حسابرسی مجموعه نظارت و بررسی هایی می باشد که شامل رسیدگی به اسناد و مدارک و اطلاعات مالی یک مؤسسه یا واحد تجاری می شود که این رسیدگی ها منتهی به تهیه یک گزارش می شوند که در آن حسابرس، عقیده خود را در رابطه با روشهای بکار گرفته شده حسابداری و صحت و سقم صورتهای مالی آن مؤسسه یا واحد تجاری اعلام می کند. بنابراین حسابرس می بایست برای انجام این کار، اسناد حسابداری و اطلاعات مالی و همچنین سیستم کنترل داخلی مؤسسه را مورد مطالعه قرار داده و موجودیت و مالکیت دارایی ها و بدهی های مؤسسه را به اثبات برساند. با موسسه حسابرسی بیلان گزارشگر همراه باشید تا دراین باره بیشتر بگوییم.
انواع حسابرسی
حسابرسی شاخه ای از علم حسابداری است که به چک کردن و بررسی صحت عملکرد حسابدار می پردازد. همچنین یکی از راه های بازرسی مالی است و خود دارای انواع مختلفی می باشد. صاحبنظران تقسیم بندی های مختلفی از انواع حسابرسی ارائه کرده اند. به عنوان مثال آقای آرنز در کتاب نگرش جامعی بر حسابرسی، حسابرسی را به ۳ نوع عملیاتی، مالی و رعایت تقسیم بندی کرده است.
۱- حسابرس مستقل
اشخاصی هستند که به دعوت صاحبان سهام و یا اشخاص (حقیقی یا حقوقی) ذی نفع و یا به حکم قانون انتخاب می شوند و وظیفه آنها اعتبار دهی به صورت های مالی و اظهار نظر نسبت به آنها می باشد و گزارش خود را به دعوت کننده یا هر شخص حقیقی یا حقوقی که او تعیین نموده است ارائه می کنند. این حسابرسان مستقل از سازمان هستند و در واقع به صورت جداگانه و به صورت قراردادی خدمات حسابرسی را ارائه می دهند.
۲- حسابرس داخلی
حسابرسی داخلی، واحد ارزیابی مستقلی است که جهت بررسی و ارزیابی فعالیت ها در داخل سازمان ایجاد می‌شود. گر چه حسابرسان داخلی در استخدام سازمان هستند اما باید مستقل از دوایر مورد رسیدگی باشند که از آن به عنوان استقلال سازمانی یاد می‌شود. به همین دلیل این گروه از حسابرسان در بسیاری از شرکت ها به طور مستقیم به کمیتهٔ حسابرسی یا هیئت مدیره شرکت گزارش می‌دهند.
۳- حسابرس دولتی
این نوع حسابرسان به بررسی معاملات و کنترل های یک موسسه دولتی می پردازند تا در موارد زیر اظهار نظر کنند:
۱- فعالیت های مالی و اقتصادی طبق اصول حسابداری باشد
۲- میزان کفایت از کنترل ها و روش های عملی
۳- میزان کارایی و استفاده بهینه از منابع انسانی، مالی و فیزیکی و حرکت صحیح به سمت اهداف سازمانی
تقسیم بندی دیگری نیز در این رابطه وجود دارد که شامل موارد زیر است :
۱- از نظر اهداف و موضوعات مورد رسیدگی
۲- از نظر ماهیت رسیدگی
۳- از نظرشیوه انجام کار
۴- از نظر زمان انجام کار
۵- از نظر دلیل ارجاع کار
۱– از نظر اهداف و موضوعات مورد رسیدگی
- حسابرسی صورت های مالی
- حسابرسی رعایت
- حسابرسی عملیاتی
- حسابرسی عملکرد یا مدیریت
۲– از نظر ماهیت رسیدگی
- بررسی و اثبات سیستم کنترل های داخلی
- رسیدگی اثباتی
- رسیدگی های خاص
۳– از نظر شیوه انجام کار
- مبتنی بر سند رسی
- مبتنی بر ترازنامه
- مبتنی بر ریسک
۴ – از نظر دلیل ارجاع کار
- حسابرسی الزامی
- حسابرسی اختیاری
۵ – از نظر زمان انجام کار
- حسابرسی ضمنی
- حسابرسی نهایی
- حسابرسی مداوم
۶ – از نظر انواع حسابرسان
- حسابرس مستقل
- حسابرس داخلی
- حسابرس دولتی (قانونی)
چرا گزارش حسابرسی مالی برای شرکت ها و سازمان ها از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد؟
گزارش حسابرسی مالی برای شرکت‌ها و سازمان‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می باشد. زیرا عملکرد بهینه یک شرکت یا سازمان به تهیه گزارش صورت های مالی بستگی دارد. از جمله مهمترین مزایای تهیه گزارش مالی برای شرکت ها و سازمان ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- سرمایه‌گذاران و سهامداران از طریق گزارش حسابرسی مالی می توانند به صحت صورت های مالی یک شرکت یا سازمان اعتماد کنند. از سوی دیگر میتوانند تصمیم های مالی خود را بر اساس این گزارش ها اتخاذ نمایند.
- حسابرسی مالی برای شرکت‌ها و سازمان‌ها می تواند از اهمیت بالایی جهت دستیابی به منابع مالی برخوردار باشد. بانک‌ها و موسسات مالی به منظور بررسی درخواست‌های اعطای وام یا تسهیلات مالی به گزارش حسابرسی مالی شرکت ها و سازمان نیاز دارند. تهیه گزارش مالی در این رابطه می‌تواند باعث ایجاد فرصت به منظور افزایش منابع مالی یک شرکت یا سازمان شود.
