خبرگزاری آنلاین- گروه استان ها- سکینه اسمی: وضعیت بحرانی و خشک شدن دریاچه ارومیه از دهه ۷۰ آغاز شده و در این نزدیک ۴ دهه تاکنون اقدامات و عده های متعددی در دولت ها برای نجات این تالاب بین المللی صورت گرفته است اما هیچکدام از این وعده ها و اقدامات نتوانسته وضعیت دومین دریاچه شور دنیا را به صورت کلی بهبود ببخشد.
در این چهار دهه بارش های مناسب فصلی برای مقاطعی از سال توانسته شرایط این زیست بوم بین المللی را تا حدودی بهبود ببخشد اما متأسفانه این دریاچه سال هاست همچنان شرایط بحرانی را پشت سر می گذارد خشکسالی عدم مدیریت منابع آبی برداشت بی رویه آب های زیرزمینی توسعه بی رویه کشاورزی و عدم اجرای طرح های کارشناسی از مهمترین دلایل وضعیت بحرانی این دریاچه به شمار می رود دلایلی که تاکنون اقدام عملی برای مدیریت صحیح و اصولی آنها صورت نگرفته است.
در سال جاری و سال گذشته بارش های مناسب بهاره و زمستان تا حدودی توانسته در مقطعی وضعیت این دریاچه را بهبود ببخشد اما تصاویر به وضوح نشان دهنده وضعیت نامناسب این زیست بوم بین المللی است.
اتمام طرح های سخت افزاری و مهمترین طرح احیای دریاچه ارومیه یعنی انتقال آب از سد کانی سیب با صرف میلیاردها هزینه هر چند در ظاهر نشان دهنده بهبود کوتاه مدت و نسبی این دریاچه در سال های اخیر است اما همچنان کارشناسان معتقد هستند تا زمانی که طرح های نرم افزاری و بخش کشاورزی در این منطقه مدیریت نشود نمی توان به احیای دریاچه ارومیه دل بست.
بر اساس اعلام مسئولان آذربایجان غربی سطح تراز دریاچه ارومیه در مهرماه سال جاری به ۱۲۷۰.۱۰ متر رسیده و تراز آن ۳۰ سانتیمتر بیشتر از مدت زمان مشابه پارسال رسیده است.
میراث وضعیت نامناسب دریاچه ارومیه با صرف هزینه های میلیاردی و تصویب و اجرای ده ها طرح اکنون به دولت چهاردهم رسیده است باید منتظر ماند و دید این تالاب بین المللی می تواند در دوره فعالیت دولت چهاردهم احیا شود یا نه؟
۲۸ پروژه برای احیای دریاچه ارومیه ارومیه در دستور کار دولت چهاردهم
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اواخر آنلاین ماه سال جاری در حاشیه جلسه هیئت دولت اظهار کرد: در جلسه کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه مقرر شد ساختار مورد بازنگری قرار گیرد.
شینا انصاری در جمع خبرنگاران در رابطه با اولین جلسه کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه در دولت چهاردهم اظهار کرد: هفته گذشته اولین جلسه کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه در دولت چهاردهم برگزار شد و در آن مواردی در مورد ساختار دریاچه مطرح شد که باید مورد بازنگری قرار گیرد.
وی افزود: مقرر شد پیشرفت ۲۸ پروژه ای که در دستور کار قرار داشت بررسی شود و ظرف یک ماه آینده در رابطه با آنها همچنین ساختار مربوط به دریاچه ارومیه و اقدام هایی که تاکنون انجام شده است تصمیم گیری شود.
معاون اول رئیس جمهور نیز در نخستین جلسه «کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه» در دولت چهاردهم گفت: مشکل دریاچه ارومیه از مهمترین مسائل ملی امروز ایران است و ما اکنون برای حل آن نیاز به یک عزم ملی داریم و اکنون زمان آن است که تصمیمات درستی که در دولت های گذشته گرفته شده است را عملی کنیم.
