاک دوم). در مورد نوع انگور خود تحقیق کنید و از نیازهای گرده‌افشانی آن مطلع شوید.
جمع‌بندی
در این مطلب در مورد نحوه هرس درخت انگور، زمان مناسب و انواع هرس صحبت کردیم. همچنین دلایل عدم میوه‌دهی درخت انگور را نیز بیان کردیم. درخت انگور شما برای رشد صحیح به رعایت نکابرای یادگیری کامل هرس درخت انگور یا هرس مو با همراه باشید تا با توضیحات و تصاویر هرس درخت انگور کامل شما را راهنمایی کنیم.
اصولا ریشه مو تا حد معینی می تواند رشد کند و از مواد غذایی موجود در خاک برای تولید شاخه و برگ و محصول کافی استفاده نمایید. اگر به هر دلیل، شاخه و برگ، بیش از حد زیاد باشد محصول آن کم می شود و برعکس؛ اگر محصول آن بیش از اندازه زیاد باشد، قدرت بوته برای تولید شاخه و برگ، در سال بعد کم خواهد شد. پس توجه داشته باشید که مقدار میوه و کیفیت آن زمانی مطلوب خواهد بود که گیاه از رشد متعادلی برخوردار باشد.
نکات مهم در هرس مو ( درخت انگور )
- عموماً جوانه های تولید کننده خوشه بر روی شاخه های یک ساله ایجاد می شوند. بهتر است این شاخه یک سال بر روی شاخه دو ساله قرار گرفته باشد. پس اگر شاخه ی یک ساله ای از جوانه های خواب بر روی تنه یا شاخه چند ساله ( بیش از دو سال) به وجود آمده باشد، معمولاً جوانه هایش بارده نخواهد بود و باید آن را از ته قطع کنید.
- شاخه های پیر (که بیش از حدود هشت سال عمر دارند) عموماً قدرت باردهی کمتری دارند، بنابراین باید با توجه به قدرت درخت و حفظ تناسب بین شاخه های یک ساله و چند ساله، به تدریج آنها را حذف کرده، با شاخه های جوان جایگزین نمود.
محل جوانه ها :
- ارقام مختلف انگور از نظر محل قرار گرفتن جوانه های بارده بر روی شاخه یک ساله با یکدیگر فرق دارند. بدین معنی که در بسیاری از ارقام، مثل انگور سفید بیدانه جوانه های زیرین شاخه سترون است و فقط شاخه و برگ تولید می‌کنند. اما در انگور عسگری جوانه های زیرین بارور می شوند.حتی می توان ارقامی یافت که فقط جوانه های موجود بر روی ششمین و هفتمین گره آنها بارور می شوند. پس باید در موقع هرس به این موضوع توجه داشته باشید.
اما بطور کلی اولین و دومین جوانه تحتانی شاخه یک ساله مثل شانزدهمین جوانه و جوانه های بالاتر از آن بارور نیستند و جوانه های وسطی هر شاخه معمولاً بارده تر از سایر جوانه های می باشند.
- عمر درخت مو بر خلاف نظر عده ای که تصور می کنند کوتاه است، در صورت رسیدگی کامل، به خصوص انجام هرس به موقع و صحیح، می تواند طولانی باشد. درخت شکل زیر پنجاه سال عمر دارد و بیش از هشتاد و دو تن محصول داده است.
- در مناطقی که سرمای زمستان از منفی بیست درجه سانتیگراد تجاوز می کند باید مو را طوری هرس کنید که تنه اصلی آن کوتاه باشد تا در پاییز به وسیله خاک آن را بپوشانید (نقش سرما در هرس). پوشاندن درخت با خاک را می توانید با وسایل مکانیزه انجام دهید. در آذربایجان و برخی دیگر از نقاط ایران، زمین تاکستان را به صورت جوی و پشته های عمیقی به نام «قانا» در می آورند. طوری که ارتفاع پشته ها به دو متر می رسد. شیب این قطعات شمالی و جنوبی است.
بوته ها در قسمت جنوب پشته ها کاشته می شوند. پس از کاشت و رویش کامل، اندام های گیاه در یک سوی پشته رشد کرده، گاهی قسمتی از شاخه ها، خود را به طرف دیگر پشته می کشند. این روش هرس مو را «هرس خزنده» می نامند.
- در مناطقی که احتمال سرمازدگی بهاره وجود دارد، بهتر است فاصله تاج و شاخه و برگ مو را از سطح زمین بیشتر در نظر بگیرید (1.5 تا 2 متر). زیرا سرمازدگی بهاره، اغلب پس از بارندگی روزانه، توام با بادهای سرد به هنگام شب در سطح زمین رخ می دهد.
