وقتی زن بمیرد اموالش به کی میرسد؟ راهنمای کامل قوانین ارث و انحصار وراثت زن متوفی در ایران
در صورت فوت زن، اموال او (ترکه) طبق قوانین ارث جمهوری اسلامی ایران و احکام فقه اسلامی، به وراث سببی (همسر) و وراث نسبی (خویشاوندان خونی) او تعلق می گیرد. این امر فرآیند حقوقی پیچیده ای است که نیازمند آگاهی دقیق از قوانین و مقررات مربوطه است تا حقوق کلیه ذی نفعان به درستی رعایت شود. درک صحیح از نحوه تقسیم ارث زن نه تنها برای جلوگیری از بروز اختلافات خانوادگی ضروری است، بلکه به وراث کمک می کند تا با آگاهی کامل، مراحل قانونی مربوط به انحصار وراثت را به طور مؤثر پیگیری کنند. این راهنمای جامع، ابعاد مختلف ارث زن، از مبانی قانونی و سهم الارث هر یک از وراث در سناریوهای گوناگون گرفته تا مسائل حقوقی مرتبط و مراحل عملی انحصار وراثت را به تفصیل مورد بررسی قرار می دهد.
مبانی قانونی ارث زن در جمهوری اسلامی ایران
مفهوم ارث و نحوه توزیع آن پس از فوت یک فرد، از موضوعات اساسی و حساس در نظام حقوقی هر جامعه است. در جمهوری اسلامی ایران، قوانین ارث ریشه در فقه اسلامی دارد و جزئیات آن در قانون مدنی به وضوح تبیین شده است. برای درک اینکه وقتی زن بمیرد اموالش به کی میرسد، ابتدا باید با مفاهیم و اصول بنیادین ارث در این چارچوب آشنا شد.
تعریف ارث و ترکه
ارث به مجموعه ای از حقوق، اموال و دارایی هایی اطلاق می شود که پس از فوت یک شخص (مورث) به بازماندگان او (وراث) منتقل می گردد. این انتقال قهری است، به این معنا که با فوت مورث، بدون نیاز به اراده او یا وراث، صورت می گیرد. به اموال و دارایی های به جا مانده از متوفی، ترکه یا ماترک گفته می شود. ترکه شامل کلیه اموال منقول و غیرمنقول، مطالبات و دیون متوفی است که پس از پرداخت هزینه های کفن و دفن، بدهی ها و اجرای وصایای متوفی (در حدود ثلث اموال)، مابقی آن بین ورثه تقسیم می شود.
اسباب ارث در قانون مدنی (ماده ۸۶۱)
مطابق ماده ۸۶۱ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، اسباب ارث دو دسته اصلی هستند: نسب و سبب.
- نسب (خویشاوندی خونی): این دسته شامل خویشاوندانی است که از طریق خون با متوفی ارتباط دارند. این ارتباط می تواند مستقیم (مانند فرزندان و والدین) یا غیرمستقیم (مانند اجداد، خواهر، برادر و فرزندان آنها) باشد. وراث نسبی در قانون مدنی به سه طبقه و هر طبقه به درجات مختلفی تقسیم می شوند.
- سبب (خویشاوندی ناشی از ازدواج): این نوع خویشاوندی صرفاً محدود به رابطه زوجیت دائم است. به این معنا که تنها همسر دائم متوفی (زن یا مرد) می تواند به دلیل این رابطه، از یکدیگر ارث ببرند. وجود عقد دائم در زمان فوت، شرط اساسی برای ارث بری از طریق سبب است. در ازدواج موقت، مگر با شرط ضمن عقد، توارث وجود ندارد.
طبقات و درجات ارث
قانون مدنی ایران برای توزیع ارث، اصل تقدم طبقات و درجات را مقرر کرده است. بر این اساس، وراث نسبی در سه طبقه قرار می گیرند و تا زمانی که حتی یک نفر از وراث طبقه اول در قید حیات باشد، نوبت به وراث طبقات بعدی نمی رسد. همین اصل در مورد درجات نیز صادق است؛ یعنی وجود یک وارث در درجه نزدیک تر، مانع ارث بردن وارث در درجه دورتر در همان طبقه می شود.