محمدرضا عارف افزود: اگر کم کاری ها را متوجه یکدیگر کنیم بحران بزرگ تر خواهد شد اما باید با جدیت دنبال راهکار باشیم و دیگر نمی شود با رویکرد «منطقه ای» و «استانی» مشکل را حل کرد با آنکه استان های آذربایجان شرقی و غربی و کردستان که در همسایگی دریاچه هستند نقش برجسته ای برای نجات دریاچه دارند اما واقعیت این است که تنها یک عزم ملی می تواند ارومیه را نجات دهد.
معاون اول رئیس جمهور افزود: دریاچه ارومیه تنها دریاچه جهان نیست که با بحران روبرو شده و کشورهای دیگر نیز با چنین بحرانی روبرو بوده اند که آن را حل کرده اند اکنون ما نیز باید با استفاده از دستاوردهای این کشورها بحران دریاچه ارومیه را حل کنیم.
عارف با اشاره به بحث چاه های آب غیرمجاز و گسترش بی ضابطه سطح زیر کشت زمین های کشاورزی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه که در کنار تغییرات اقلیمی به عنوان مهمترین دلایل بحران دریاچه ارومیه مطرح می شود گفت: این مسائل باعث شده سطح آب در برخی از نقاط کشور از ۲۵ متر به ۵۰۰ متر برسد و این بلایی است که بر سر محیط زیست و آینده فرزندان ایران آورده شده است. در حق محیط زیست ظلم شده است و جواب ظلم هم مشخص است که چیست.
عارف در این جلسه همچنین دستور داد با همکاری استانداران سه استان حاشیه حوزه آبریز دریاچه ارومیه مسئولان وزارت نیرو جهاد کشاورزی معاونت علمی ریاست جمهوری سازمان برنامه و بودجه سازمان محیط زیست و سایر دستگاه ها و سازمان های ذی ربط بررسی های لازم درباره اقدامات گذشته و راهکارهای علمی برای نجات دریاچه ارومیه صورت گرفته و ظرف مدت یک ماه برنامه مدونی برای این حوزه آماده شود.
اقدامات کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه موفقیت آمیز بود
استاندار سابق و دبیر کارگروه نجات ملی دریاچه ارومیه در حالی که انتقادات زیادی به اقدامات این کارگروه در زمینه احیای دریاچه ارومیه وجود دارد ۱۰ روز گذشته در بازدید از آخرین وضعیت دریاچه ارومیه عنوان کرده بود: سه شاخص اصلی تراز حجم و مساحت کنونی نشان از موفقیت آمیز بودن اقدامات کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه است.
محمدصادق معتمدیان با بیان اینکه مهرماه تراز دریاچه ارومیه به ۱۲۷۰.۱۰ متر رسیده و ۳۰ سانتیمتر بیشتر شده است اضافه کرد: حجم آب دریاچه ارومیه سال گذشته ۵۸۰ میلیون مترمکعب بود حجم آب دریاچه ارومیه امروز حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب بوده و تقریباً به بیش از دو برابر رسیده است.
دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه به مساحت ۶۰۶ کیلومترمربعی دریاچه ارومیه در سال گذشته نیز اشاره کرد و یادآور شد: امروز وسعت دریاچه ارومیه به ۸۷۰ کیلومتر مربع رسیده است.
وی در ادامه با اشاره به اهمیت اقدامات نرم افزاری احیای دریاچه ارومیه و مدیریت منابع آبی تصریح کرد: مشارکت مردم باغداران و کشاورزان بسیار اثرگذار بوده و دانشگاه ارومیه با همکاری فائو طرحی را در جهت بهینه سازی مصرف آب آماده کرده و ۱۰ نقطه بحرانی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه شناسایی شده است.
استاندار سابق آذربایجان غربی به جلسه اخیر این کارگروه به ریاست معاون اول رئیس جمهور نیز اشاره کرد و افزود: با توجه به اهتمام جدی دولت چهاردهم به مسائل زیست محیطی قرار شد جلسه بعدی کارگروه در یک ماه آینده برگزار شود و در این مدت آسیب شناسی اقدامات پیش بینی لازم برای طرح ها و برنامه ها تأمین منابع مالی و ارائه پیشنهادات جهت تقویت کارگروه ملی نجات ارومیه در دستور کار قرار گیرد.