- همانطور که می دانید نور در تشکیل جوانه های میوه دهنده و رسیدن محصول نقش اساسی دارد (اهمیت نور در رشد و میوه دهی درخت انگور). در نواحی مرطوب باید طوری هرس کنید و بوته را طوری هدایت کنید که گیاه از حداکثر نور استفاده نماید.
8-هدایت و هرس شکل دهی به تاک را باید طوری انجام داد که تنه گیاه پیچ و خم نداشته باشد و تا آنجا که مقدور است شیره گیاهی برای رسیدن به اندام های مختلف آن، کوتاهترین مسیر را طی کند. یعنی شاخه های اصلی «بازوها» زیاد بلند نباشند و شاخه های میوه دهنده، نزدیک تنه اصلی گیاه قرار گرفته باشند.
- در هرس درخت انگور باید سعی کنید که به تعداد لازم جوانه های خوشه دهنده را بر روی شاخه یک ساله نگهداری و بقیه را حذف نمایید. در تعیین تعداد جوانه های مذکور عوامل محیطی، ، سن بوته مو، تعداد درخت در هر هکتار، سیستم هرس سال قبل و روش های کشت، نقش اساسی دارند.
زمان هرس درخت انگور (هرس مو)
این عملیات عموماً در دو فصل انجام می شود. یکی در فصل زمستان و دوره استراحت بوته، یعنی از زمانی که برگ های مو خزان می کنند تا زمانی که گریه مو (در اواخر زمستان در حالی که هنوز جوانه ها بر روی شاخه های مو فعال نشده اند<خشک>، اگر شاخه آن را قطع کنیم شیره گیاهی به صورت آب زلال و اشک مانندی از محل قطع شاخه خارج میشود که آن را اشک مو یا گریه مو می گویند.) آغاز می شود. این نوع هرس را هرس خشک می نامند.
هرس خشک
در نقاطی که زمستان های سرد دارند و احتمال یخ زدگی شاخه و جوانه ها وجود دارد و درجه حرارت محیط به منفی بیست درجه سانتیگراد می رسد و یا تغییر درجه حرارت محیط به هنگام بهار ناگهانی است، باید از هرس اصلی در پاییز خودداری نمود و آن را به بعد از سپری شدن یخبندان ها و تغییرات ناگهانی دمای محیط موکول کرد. در زمان انجام هرس خشک، بوته ی مو فاقد برگ و خوشه است. منظور از هرس خشک در دو یا سه سال اولیه رشد بوته، شکل دهی به بوته مو است. پس از شکل دهی و تکمیل فرم بوته هرس خشک برای باروری مو به طور سالانه ادامه می یابد.
هرس سبز :
دومین نوع هرس، در دوره فعالیت بوته مو انجام می شود. این کار را باید وقتی انجام دهید که جوانه ها شروع به رشد و نمو کرده باشند. این نوع هرس را هرس سبز می نامند.
شدت هرس مو :
شدت هرس مو به رقم، رشد بوته، نوع خاک و محل کاشت مو بستگی دارد. هرس درخت انگور در نقاط مختلف به صورت های گوناگون انجام می شود. لکن به طور کلی می توانید به سه طریقه زیر شاخه های مو را هرس کنید.
روش های مختلف هرس درخت انگور ( هرس مو )
الف-هرس فرم یا شکل دهی
در سه سال اول پرورش مو،سعی کنید که با انجام عملیات هرس، بوته، فرم یا شکل خاصی به خود بگیرد. این عملیات را هرس فرم یا شکل دهی می نامند. این نوع هرس دارای انواع مختلفی است، ولی به طور کلی می توانید آن را به دو روش زیر انجام دهید:
- هرس فرم خوابید یا خزنده
- ایستاده
۱–هرس فرم خوابیده یا خزنده :
در بسیاری از نقاط سردسیر کشورمان، مو را به شکل هرس می کنند. در این روش، بوته مو را طوری تربیت می کنند که تنه اصلی آن روی زمین خوابیده، تعداد ۳ تا ۵ بازوی اصلی از آن منشعب می شود. بر روی هر بازوی اصلی ۲ تا ۳ بازوی فرعی به وجود می آید.
همه ساله بر روی بازوهای فرعی، شاخه های یک ساله میوه دهنده تشکیل می شود. در نقاطی مثل آذربایجان بوته را روی پشته ها هدایت می کنند. اما در بعضی مناطق مثل قزوین، فرم خزنده به روش ساده تری در می آید. به این طریق که در آن بوته انگور را روی زمین مسطح می کارند و سپس شاخه‌ها را طوری تربیت می کنند که روی زمین بخزد.
۲–هرس فرم ایستاده :
در این روش، تنه و شاخه‌های مو از زمین فاصله دارد.