- طبقه اول: شامل پدر، مادر، فرزندان و نوادگان (فرزندان فرزندان) متوفی است.
- درجه اول: پدر، مادر، فرزندان.
- درجه دوم: نوادگان (در صورت نبود فرزندان، نوادگان جانشین پدر یا مادر فوت شده خود می شوند).
- طبقه دوم: شامل اجداد (پدربزرگ و مادربزرگ) و خواهر و برادر متوفی و فرزندان آن ها است. این طبقه تنها در صورتی ارث می برند که هیچ یک از وراث طبقه اول حضور نداشته باشند.
- درجه اول: اجداد و خواهر و برادر.
- درجه دوم: فرزندان خواهر و برادر (در صورت نبود خودشان).
- طبقه سوم: شامل اعمام (عمو، عمه) و اخوال (دایی، خاله) متوفی و فرزندان آن ها است. این طبقه تنها در صورتی ارث می برند که هیچ یک از وراث طبقه اول و دوم حضور نداشته باشند.
- درجه اول: اعمام و اخوال.
- درجه دوم: فرزندان اعمام و اخوال (در صورت نبود خودشان).
وارث سببی (همسر)، در کنار تمامی این طبقات، سهم الارث مشخصی دارد و هیچ گاه به دلیل وجود وراث نسبی، از ارث محروم نمی شود.
وارثان با فرض (ذی الفروض) و با قرابت (عصبه)
در نظام حقوقی ایران، وراث از حیث میزان سهم الارث به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
- وارثان با فرض (ذی الفروض): این دسته از وراث کسانی هستند که سهم الارث آن ها به صورت کسری معین و مشخص در قرآن کریم و به تبع آن در قانون مدنی تعیین شده است. این سهام ثابت و غیرقابل تغییرند و شامل ۱/۲، ۱/۴، ۱/۸، ۱/۳، ۲/۳ و ۱/۶ از ترکه می شوند. همسر (زوج و زوجه)، پدر، مادر و دختران از مهم ترین ذی الفروض هستند.
- وارثان با قرابت (عصبه): این دسته از وراث سهم الارث ثابت و مشخصی ندارند. سهم آن ها پس از آنکه سهم ذی الفروض پرداخت شد، از باقی مانده ترکه تعیین می شود. اگر پس از پرداخت سهم ذی الفروض چیزی از ترکه باقی بماند، به وراث با قرابت (به ترتیب طبقات و درجات) می رسد. در برخی موارد، ممکن است وارثی هم ذی الفروض باشد و هم با قرابت (مانند پدر در صورت وجود فرزند پسر).
وراث زن فوت شده و سهم الارث آن ها در سناریوهای مختلف
یکی از پیچیده ترین و در عین حال پرکاربردترین بخش های قانون ارث، تعیین سهم الارث وراث در سناریوهای مختلف خانوادگی است. وقتی زن بمیرد اموالش به کی میرسد بستگی به این دارد که چه کسانی از وراث سببی و نسبی او در زمان فوت در قید حیات باشند. در ادامه به تفصیل این سناریوها را بررسی می کنیم.
ارث شوهر از همسر فوت شده (وارث سببی)
شوهر، تنها وارث سببی زن است و برخلاف وراث نسبی، هیچ گاه به دلیل وجود سایر وراث، از ارث محروم نمی شود. شرط ارث بردن شوهر، دائمی بودن عقد نکاح در زمان فوت زن است. سهم الارث شوهر بر اساس وجود یا عدم وجود فرزند یا نوه (از متوفی یا از ازدواج های قبلی شوهر) تعیین می گردد:
- در صورتی که زن دارای فرزند یا نوه باشد (چه از این شوهر و چه از شوهر قبلی): سهم الارث شوهر ۱/۴ (یک چهارم) از کل ترکه زن خواهد بود.