اظهارات استاندار سابق آذربایجان غربی در حالی مطرح می شود که نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی معتقد است در حوزه مدیریت بخش کشاورزی و اقدامات برای احیای دریاچه ارومیه در دولت سیزدهم کند و ضعیف عمل شده است.
فاز سوم احیای دریاچه ارومیه در دستور کار دولت چهاردهم قرار دارد
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار آنلاین با گلایه از وضعیت موجود دریاچه ارومیه گفت: اینکه در دولت های گذشته چه اقداماتی برای احیای دریاچه ارومیه صورت گرفته جای بحث وجود دارد اما با توجه به ضرورت و اهمیت احیای این تالاب باید دولت چهاردهم اقدامات جدی تر را در دستور کار قرار دهد.
سیدسلمان ذاکر با بیان اینکه فاز اول و دوم طرح های احیای دریاچه ارومیه به اتمام رسیده است گفت: دولت چهاردهم فاز سوم احیای دریاچه ارومیه را دستور کار دارد.
وی الگوی کشت آبیاری نوین و مدیریت منابع آبی در بخش کشاورزی را مورد تاکید قرار داد و گفت: این دو مقوله مهم باید در زمینه احیای دریاچه ارومیه مورد توجه قرار گیرد هر چند در دولت سیزدهم اقداماتی در این راستا صورت گرفته اما این اقدامات کند و ضعیف بوده است.
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه تاکنون اقدامات صورت گرفته در زمینه اصلاح الگوی کشت آبیاری نوین در استان کند و ضعیف بوده است گفت: دولت چهاردهم در کنار مسئولان استانی با همکاری مجلس قوه قضائیه در زمینه احیای دریاچه ارومیه اقدامات عملی و جدی تری را در دستور کار قرار دهد.
ذاکر با بیان اینکه دریاچه ارومیه قلب آذربایجان است گفت: عواقب بی توجهی به بحران دریاچه ارومیه نه تنها منطقه بلکه کشور را درگیر می کند و نمی توان به سرنوشت احیای این تالاب بین المللی بی توجه بود.
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی از مطالعات انتقال آب به دریاچه ارومیه خبر داد و افزود: در حال حاضر مطالعاتی در خصوص انتقال آب از دریای خزر وان ترکیه و حتی خلیج فارس به دریاچه ارومیه مطرح است باید منتظر مطالعات این طرح ها بود.
وی با تاکید بر مدیریت آب بخش کشاورزی در منطقه در زمینه احیای دریاچه ارومیه عنوان کرد: طرح اصلاح الگوی کشت و طرح آبیاری نوین باید به صورت جدی در دستور کار جهاد کشاورزی محیط زیست و دولت چهاردهم باشد.
ذاکر با اشاره به نقش نهادهای دانشگاهی و علمی در زمینه احیای دریاچه ارومیه اضافه کرد: باید از ظرفیت های علمی به خصوص پارک علم و فناوری در این زمینه نیز بهره برد.
ماهواره خیام به کمک احیای دریاچه ارومیه می آید
مدیر کل ارتباطات و فناوری اطلاعات آذربایجان غربی با اشاره به اهمیت احیای دریاچه ارومیه برای تمام مردم ایران گفت: تصاویر ماهواره خیام به کمک احیای دریاچه ارومیه می آید.
قاسم جلیلی نژاد هفته گذشته در کمیته استانی نجات دریاچه ارومیه اظهار کرد: داده های ماهواره خیام یک داده ارزشمند ملی است و با استفاده از روش های پیشرفته تحلیل داده به کمک احیای دریاچه ارومیه می آید.
وی با اشاره به اهمیت اقدامات نرم افزاری احیای دریاچه ارومیه و مدیریت منابع آبی تصریح کرد: ماهواره خیام دارای سنجنده های اپتیکی در طیف های مختلف با قدرت تفکیک تصویر یک متر است که با هدف ارتقا مدیریت بهینه منابع کشور در حوزه های مختلف طراحی و ساخته شده است.