شکلهای ایستاده، دارای انواع مختلفی است که با در نظر گرفتن نوع رقم و شرایط اقلیمی منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرند. از انواع این هرس به عنوان نمونه می توان به اشکال پاچراغی، کوردون، گیو و چفته‌ای اشاره نمود. در بعضی از اشکال ایستاده فقط از قیم و در بعضی دیگر از سیم و داربست برای نگهداری بوته‌های انگور استفاده میشود.
فواید پرورش مو به صورت ایستاده
۱. در این روش در مقایسه با روش خوابیده یا خزنده، تعداد بیشتری بوته مو را می‌توان در واحد سطح کشت نمود و در نتیجه محصول بیشتری به دست آورد.
۲. در روش ایستاده با استفاده از ماشین آلات می توانید عملیاتی از قبیل شخم زدن، دفع آفات و علف های هرز، برداشت میوه و سایر عملیات باغی را سریعتر و ساده تر انجام دهید و از هزینه دستمزد بکاهید.
۳. خوشه ها با خاک تماس ندارند و ضمناً از نور و هوای بیشتری استفاده می کنند و در نتیجه کیفیت محصول بهتر است و از میزان آفات و بیماریها کاسته می شود.
البته باید گفته شود که مخارج اولیه روش ایستاده در مقایسه با خزنده بیشتر است و نیز در مناطقی که سطح زیر کشت مو محدود است، ممکن است خسارات وارده از سوی پرندگان و زنبورها، به محصول بیشتر شود.
انواع هرس فرم ایستاده
الف. فرم پاچراغی:
در این فرم، بوته‌های مو را طوری باید هرس کنید که حداقل ۵۰ و حداکثر ۱۵۰ سانتی متر تنه داشته باشد. در قسمت انتهایی تنه، ۳ تا ۵ بازو را نگه می‌دارید که همه ساله با انجام هرس روی آنها 3 تا ۵ جوانه نگهداری می شود. ایجاد این تنه احتیاج به قیم موقت دارد. جنس این قیم اغلب چوبی است.
ب. فرم کوردون یا طنابی:
در این روش، احتیاج به سیم و قیم است و شاخه های مو را باید بر روی سیم هدایت کنید. به این ترتیب که بوته‌ها را با یک پایه نسبتا بلند، حدود ۱۲۰-۸۰ سانتیمتر و یک یا دو بازوی افقی فرم می دهید و این بازوها را روی سیم می خوابانید. بر حسب نوع رقم و شرایط اقلیمی و قدرت بوته ممکن است از این بازوها یک یا دو یا سه طبقه به وجود آورید.
روش کوردون در ایران هنوز کاملا عمومیت پیدا نکرده است، اما در مناطقی که زمستان ملایمی دارند می تواند بهترین سیستم هرس مو محسوب میشود.
هرس در مناطق سردسیر:
با کمی تغییر می‌توانید از این روش در مناطق سردسیر نیز که دمای زمستانه از منفی ۱۸ درجه سانتیگراد پایین‌تر می رود، استفاده کنید. به این ترتیب که فقط دو بازو در طرفین تنه مو ایجاد می شود؛ این بازوها ۱۰ تا ۱۵سانتیمتر بالاتر از سطح خاک قرار می گیرند و آنها را باید بر روی سیمی هدایت کنید، به طوری که شاخه های بارور بر روی سیم ها می رویند و ضمناً در زمستان می توانید به آسانی آنها را با بیل یا وسایل مکانیکی دیگر در زیر خاک مدفون کنید و در مقابل سرما محافظت نمایید.
برای ایجاد این فرم، مطابق شکل های مقابل و به شرح زیر عمل کنید:
سال اول پس از کشت نهال در زمین، آن را روی دو بند قطع کنید.
در طول بهار و تابستان، این دو جوانه رشد کرده، دو شاخه را تولید می کنند.
از ابتدای فصل رویش سال دوم، شاخه پایین تر را از ارتفاع ۱۵ تا ۲۰ سانتی متری سطح خاک و شاخه بالاتر را از بن قطع کنید.
در طول فصل رشد سال دوم تنها به دو جوانه انتهایی شاخه اجازه رشد دهید
اواخر فصل رویش سال دوم، هریک از این دو شاخه را به سیم ببندید و زیر خاک مدفون کنید
از ابتدای فصل رشد سال سوم 2 شاخه مذکور را که اکنون بازو نامیده می شوند، از زیر خاک درآورید و از هر بازو یک متر آن را باقی گذاشته، اضافه تر از آن را قطع کنید (طبق شکل زیر).
در طول سال سوم، در اثر رشد جوانه های موجود بر روی بازوها شاخه هایی ایجاد می شوند(طبق شکل زیر). سعی کنید آنهایی را که نزدیک به یکدیگرند و یا جهت رشدشان به طرف زمین است.