- در صورتی که زن فاقد فرزند یا نوه باشد: سهم الارث شوهر ۱/۲ (یک دوم) از کل ترکه زن خواهد بود.
طبقه اول وراث زن (پدر، مادر، فرزندان و نوه ها)
این طبقه، مقدم بر تمامی طبقات دیگر است و تا زمانی که حتی یک نفر از این افراد در قید حیات باشد، وراث طبقات بعدی ارث نمی برند.
در صورت وجود شوهر و فرزندان
اگر زن فوت شده دارای شوهر و فرزندان باشد، تقسیم ارث به شرح زیر است:
- شوهر: ۱/۴ از کل ترکه (به دلیل وجود فرزند).
- پدر و مادر: هر کدام ۱/۶ (یک ششم) از کل ترکه. این سهم برای پدر و مادر به دلیل وجود فرزند برای متوفی، فرض ثابت دارد.
- باقی مانده ترکه: پس از کسر سهام شوهر، پدر و مادر، مابقی ترکه بین فرزندان متوفی تقسیم می شود. در این تقسیم، سهم پسر دو برابر سهم دختر است. به عنوان مثال، اگر یک پسر و یک دختر باشند، ترکه باقی مانده به سه سهم تقسیم می شود که دو سهم برای پسر و یک سهم برای دختر است.
در حضور فرزندان برای متوفی، سهم الارث پدر و مادر هر کدام یک ششم و سهم شوهر یک چهارم از کل ترکه است. باقی مانده به فرزندان تعلق می گیرد، با این قاعده که سهم پسر دو برابر دختر است.
در صورت وجود شوهر و فقط پدر و مادر (بدون فرزند)
در این سناریو که زن فرزندی ندارد:
- شوهر: ۱/۲ (یک دوم) از کل ترکه (به دلیل عدم وجود فرزند).
- پدر و مادر: از باقی مانده ترکه، پدر ۲/۳ (دو سوم) و مادر ۱/۳ (یک سوم) را به ارث می برند. به عنوان مثال، اگر ترکه ۱۰۰ واحد باشد، ۵۰ واحد به شوهر می رسد و از ۵۰ واحد باقی مانده، تقریباً ۳۳.۳ واحد به پدر و ۱۶.۷ واحد به مادر می رسد.
در صورت وجود فقط فرزندان (بدون شوهر و پدر و مادر)
اگر زن فوت شده، شوهر و پدر و مادر نداشته باشد، تمام ترکه بین فرزندان او تقسیم می شود. سهم پسر دو برابر سهم دختر است.
در صورت وجود فقط پدر و مادر (بدون شوهر و فرزند)
اگر زن فوت شده، شوهر و فرزندی نداشته باشد، تمام ترکه بین پدر و مادر تقسیم می شود. سهم پدر ۲/۳ و سهم مادر ۱/۳ از کل ترکه خواهد بود.
نوه ها
نوه ها (فرزندان فرزندان) در صورتی ارث می برند که هیچ یک از فرزندان متوفی در قید حیات نباشند. در این حالت، نوه ها جانشین پدر یا مادر خود (فرزند متوفی) می شوند و به همان نسبتی که پدر یا مادرشان ارث می بردند، ارث می برند. به عنوان مثال، اگر متوفی دو فرزند داشته که یکی از آن ها فوت کرده و دارای دو فرزند (نوه متوفی) بوده است، این دو نوه به جای پدر فوت شده خود، سهم او را به ارث می برند و بین خودشان طبق قاعده پسر دو برابر دختر تقسیم می کنند.
