امروزه ورق سیاه یا ورق گرم به عنوان اولین ورق فولادی در بازه ضخامتی متنوع، کاربردهای بسیاری را به خود اختصاص می دهد. این محصول با تغییر در ترکیبات عناصر شیمیایی دارای کیفیت های متنوعی می باشد که با نام گرید یا ورق های آلیاژی در بازار آهن آلات شناخته می شود.

دسته بندی اصلی آن به دو صورت ورق سیاه معمولی و ورق سیاه صنعتی است. منظور از نوع معمولی گرید ST37 است و آلیاژ ST52 با نام شیت سیاه صنعتی شناخته می شود. همچنین کیفیت های ST44 و ST33 زیر مجموعه ورق سیاه معمولی می باشند، اما کاربرد و تولید کمتری دارند.

سایر گریدهای صنعتی ورق گرم شامل A283، A516، A285 GR C، ورق های ضد سایش، ck45  و Mo40می باشند که هر کدام با داشتن عناصر مختلف در ترکیبات خود، کاربردهای خاصی را به خود اختصاص می دهند. تولید هر کدام از این آلیاژ ها در بازه ضخامتی 1 تا 150 میلی متر متغیر است.

با این وجود می توان گفت همان طور که از نام گریدهای نام برده شده پیداست، ورق سیاه معمولی یا آلیاژ ST37، ST44 و ST33  بیشتر کاربردهای معمولی و بیشتر مصارف ساختمان سازی را به خود اختصاص می دهد.

استفاده از این محصول در صنعت ساخت و ساز برای ساخت پروفیل های باز و بسته در جهت تولید میلگرد، نبشی، ناودانی، تیرآهن، چهار پهلو، پروفیل یو پی وی سی، سپری، قوطی، لوله و … می باشد. سایر کاربرد شیت های سیاه معمولی در ساخت تجهیزات کشاورزی مانند ساخت بیل ها، سیلوها و چنگک ها می باشد.

بیشترین کاربرد کیفیت های مختلف ورق سیاه صنعتی نیز در صنایعی مانند سد سازی، پتروشیمی، پل سازی، نفت و گاز می باشد. اساسی ترین کاربرد ورق های A283، A516، A285 GR C در صنعت پتروشیمی برای ساخت لوله های نفتی، سیلندر گاز، صنایع فلزی سنگین نفتی، ساخت تانکر و مخازن حمل، ساخت مخازن تحت فشار و … می باشد. همچنین این فلزات برای ساخت تجهیزات دریایی نیز به کار برده می شوند.

استفاده از محصولات سیاه در صنعت خودروسازی و صنایع نظامی یکی دیگر از اصلی ترین کاربردهای این فلزات می باشد. قطعاتی مانند زیر بدنه خودروها، شاسی یا چهارچوب، سیستم تعلیق و … به وسیله ورق های گرم تولید می شوند. ساخت ریل های راه آهن نیز از دیگر مصارف این فلزات به علت مقاومت بالای آن ها می باشد.

در نهایت بهتر است توجه داشته باشید عرضه ورق سیاه به دو صورت رول و شیت انجام می شود، اما ورق سیاه با ضخامت بیشتر از 15 میلی متر به صورت شیت به فروش می رسد و تنها ضخامت های 1 تا 15 میلی متر به صورت رول عرضه می شوند.

تولید کنندگان برتر ورق سیاه ضخیم بار

ورق سیاه ضخیم بار نیز به محصولات گرم در بازه ضخامتی بیشتر از 15 میلی متر گفته می شود که به صورت شیت تولید و عرضه می شوند. دو کارخانه برتر در کشور به تولید این گونه فلزات می پردازند که شامل کارخانه فولاد کاویان و فولاد اکسین اهواز هستند. در ادامه به بررسی این دو مجموعه می پردازیم.

شرکت فولاد کاویان

کارخانه کاویان یکی از اولین تولید کنندگان ورق های سنگین بار در کشور به شمار می آید که فعالیت خود را از سال 1370 آغاز کرده است و در حال حاضر به صورت سالیانه حدود 1150 تن ورق سیاه را با بهترین کیفیت تولید و عرضه می کند.

این مجموعه با پیاده سازی الگوی HSE توانسته است در جهت حفظ ارزش های زیست محیطی قدم بردارد. از جمله عوامل مؤثر بر نرخ ورق کاویان نیز می توان به ابعاد کلی آن اشاره کرد. ورق سیاه کاویان در بازه ضخامتی 8 تا 50 میلی متر و عرض های 1250 و 1500 میلی متر تولید و عرضه می شوند. طول این فلزات نیز متغیر و بیشتر 6000 میلی متر است. استاندارد های ورق کاویان نیز بر اساس EN10163، EN10002 و EN10045 اروپا می باشد و تولید گریدهای مختلف معمولی صنعتی را در برمی گیرد.

