مالیات بر ارث چیست
اموال و دارایی های متوفی پس از فوت وی، مطابق قانون به وراث تعلق می گیرد اما قبل از پرداخت مالیات، سند به نام وراث صادر نمی شود. بنابراین امکان فروش یا انتقال ماترک برای وراث وجود ندارد. به مالیاتی که دولت بابت ارث از وراث اخذ می کند “مالیات بر ارث” گفته می شود.
میزان مالیات بر ارث ملک به تاریخ فوت متوفی، نسبت وراث با متوفی و همچنین نوع و ارزش اموال و دارایی های به جامانده از متوفی بستگی دارد.
قوانین مالیاتی مربوط به ارث در سال 1395 تغییر کرد. بنابراین چنانچه تاریخ فوت متوفی مربوط به سال 1394 یا قبل از آن باشد، مالیات بر اساس قانون قدیم محاسبه می شود. همچنین اگر تاریخ فوت در سال 1395 یا بعد از آن باشد، مالیات مربوطه مطابق قانون جدید به وراث تعلق می گیرد.
به میزانی که نسبت وراث با متوفی نزدیک تر باشد مقدار مالیات اموال ورثه ای کمتر، و هرچه این نسبت دورتر باشد، میزان مالیات ورثه بیشتر خواهد شد.
در قانون جدید نرخ مالیات ورثه ای برای انواع مختلف دارایی ها از قبیل ملک مسکونی، مغازه، خودرو، حساب بانکی و… متفاوت است. اما در قانون قدیم نرخ مالیات برای تمام انواع دارایی ها یکسان است و مجموع ارزش اموال، تعیین کننده نرخ مزبور است. به طور کلی در قانون قدیم هرچه ارزش ماترک بیشتر باشد، نرخ مالیات نیز بیشتر خواهد شد.
بررسی مالیات بر ارث را از کجا باید شروع کرد؟
اولین اقدام در این خصوص تهیه مدارک مربوطه است.
- تهیه اظهارنامه مالیات بر ارث
- تهیه کپی یا تصویر گواهی شده اسناد مطالبات و بدهی های متوفی
- تهیه کپی یا تصویر گواهی شده همه اوراقی که اثبات کننده حق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی است
- تهیه کپی یا تصویر گواهی شده وکالت نامه یا قیم نامه (در صورت وجود وکیل یا قیم)
- ارائه رونوشت یا تصویر گواهی شده آخرین وصیت نامه متوفی (اگر وصیت نامه ای وجود دارد)
- ارائه رونوشت یا تصویر گواهی فوت از مراجع ذی ربط
- گرفتن پرینت از فرم ها پرینت و تکمیل آن
- تکمیل فرم اظهارنامه مالیات بر ارث
- تعیین موقعیت جغرافیایی از روی نقشه
- مراجعه به اداره مربوطه جهت تشکیل پرونده
جدول مالیات بر ارث
بر اساس تغییرات قانون جدید جدول محاسبه مالیات بر ارث به شرح زیر خواهد بود:
| نوع اموال و دارایی ها | وراث طبقه اول | وراث طبقه دوم | وراث طبقه سوم |
| سپرده های بانکی | 3% | 6% | 12% |
| سپرده مؤسسات مالی و اعتباری | 10% | 20% | 40% |
| ملک مسکونی | 7.5% | 15% | 30% |
| مغازه و املاک تجاری | 3% | 6% | 12% |
| اجناس موجود در مغازه | 10% | 20% | 40% |
| املاک اداری | 3% | 6% | 12% |
| خودرو | 2% | 4% | 8% |
| سهام بورسی | 0.75% | 1.5% | 3% |
| سهام غیر بورسی | 6% | 12% | 24% |
| باغ، ملک زراعی، اراضی بایر و … | 7.5% | 15% | 30% |
| اوراق مشارکت | 3% | 6% | 12% |
| حق امتیاز | 10% | 20% | 40% |
| صندوق امانات | 10% | 20% | 40% |
| سایر اموال و دارایی ها | 10% | 20% | 40% |
- مالیات ورثه ای املاک مسکونی بر اساس ارزش معاملاتی آن محاسبه می شود. به طور خلاصه ارزش معاملاتی املاک، دفترچه ای است که سالانه از طرف سازمان امور مالیاتی کشور منتشر می شود. در دفترچه ارزش معاملاتی، قیمت املاک مناطق مختلف تهران و شهرستان ها تعیین شده است. قیمت های مندرج در دفترچه ارزش معاملاتی به مراتب از قیمت واقعی املاک کمتر است.
- مالیات ورثه املاک تجاری و اداری بر اساس ارزش روز (ارزش واقعی) محاسبه می گردد.
- مالیات ورثه باغ، املاک زراعی و اراضی بایر، مشابه املاک مسکونی بر اساس ارزش معاملاتی آن ها محاسبه می شود.
- نرخ مالیات ورثه سایر وسایل نقلیه موتوری زمینی، هوایی و دریایی نیز دقیقاً مشابه خودرو است.