طبقه دوم وراث زن (اجداد، خواهر و برادر و فرزندان آن ها)
این طبقه از وراث تنها در صورتی ارث می برند که هیچ یک از وراث طبقه اول (پدر، مادر، فرزندان، نوه ها) در قید حیات نباشند. سهم الارث این طبقه نیز بر اساس قرابت و نوع خویشاوندی (اعیانی، ابوینی، امی) تعیین می شود.
در صورت وجود شوهر و اجداد و خواهر/برادر
اگر زن فوت شده دارای شوهر و وراث طبقه دوم باشد (بدون وراث طبقه اول):
- شوهر: ۱/۲ از کل ترکه (به دلیل عدم وجود فرزند).
- باقی مانده ترکه: بین اجداد و خواهر و برادر تقسیم می شود. تقسیم بین خواهر و برادر بر اساس نسبت پسر دو برابر دختر است. اگر خواهر و برادر امی (فقط از مادر مشترک) باشند، سهم آن ها مساوی است؛ اما اگر ابوینی (از پدر و مادر مشترک) یا ابی (فقط از پدر مشترک) باشند، پسر دو برابر دختر ارث می برد. اجداد نیز سهم مشخصی دارند که با توجه به حضور یا عدم حضور خواهر و برادر و نوع آنها تعیین می شود. به طور کلی، اجداد پدری و اجداد مادری هر کدام سهم خاصی دارند.
در صورت عدم وجود شوهر و وراث طبقه اول
تمام ترکه بین اجداد و خواهر و برادر تقسیم می شود. سهم الارث اجداد (پدربزرگ و مادربزرگ پدری و مادری) و خواهر و برادر بر اساس قوانین خاص خودشان تعیین می گردد. به عنوان مثال، اگر متوفی فقط یک خواهر و یک برادر ابوینی داشته باشد، تمام ترکه به نسبت ۲ به ۱ بین آن ها تقسیم می شود.
فرزندان خواهر و برادر
فرزندان خواهر و برادر تنها در صورتی ارث می برند که هیچ یک از خواهران و برادران خود متوفی در قید حیات نباشند. آن ها جانشین والدین فوت شده خود می شوند و سهم آن ها را به ارث می برند.
طبقه سوم وراث زن (عمه، عمو، خاله، دایی و فرزندان آن ها)
این طبقه از وراث تنها در صورتی ارث می برند که هیچ یک از وراث طبقه اول و دوم در قید حیات نباشند.
در صورت وجود شوهر و طبقه سوم
اگر زن فوت شده دارای شوهر و وراث طبقه سوم باشد (بدون وراث طبقه اول و دوم):
- شوهر: ۱/۲ از کل ترکه (به دلیل عدم وجود فرزند).
- باقی مانده ترکه: بین اعمام و اخوال (عموها، عمه ها، دایی ها، خاله ها) تقسیم می شود. سهم اعمام (عمو، عمه) و اخوال (دایی، خاله) از یکدیگر متفاوت است و همچنین سهم پسر از دختر در این طبقه نیز دو برابر است، مگر در مواردی خاص.
در صورت عدم وجود شوهر و وراث طبقه اول و دوم
تمام ترکه بین اعمام و اخوال تقسیم می شود. سهم آن ها بر اساس قرابت و جنسیت (پسر دو برابر دختر) تعیین می گردد.
فرزندان اعمام و اخوال
فرزندان اعمام و اخوال تنها در صورتی ارث می برند که هیچ یک از عموها، عمه ها، دایی ها، خاله های خود متوفی در قید حیات نباشند. آن ها جانشین والدین فوت شده خود می شوند.
چه زمانی شوهر تنها وارث زن محسوب می شود؟
این یک سناریوی خاص است که به ندرت اتفاق می افتد و در بستر قانون ایران، شوهر تنها وارث زن محسوب می شود، مشروط بر آنکه زن فاقد تمامی وراث نسبی در هر سه طبقه و در هر درجه باشد. به عبارت دیگر، زن نباید هیچ یک از خویشاوندان خونی زیر را در قید حیات داشته باشد:
- طبقه اول: پدر، مادر، فرزندان، نوه ها و نبیره ها.