جلیلی نژاد در ادامه به کاربردهای استراتژیک ماهواره خیام اشاره و افزود: داده های ماهواره خیام در حوزه هایی همچون کشاورزی محیط زیست بلایای طبیعی تغییرات شهری اکتشافات معدنی و منابع آبی کاربرد دارد.
وی به بخشی از کاربردهای ماهواره خیام در احیای دریاچه ارومیه اشاره و گفت: تحلیل منابع آبی شناسایی محصولات زراعی شناسایی کاربری اراضی پایش حریم روخانه ها و پایش پهنه آبی از جمله کاربردهای داده های ماهواره خیام در راستای احیای دریاچه ارومیه است.
مدیرکل راهبردی پژوهشگاه فضایی نیز معتقد است یکی از مهمترین کاربردهای تصاویر ماهواره خیام در راستای حل مسائل و چالش ها در حیطه منابع آبی است اضافه شدن پژوهشگاه فضایی و داده های دقیق ماهواره خیام به کمیته احیای دریاچه ارومیه به سازمان های متولی در احیای دریاچه بسیار کمک خواهد کرد.
رهاسازی ۱۱۸۱ میلیون مترمکعب آب به دریاچه ارومیه
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی از رهاسازی ۱۱۸۱ میلیون مترمکعب آب به دریاچه ارومیه طی سال آبی گذشته خبر داد.
مجید رستگاری ضمن اعلام این خبر افزود: حجم ابلاغی رهاسازی به دریاچه ارومیه در سال آبی ۱۴٠۲_۱۴٠۳ ۴۶۷ میلیون مترمکعب است که بیش از ۲.۵ برابر حجم ابلاغی یعنی (۱۱۸۱ میلیون مترمکعب) آب به دریاچه ارومیه رهاسازی شده است.
وی با اشاره به تأثیر افتتاح تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه در جهت بهبود وضعیت این دریاچه افزود: علاوه بر تأثیر مثبت این تونل بارش های نرمال و فرانرمال لایروبی انهار و ساماندهی رودخانه ها تغییر الگوی کشت و نوع آبیاری و انتقال آب بین حوزه ای از عوامل مؤثر در بهبود وضعیت دریاچه بشمار می روند.
رستگاری با اشاره به مجموع اقدامات و پروژه های اجرایی توسط شرکت آب منطقه ای استان در جهت کمک به احیای دریاچه ارومیه گفت: تشکیل گروه های گشت و بازرسی آب های زیرزمینی و سطحی لایروبی انهار و ساماندهی رودخانه ها پر و مسلوب المنفعه کردن چاه های غیرمجاز احداث ایستگاه های آنلاین پایش آب های سطحی و زیرزمینی نصب کنتورهای هوشمند تعدیل ۴۰ درصدی منابع آب تخصیصی از طرح های توسعه ای در طی ۵ سال و رهاسازی آب بیش از میزان ابلاغی ستاد احیا از سدهای مخزنی از جمله اقدامات و پروژه های اجرایی در جهت کمک به احیای دریاچه ارومیه بود.
دریاچه ارومیه با پنج هزار کیلومتر مربع وسعت گنجایش ۳۵ میلیارد متر مکعب آب دارد که از رودخانه های استان های کردستان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی و چشمه های جوشان کف دریا تأمین می شود.
در سال های اخیر بر اثر کاهش نزولات آسمانی بهره برداری بی رویه از آب های سطحی و زیرزمینی ساخت سدهای مخزنی افزایش دمای هوا و تبخیر بیش از حد با بحران کم آبی رو به رو و هر سال این روند تشدید شده است.
اکنون باید منتظر ماند و دید با اتمام طرح های سخت افزاری و آغاز طرح های نرم افزاری با توجه به اقدامات دولت چهاردهم می توان به احیای دریاچه ارومیه امید داشت؟
آذربایجان غربی در روزهای اخیر با تغییر استاندار که دبیر کارگروه نجات ملی دریاچه ارومیه نیز بود بدون استاندار و به صورت سرپرستی اداره می شود باید منتظر ماند و دید با معرفی جدید استاندار آذربایجان غربی احیای این تالاب بین المللی نیز وارد فاز اجرایی و جدی می شود یا نه؟