منظور از طبقات وراث چیست؟
همان طور که ملاحظه کردید، در جدول فوق نرخ مالیات برای سه دسته از وراث به طور جداگانه بیان شد. اما وراث طبقه اول، دوم و سوم چه کسانی هستند؟
- وراث طبقه اول: پدر، مادر، زن، شوهر ، فرزندان و نوه
- وراث طبقه دوم: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آن ها
- وراث طبقه سوم: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آن ها
تا زمانی که از هر طبقه حتی فقط یک نفر از وراث در قید حیات باشد، به طبقات بعدی به هیچ وجه ارث تعلق نمی گیرد.
قوانین قدیم به چه صورتی بود؟
بر اساس قانون قبلی نرخ مالیات برای انواع مختلف دارایی ها یکسان بود. در قانون قدیم عامل تعیین کننده نرخ مالیات، میزان ارزش ماترک بود. در جدول زیر نرخ های مربوطه ارائه شده است:
| شرح | طبقه اول | طبقه دوم | طبقه سوم |
| تا 5 میلیون تومان | 5% | 15% | 35% |
| تا 20 میلیون تومان نسبت به مازاد 5 میلیون تومان | 15% | 25% | 45% |
| تا 50 میلیون تومان نسبت به مازاد 20 میلیون تومان | 25% | 35% | 55% |
| نسبت به مازاد 50 میلیون تومان | 35% | 45% | 65% |
نکات مهم درباره قانون قدیم مالیات بر ارث
- از سهم الارث هر یک از وراث طبقه اول، مبلغ 3 میلیون تومان از پرداخت مالیات معاف است. چنانچه سن وراث طبقه اول کمتر از 20 سال باشد یا محجور یا معلول ازکارافتاده باشند، این مبلغ 5 میلیون تومان خواهد شد.
- میزان 80% ارزش سپرده های بانکی متوفی، مؤسسات مالی و اعتباری و اوراق مشارکت از پرداخت مالیات معاف است.
- میزان 50% ارزش سهام بورسی متوفی از مالیات معاف است.
- میزان 40% سهام غیر بورسی متوفی از مالیات معاف است
- میزان 40% ارزش خالص دارایی متوفی در واحدهای تولیدی، صنعتی، معدنی و کشاورزی معاف از مالیات می باشد.
موارد فوق صرفاً در خصوص مشمولین قانون قدیم صادق بوده و در قانون جدید حذف شده است. توجه داشته باشید که معافیت های مالیاتی در قانون جدید، برای مشمولین قانون قدیم هم صادق است که در ادامه به آن می پردازیم.
موارد معاف و مشمول مالیات بر ارث
موارد زیر به طور کلی (هم برای مشمولین قانون قدیم و هم برای مشمولین قانون جدید) از پرداخت مالیات معاف است:
- وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس انداز خدمت و مزایای پایان خدمت
- مطالبات مربوط به خسارت اخراج، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده نشده و بیمه های اجتماعی
- وجوه پرداختی توسط مؤسسات بیمه یا کارفرما
- انواع بیمه های عمر و زندگی
- خسارت فوت و دیه
- اموالی که برای مؤسسات دولتی وقف گردد
- اثاث البیت محل سکونت متوفی
- هزینه های کفن و دفن
- بدهی های متوفی
وراث طبقه اول و دوم شهدای انقلاب اسلامی به طور کلی از پرداخت مالیات ورثه معاف هستند.
اظهارنامه مالیات بر ارث
وراث موظف اند در قالب فرم مخصوص سازمان امور مالیاتی، لیست کلیه ماترک متوفی را شرح دهند. همچنین بدهی های متوفی و ارزش کلیه اموال و دارایی های متوفی در تاریخ فوت، باید در این لیست بیان شود. به فرم مذکور اظهارنامه مالیات بر ارث گفته می شود.
وراث از تاریخ فوت به مدت یک سال فرصت دارند تا اظهارنامه مالیاتی خود را به اداره امور مالیاتی تسلیم نمایند. در قانون جدید چنانچه وراث تا مهلت تعیین شده اظهارنامه خود را تسلیم نکنند، به صورت رسمی جریمه ای شامل حالشان نمی شود. اما هزینه های کفن و دفن و همچنین بدهی های متوفی از شمول معافیت خارج خواهد شد.
چنانچه تاریخ فوت در سال 1394 یا قبل از آن باشد، عدم تسلیم اظهارنامه ظرف 6 ماه از تاریخ فوت، مشمول جریمه ای معادل 10% مالیات متعلقه خواهد بود. اداره امور مالیاتی صلاحیت دار در مورد ارث، اداره ای است که آخرین اقامتگاه قانونی متوفی در محدوده آن واقع بوده است. چنانچه وراث در ایران مقیم نبوده، اداره امور مالیاتی مربوطه در تهران خواهد بود.