- طبقه دوم: اجداد (پدربزرگ و مادربزرگ پدری و مادری)، خواهر، برادر، و فرزندان خواهر و برادر.
- طبقه سوم: عمه، عمو، خاله، دایی، و فرزندان آن ها.
در چنین شرایطی، پس از اینکه شوهر سهم الارث فرض خود (که در این حالت ۱/۲ از کل ترکه است زیرا فرزندی وجود ندارد) را دریافت کرد، مابقی ترکه نیز به او تعلق می گیرد. یعنی شوهر تمام اموال زن را به ارث خواهد برد.
مسائل حقوقی مرتبط با فوت زن
فوت زن، علاوه بر تقسیم ارث، می تواند به مسائل حقوقی دیگری نیز منجر شود که وراث و افراد ذی نفع باید از آن ها مطلع باشند.
ارث مهریه زن فوت شده
مهریه، به محض وقوع عقد نکاح، به ملکیت زن در می آید و حق مطالبه آن برای زن ایجاد می شود. اگر مهریه زن در طول حیات او پرداخت نشده باشد، پس از فوت وی، مهریه جزء ترکه او محسوب می شود. در این صورت، وراث قانونی زن می توانند نسبت به مطالبه مهریه از ماترک زوج اقدام کنند. این مطالبه بر اساس سهم الارث هر یک از وراث از مهریه (که اکنون بخشی از ترکه است) صورت می گیرد.
تکلیف جهیزیه زن بعد از فوت
جهیزیه، که معمولاً توسط خانواده زن تهیه و به منزل مشترک آورده می شود، در عرف و قانون، ملک زن محسوب می شود. حتی اگر وسایل جهیزیه در طول زندگی مشترک مورد استفاده زوجین قرار گرفته باشد، مالکیت آن همچنان با زن است. بنابراین، پس از فوت زن، جهیزیه او نیز جزء ترکه وی قلمداد شده و به وراث قانونی او به نسبت سهم الارث شان تعلق می گیرد. تشخیص جهیزیه و تفکیک آن از اموال مشترک یا اموال مرد، گاهی نیاز به بررسی دقیق اسناد و شهادت شهود دارد.
وصیت نامه زن و تاثیر آن بر ارث
هر فردی می تواند در طول حیات خود، اقدام به تنظیم وصیت نامه نماید. وصیت نامه زن می تواند از دو نوع باشد: وصیت تملیکی یا وصیت عهدی. در وصیت تملیکی، زن می تواند تا ۱/۳ (یک سوم) از اموال خود را برای پس از فوتش به کسی یا کسانی (حتی به نفع وارث یا غیروارث) تملیک کند. اگر میزان وصیت بیش از ثلث باشد، نافذ بودن آن منوط به اجازه وراث است. در وصیت عهدی، زن می تواند برای انجام امور مشخصی پس از فوت خود (مانند انجام مراسم مذهبی، نگهداری از فرزندان صغیر یا پرداخت دیون) وصی تعیین کند. وصیت نامه معتبر، پیش از تقسیم ترکه، به اجرا در می آید و بخش وصیت شده از مجموع اموال متوفی کسر می شود.
مالیات بر ارث زن
ترکه متوفی، صرف نظر از جنسیت، مشمول مالیات بر ارث می شود. وراث زن متوفی، پس از دریافت گواهی انحصار وراثت، موظف هستند اظهارنامه مالیات بر ارث را به اداره امور مالیاتی تسلیم کرده و مالیات متعلقه را بر اساس ارزش روز اموال و طبقه وراث پرداخت کنند. نرخ مالیات بر ارث بر اساس طبقات و درجات وراث و نوع اموال متغیر است. پرداخت مالیات بر ارث از جمله مقدمات انتقال قانونی اموال به وراث است.