مجتمع فولاد اکسین

دومین تولید کننده برتر ورق سیاه در کشور پس از فولاد مبارکه، کارخانه اکسین اهواز می باشد که در سال 1389 فعالیت خود را آغاز کرده است. این مجموعه ورق سیاه را در بازه ضخامتی 15 تا 150 میلی متر، عرض 1000 تا 4500 و طول 2500 تا 6000 میلی متر تولید و عرضه می کند.

از ویژگی های ورق سیاه اکسین می توان به مقاومت بالا در برابر ضربه و فشارهای قوی و حرارت اشاره کرد. داشتن گریدها و ابعاد متنوع از دیگر مشخصات ویژه محصولات این مجموعه است. از کاربردهای شیت های گرم اکسین نیز می توان به ساخت انواع لوله های انتقال نفت و گاز، مخازن حمل و تحت فشار، صنعت گاز و پتروشیمی، صنایع کشتی سازی، ساخت و ساز و … اشاره کرد.

تولید کنندگان ورق سیاه نازک بار

همان گونه که بارها به این موضوع اشاره شده است، ورق سیاه به دو صورت نازک بار و ضخیم بار در بازار آهن آلات به فروش می رسد. منظور از ورق سیاه نازک بار بازه ضخامتی 1 تا 15 میلی متر برای این فلزات است که توسط کارخانجاتی مانند فولاد مبارکه اصفهان، فولاد گیلان، خرم آباد و نورد و لوله تولید می شوند. در ادامه به بررسی هر کدام پرداخته شده است.

کارخانه فولاد مبارکه اصفهان

یکی از اصلی ترین تولید کنندگان ورق های سیاه در کشور که به نوعی فلزات نازک بار را تولید و عرضه می کند، کارخانه فولاد مبارکه اصفهان می باشد. این مجموعه فعالیت خود را از سال 1379 آغاز کرده و در حال حاضر قادر به تولید سالیانه 11 میلیون تن انواع محصولات فولادی از جمله شیت های گرم می باشد. ورق سیاه فولاد مبارکه در بازه ضخامتی 1 تا 16 میلی متر تولید و به صورت رول عرضه می شود. کیفیت بالای ورق های گرم این مجموعه و دقت در بسته بندی سبب افزایش تقاضا برای آن ها از سمت صنایع مختلف گردیده است.

مجتمع فولاد گیلان

مجتمع فولاد گیلان نیز فعالیت خود را از سال 1382 آغاز کرده است و در حال حاضر ظرفیت تولید محصولات گرم تا 5/2 میلیون در سال را دارد. ضخامت ورق سیاه گیلان در بازه 2 تا 17 میلی متر و عرض آن در بازه 600 تا 1420 میلی متر قرار دارد. لازم به ذکر است این مجموعه موفق به کسب گواهینامه ISO14001 به علت پیاده سازی سیستم مدیریت حفاظت از محیط زیست شده است.

شرکت فولاد خرم آباد

شرکت فولادی خرم آباد فعالیت خود را از سال 1381 آغاز کرده است و بیشترین تخصص را در تولید مقاطع فولادی از جمله میلگرد، نبشی، تیر آهن و … و همچنین ورق سیاه دارد. ضخامت ورق سیاه این مجموعه از 20 تا 40 میلی متر متغیر بوده و به دو صورت رول و شیت انجام می شود.

کارخانه نورد و لوله

شرکت نورد و لوله اهواز در سال 1351 به بهره برداری رسید و ورق های سیاه را در بازه ضخامتی 5/1 تا 8 میلی متر و با حداکثر عرض 600 میلی متر تولید و عرضه می کند. استاندارد تولید ورق گرم نورد و لوله بر اساس EN10051, EN10048, EN10025 می باشد. لازم به ذکر است در حال حاضر ظرفیت تولید کلاف گرم این مجموعه در حدود 600 هزار تن در سال می باشد.

نتیجه گیری

در این مطلب انواع کاربردهای ورق سیاه به صورت معمولی و صنعتی شرح داده شد. این فلز از جمله متنوع ترین ورق های فولادی از نظر ابعاد و کیفیت می باشد و از این رو بیشترین کاربرد را در صنایع کشور به خود اختصاص می دهد. کارخانجات تولید کننده ورق سیاه به دو دسته کلی تولید کننده نازک بار و ضخیم بار تقسیم بندی می شوند. این محصول در بازه ضخامتی 1 تا 15 میلی متر نازک بار و در ضخامت های 15 میلی متر به بالا ضخیم بار نامیده می شود و به ترتیب به صورت رول و شیت توسط کارخانجات ذکر شده تولید و عرضه می گردد.