بررسی دقیق تمام مراحل اداری مالیات بر ارث
- مرحله اول: اولین گام دریافت گواهی انحصار وراثت می باشد. گواهی حصر وراثت در واقع یک مدرک قانونی است که در آن وراث متوفی و سهم الارث هر یک از آن ها به صورت رسمی تعیین می گردد. برای دریافت گواهی انحصار وراثت، وراث باید به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنند. فرم مخصوصی را تکمیل نموده (که به امضای 3 شاهد نیاز دارد) تا دفترخانه فرم مذکور را برای آن ها گواهی نماید. پس از آن باید به همراه مدارک شناسایی و فرم گواهی شده به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنند تا در نهایت گواهی حصر وراثت برای آن ها صادر شود. انجام این مرحله در شرایط عادی حدوداً 2 ماه زمان می برد.
- مرحله دوم: پس از دریافت گواهی انحصار وراثت، وراث باید به اداره امور مالیاتی مراجعه نموده و مالیات را پرداخت کنند. سپس اداره مالیات به آن ها برگه ای تحت عنوان مفاصا حساب مالیات ورثه تحویل می دهد. طی نمودن این مرحله حدود یک یا 2 ماه زمان می برد.
- مرحله سوم: هنوز کار به اتمام نرسیده است. تا اینجا مالیات ورثه اموال پرداخت شده اما سند تک برگی به نام وراث صادر نشده است. تا زمانی که سند تک برگی به نام وراث صادر نشده باشد طبیعتاً امکان فروش اموال را نخواهند داشت. به همین دلیل وراث باید مجدداً به دفتر اسناد رسمی مراجعه نمایند. گواهی حصر وراثت و مفاصا حساب مالیات بر ارث را به دفترخانه تحویل دهند. دفترخانه این مدارک را به اداره ثبت پست می کند تا سند تک برگی به نام وراث صادر شود. در نهایت حدود 2 ماه بعد، سند تک برگی به نشانی محل سکونت وراث پست می گردد.
در صورت وجود نقص در پرونده، زمان های تقریبی گفته شده طولانی تر خواهد شد.
مالیات بر ارث ملک چگونه محاسبه می شود؟
برای ملک مسکونی 7.5% ارزش معاملاتی، برای ملک تجاری و اداری 3% ارزش روز و برای باغ، زمین کشاورزی و اراضی بایر 7.5% ارزش معاملاتی محاسبه می شود. ارزش معاملاتی قیمتی است که در دفترچه مخصوصی توسط سازمان امور مالیاتی برای مناطق مختلف تهران و شهرستان ها منتشر می شود. قیمت های مندرج در دفترچه ارزش معاملاتی به مراتب از قیمت واقعی ملک کمتر است. اما در خصوص املاک تجاری و اداری ارزش گذاری ملک توسط کارشناس اداره امور مالیاتی و بر اساس ارزش واقعی در تاریخ روز تعیین می شود.
قانون جدید مالیات بر ارث چیست؟
قوانین مالیاتی مربوط به ارث در سال 1395 تغییر کرد. بنابراین چنانچه تاریخ فوت متوفی مربوط به سال 1394 یا قبل از آن باشد، مالیات ورثه بر اساس قانون قدیم محاسبه می شود. همچنین اگر تاریخ فوت در سال 1395 یا بعد از آن باشد، مالیات مربوطه مطابق قانون جدید به وراث تعلق می گیرد. به قانونی که از سال 1395 تاکنون اجرا می شود، قانون جدید مالیات بر ارث می گویند که به طور کامل در این مقاله شرح داده ایم.
مالیات بر ارث سپرده بانکی چقدر است؟
معادل 3% موجودی حساب بانکی متوفی بوده و البته این نرخ در خصوص مؤسسات مالی و اعتباری 10% است.
سخن پایانی:
پرداخت مالیات بر ارث یک مسئله ضروری و حیاتی به حساب می آید که عدم پرداخت آن باعث می شود سند اموال متوفی به وراث تعلق نگیرد. این مسئله باعث می شود شما به عنوان وارث اجازه استفاده از اموال به جامانده از فرد متوفی را نداشته باشید. بنابراین آگاهی کامل از قوانین مربوط به این مسئله و رعایت همه نکات قانونی در این خصوص بسیار ضروری است.
بر اساس قانون اموال و دارایی های فرد فوت شده بر اساس قانون متعلق به وراث وی خواهد بود. اما ضرورت دارد همه موارد مربود به مالیات این اموال و دارایی ها به صورت کامل بررسی شود و مالیات آن اخذ شود. این قوانین به صراحت بیان می کند که شما در صورت عدم انجام این کار به هیچ عنوان حق فروش اموال فرد متوفی را نخواهید داشت و در صورت اقدام به این مورد، کار غیرقانونی انجام داده اید.
شرکت حسابداری مالی کده یکی از نهادهای فعال در زمینه محاسبه انواع مالیات و ارائه بهترین مشاوره های تخصصی به اشخاص حقیقی و حقوقی است که آمادگی دارد اطلاعات مورد نیاز در خصوص مالیات بر ارث را به طور کامل و دقیق در اختیار شما قرار دهد
منبع : امور مالیاتی انگلیس