مراحل عملی انحصار وراثت پس از فوت زن
فرآیند انحصار وراثت یک مرحله قانونی ضروری پس از فوت هر فرد است تا وراث قانونی او شناسایی شده و سهم الارث هر یک به صورت رسمی تعیین گردد. این مراحل برای ارث زن نیز باید به دقت طی شود.
مدارک مورد نیاز
پیش از هر اقدامی، جمع آوری مدارک لازم اهمیت فراوانی دارد. این مدارک معمولاً شامل موارد زیر است:
- گواهی فوت: از سازمان ثبت احوال.
- شناسنامه و کارت ملی: تمامی وراث قانونی متوفی.
- شناسنامه متوفی: (در صورت موجود بودن).
- سند ازدواج (عقدنامه): برای احراز رابطه زوجیت (در صورت وجود همسر).
- کپی برابر اصل شده تمامی اوراق شناسایی وراث.
- لیست اموال و دارایی های متوفی: (اموال منقول و غیرمنقول، حساب های بانکی، سهام و غیره).
- استشهادیه محضری: برگه گواهی دو نفر شاهد که وراث متوفی را تأیید می کنند.
- وصیت نامه متوفی: (در صورت وجود).
اخذ گواهی فوت
اولین گام پس از فوت، دریافت گواهی فوت از سازمان ثبت احوال است. این گواهی سندی رسمی است که تاریخ و علت فوت را تأیید می کند و برای تمامی مراحل بعدی انحصار وراثت ضروری است.
تهیه استشهادیه انحصار وراثت
استشهادیه انحصار وراثت سندی است که در آن، دو نفر از معتمدین و مطلعین از متوفی و خویشاوندان او، شهادت می دهند که چه کسانی و با چه نسبتی، وراث متوفی هستند. این استشهادیه باید در یکی از دفاتر اسناد رسمی تنظیم و تأیید شود.
مراجعه به شورای حل اختلاف
پس از تهیه مدارک اولیه و استشهادیه، یکی از وراث (یا وکیل آن ها) باید با در دست داشتن تمامی مدارک، به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی مراجعه کرده و دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت را تقدیم نماید.
دریافت گواهی انحصار وراثت
پس از بررسی مدارک و اطمینان از صحت اطلاعات، شورای حل اختلاف اقدام به انتشار آگهی در روزنامه (در صورتی که ارزش ترکه بیش از مبلغ قانونی باشد) می کند تا اگر فرد دیگری ادعای وراثت دارد، مراجعه کند. پس از طی مراحل قانونی و عدم وجود معارض، شورای حل اختلاف گواهی انحصار وراثت را صادر می کند. این گواهی دو نوع است:
- گواهی انحصار وراثت محدود: برای ترکه با ارزش پایین که نیازی به انتشار آگهی ندارد.
- گواهی انحصار وراثت نامحدود: برای ترکه با ارزش بالا که مستلزم انتشار آگهی در روزنامه است.
پرداخت مالیات بر ارث (اظهارنامه مالیاتی)
قبل از اینکه وراث بتوانند رسماً اموال متوفی را بین خود تقسیم و منتقل کنند، باید نسبت به ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث به اداره امور مالیاتی اقدام نمایند. در این اظهارنامه، تمامی اموال و دارایی های متوفی به همراه ارزش آن ها اعلام می شود و پس از محاسبه، مالیات بر ارث باید پرداخت گردد. تا زمان پرداخت مالیات، امکان انتقال سند اموال به نام وراث وجود ندارد.
سوالات متداول
آیا زن و مرد در ارث بردن کاملا برابر نیستند؟
خیر، در بسیاری از موارد در قانون ارث ایران، تفاوت هایی در سهم الارث زن و مرد وجود دارد. یکی از اصول مشهور در برخی از تقسیمات ارث، قاعده «سهم الذکر مثل حظ الانثیین» است که به معنای «سهم پسر دو برابر دختر» است. این قاعده در مورد فرزندان، خواهر و برادران و برخی دیگر از خویشاوندان نسبی در شرایط خاص اجرا می شود. البته در مواردی مانند سهم الارث همسر (زوج و زوجه) از یکدیگر یا سهم الارث مادر از فرزند، این تفاوت ها کمتر یا به گونه ای دیگر است و بستگی به وجود یا عدم وجود وراث دیگر دارد. فلسفه این تفاوت ها در فقه اسلامی بر مبنای مسئولیت های مالی و معیشتی مردان در قبال خانواده تبیین شده است.