- گزارش حسابرسی مالی می‌تواند تاثیر مستقیمی بر ارزش و اعتبار یک شرکت یا سازمان داشته باشد. ارزش و اعتبار شرکت‌ها و سازمان ها در بازار و همچنین در روابط تجاری براساس اطلاعات موثق مالی و گزارش حسابرسی تعیین می‌شود.
- گزارش حسابرسی مالی به شرکت‌ها و سازمان‌ها کمک می‌کند تا ریسک‌های مالی و عملیاتی خود را شناسایی و جهت رفع آنها اقدامات لازم را انجام دهند. حسابرسان مستقل با بررسی فرآیندهای مالی و عملکرد شرکت، مشکلات و ضعف‌های موجود را شناسایی می کنند. از طرفی می توانند به مدیران شرکت ها بهترین راهکار را جهت بهبود شرایط توصیه نمایند.
- در بسیاری از کشورها، شرکت‌ها و سازمان‌ها موظفند تا گزارش حسابرسی مالی را به طور دقیق تهیه و به ذینفعان ارائه کنند. این الزامات قانونی به منظور ایجاد شفافیت و اعتمادسازی در بازار مالی و حفظ حقوق ذینفعان ایجاد شده‌اند.
انواع خدمات حسابرسی
دامنه خدماتی که توسط حسابرسان ارایه می‌شود از یک حسابرس تا حسابرس دیگر می‌تواند متفاوت باشد. این تفاوت می‌تواند هم در کیفیت خدمات و هم در تعداد یا کمیت خدمات باشد. انواع خدماتی که حسابرسان ارایه می‌کنند می‌تواند مرتبط با عضویت در تشکل‌های حرفه‌ای نیز تغییر کند. تعداد کارکنان و توانمندی‌های آنها در کیفیت و کمیت این خدمات نقش تعیین کننده ایفا می‌کند. بطور کلی انواع خدماتی که حسابرسان میتوانند ارایه دهند شامل موارد زیر است:
– خدمات مالی
شامل خدمات بستن حساب‌ها، تهیه صورتهای مالی و اصلاح حساب. ارایه این نوع خدمات نیاز به هیچ مجوزی ندارد و تمامی حسابداران با داشتن هر مدرک دانشگاهی میتوانند این خدمات را ارایه دهند. برای ارائه این دسته خدمات، کارکنان حسابرسی باید دانش و تجربه مناسبی از خدمات حسابداری و مالی داشته باشند.
– خدمات مالیاتی
شامل تهیه اظهارنامه مالیاتی، مشاوره مالیاتی و تهیه دادنامه مالیاتی برای دفاع در هیئت‌های حل اختلاف مالیاتی. این نوع خدمات نیز برای ارایه نیاز به هیچ مجوز خاصی ندارند. البته لازم به ذکر است که در سال‌های اخیر با تشکیل حامعه مشاوران مالیاتی ارایه این نوع خدمات هم در حال حرفه‌ای و منسجم شدن می‌باشد. ارائه این خدمات تسلط به قوانین و بخشنامه‌های مالیاتی و تجربه کافی در تهیه و ارائه این خدمات را می‌طلبد.
– خدمات حسابرسی مالی
شامل حسابرسی صورتهای مالی، حسابرسی افزایش سرمایه، بررسی اجمالی، حسابرسی صورتهای مالی تملک داراییهای سرمایه‌ای و حسابرسی ویژه می‌باشد. برای ارایه این خدمات، عضویت در جامعه حسابداران رسمی ضروری است. تسلط کافی به استانداردهای حسابداری و حسابرسی لازمه ارائه این دسته خدمات می‌باشد.
– حسابرسی رعایت
شامل حسابرسی مالیاتی و هر حسابرسی دیگری که مبنای آن بررسی رعایت قوانین خاص می‌باشد مثل حسابرسی بیمه. برای ارایه این خدمات نیز عضویت در جامعه حسابداران رسمی ضروری است. برای ارائه این خدمات تسلط بر قوانین و مقررات مربوطه ضروری است.
– خدمات حسابرسی عملیاتی
توسط حسابرسان مستقل و حسابرسان تحت استخدام قابل ارایه است و می‌تواند حسابرسی عملیاتی یک شرکت، بخشی از عملیات شرکت، عملیات یک دایره خاص یا عملیات خاصی را در شرکت، شامل شود. ارایه این خدمات برای حسابرسانی که عضو جامعه حسابداران رسمی یا عضو انجمن حسابرسان داخلی رسمی هستند مجاز است. البته در سال‌های قبل ارایه این خدمات نیاز به مجوز خاصی نداشت ولی در سال‌های اخیر این خدمات نیز در حال انسجام و نظام‌مندی هستند .ارائه این خدمات به قدرت تحلیل بالا، دانش زبان و رایانه و آمار را می‌طلبد.
– خدمات کارشناس رسمی
شامل خدماتی است که حرفه حسابرسی در راستای نیازهای دادگاه‌ها و اشخاص حقوقی و حقیقی به آنها ارائه می‌کند. ارزش‌گذاری شرکت‌ها یا ارزیابی آنها برای تعیین قیمت پایه کارشناسی جهت عرضه شرکت‌ها در بازارهای خاص در قالب این خدمات انجام می‌پذیرد. این خدمات فقط برای حسابدارانی مجاز است که عضو کانون کارشناسان رسمی دادگستری یا کانون کارشناسان رسمی قوه قضاییه باشند. ارائه این خدمات منوط به گذراندن دوران کارآموزی نزد کارشناسان رسمی این رشته است.