هرس در فصل تابستان
بر روی هر بازو به ۵ شاخه اجازه رشد دهید. شاخه های ایجاد شده را به سیم ردیف دوم ببندید. گاهی مشاهده می شود که بر روی شاخه های ایجاد شده، تعدادی خوشه ظاهر می گردد که حتماً برای تقویت بازوها و شاخه ها، آن خوشه ها را حذف کنید.
در پایان فصل رویش سال سوم و ۱۵ تا ۲۰ روز پس از برگریزان، هر یک از شاخه ها را ابتدا از روی بند سوم یا چهارم قطع و سپس آنها را خم کنید و به وسیله ای زیر خاک نمایید.
ابتدای فصل رشد چهارم، مجدداً شاخه ها و بازوها را از زیر خاک درآورید و هر یک از شاخه ها را از روی بند دوم هرس کنید (طبق شکل زیر).
در نتیجه در دو بازوی طرفین، مجموعاً ۲۰ جوانه باقی می ماند که با شروع فصل رویش، از هر جوانه یک شاخه فرعی می روید و پس از چندی، هر یک از این شاخه های فرعی دارای خوشه ای می شوند. لازم است خوشه موجود بر روی شاخه فرعی پایینی را حذف کنید. زیرا که این شاخه در واقع شاخه جایگزین است و باید برای سال آینده شاخه میوه دهنده تولید کند. در عوض خوشه شاخه فرعی بالاتر را حفظ کنید. این شاخه را شاخه بارده می نامیم.
تابستان سال چهارم
چنانکه ملاحظه می کنید در آخر تابستان سال چهارم از بوته هرس شده ۱۰خوشه بدست می آید. در خاتمه ی سال چهارم و سالهای بعد نیز پس از برداشت محصول و برگریزان و پس از یک هرس موقت، شاخه ها و بازوها را زیر خاک مدفون کرده، در بهار مجدداً از خاک بیرون آورید و در ابتدای هر سال شاخه های یک ساله را از بالای دو جوانه قطع کنید. این کار هر سال تکرار می شود. گاهی به جای دو بند، بسته به نوع رقم، سن و قدرت بوته مو، می توانید شاخه های یک ساله را از بالای بندهای سوم یا چهارم قطع نمایید. در شکل ۶-۲۱ هرس مو به روش ایستاده مخصوص مناطق سردسیر را مشاهده می کنید که بوته ها به فاصله دو متر از یکدیگر کاشته شده اند و ارتفاع تنه آنها ۱۵ سانتیمتر است.
در اشکال ۶-۲۲و ۶-۲۳ فرم ریسمانی دو طرفه یک ردیفه، به ترتیب پس از تشکیل و در حین رشد نشان داده شده است.
ج. هرس فرم «گیو»
این فرم هرس مو، احتیاج به داربست قوی تر دارد.فاصله پایه ها را از یکدیگر حداکثر ۶متر و فاصله ردیف سیم ها را از هم ۴۰ سانتیمتر در نظر بگیرید. گاهی در هر ردیف، به جای یک سیم، از یک جفت سیم استفاده می شود که هر کدام به یک طرف پایه بسته می شود. به این ترتیب، شاخه ها در بین دو سیم مذکور قرار می گیرند و در نتیجه، کمتر نیاز به بستن دارند. در این روش هرس، فاصله بین درختان در روی ردیف ها را بین ۱.۵ تا ۲متر در نظر بگیرید.
این فرم هرس در ارقامی از کاربرد دارد که از جوانه های واقع در پایین شاخه های یک ساله به آسانی شاخهٔ میوه دهنده تولید نمی شود. و باید برای تولید میوه کافی، شاخه ها را با طول بیشتری نگه دارید (مثل اکثر ارقام ایرانی). در فرم گیو هر سال شاخه را تعویض می کنید تا به طور مرتب میوه دهند. درخت از یک تنه دائمی و یک یا دو بازوی جانبی یک ساله که سال بعد قطع شده و جای خود را به دو بازوی یک ساله جوان دیگر می دهد، تشکیل می شود.
انواع فرم گیوی
اگر فقط یک بازو تولید شده باشد آن را (فرم گیوی ساده) و اگر از دو بازو تشکیل یابد آن را «فرم گیوی مضاعف» می نامند. برای ایجاد فرم گیوی مضاعف به شرح زیر عمل کنید:
هرس آخر زمستان
هرس آخر زمستان (بلافاصله پس از کاشت): بلافاصله پس از کاشت نهال در آخر زمستان، محور اصلی مو را از ارتفاع حدود پانزده سانتی متری سطح زمین کوتاه کنید و حداقل دو عدد جوانه قوی بر روی آن نگه دارید