اگر زن قبل از همسرش فوت کند، از او ارث می برد؟
خیر، شرط اساسی برای ارث بری، زنده بودن وارث در زمان فوت مورث است. مطابق ماده ۸۷۵ قانون مدنی، اگر زن قبل از همسرش فوت کند، چون در زمان فوت همسرش در قید حیات نیست، نمی تواند از او ارث ببرد. بالعکس نیز صادق است؛ اگر مردی قبل از همسرش فوت کند، همسر او (زن) از او ارث می برد، زیرا در زمان فوت همسرش زنده بوده است.
تکلیف طلای متوفی چیست؟
کلیه طلاها و زیورآلات شخصی زن متوفی، اعم از طلای عروسی یا هر طلای دیگری که در طول زندگی اش تهیه کرده، جزء دارایی های او محسوب می شود. بنابراین، پس از فوت زن، این طلاها نیز بخشی از ترکه او بوده و به وراث قانونی وی تعلق می گیرد و باید بر اساس قواعد ارث بین آن ها تقسیم شود. تعیین ارزش طلاها برای محاسبه مالیات بر ارث نیز ضروری است.
ارث در ازدواج موقت چگونه است؟
بر اساس ماده ۹۴۰ قانون مدنی، در ازدواج موقت (صیغه)، زن و مرد از یکدیگر ارث نمی برند. این یکی از تفاوت های اساسی بین عقد دائم و موقت است. مگر آنکه طرفین در ضمن عقد موقت، شرط کرده باشند که از یکدیگر ارث ببرند. با این حال، حتی در صورت وجود چنین شرطی، در مورد صحت و نفوذ این شرط اختلاف نظر حقوقی وجود دارد و اکثر فقها و حقوقدانان آن را نافذ نمی دانند. لذا، قاعده کلی عدم توارث در ازدواج موقت است.
نتیجه گیری
پاسخ به این سوال که وقتی زن بمیرد اموالش به کی میرسد، در برگیرنده جزئیات حقوقی و شرعی فراوانی است که نیازمند دقت و آگاهی کامل از قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران است. قوانین ارث زن، با توجه به روابط خویشاوندی و وجود یا عدم وجود وراث سببی و نسبی در طبقات و درجات مختلف، سهم الارث هر یک را تعیین می کنند. از سهم الارث مشخص شوهر به عنوان تنها وارث سببی، تا تقسیم ترکه بین پدر، مادر، فرزندان، اجداد، خواهر، برادر و حتی اعمام و اخوال، هر سناریویی قواعد خاص خود را دارد.
درک صحیح این قوانین نه تنها به حفظ حقوق وراث کمک می کند، بلکه از بروز اختلافات و مشکلات حقوقی احتمالی در آینده نیز پیشگیری می نماید. مسائلی همچون تکلیف مهریه، جهیزیه، نقش وصیت نامه و مالیات بر ارث، از جمله موضوعات مرتبطی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند. با توجه به پیچیدگی های موجود در فرآیند انحصار وراثت و تعیین دقیق سهم الارث ها،
توصیه اکید می شود که در چنین مواردی، حتماً با یک وکیل متخصص در امور ارث مشورت نمایید.
یک وکیل مجرب می تواند با ارائه مشاوره حقوقی دقیق و متناسب با شرایط خاص هر پرونده، شما را در تمامی مراحل راهنمایی کرده و از تضییع حقوق وراث جلوگیری کند.