زانو بزرگ ترین مفصل بدن است و عوارض درمان نکردن به موقع مشکلات آن ممکن است آسیب های جدی به فرد وارد کند. مشکلاتی همچون آرترز زانو زانوهای پرانتزی ضربدری آسیب های ورزشی و حتی التهاب های مفاصل در صورت بی توجهی زندگی عادی فرد را در درازمدت مختل می سازند.
در این مطلب ما قصد داریم به بررسی عوارض عدم درمان به موقع مشکلات زانو و به طور خاص به 3 مورد از مهم ترین جراحی های زانو یعنی جراحی تعویض مفصل زانو جراحی زانوی پرانتزی و بازسازی رباط ACL بپردازیم. پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
چرا مجبور به جراحی زانو هستیم و عوارض عدم انجام آن چیست؟
جراحی تعویض مفصل زانو که به آن آرتروپلاستی (Total Knee Arthroplasty) نیز می گویند عملی است که در آن مفصل زانوی بیمار دچار مشکلاتی همچون ساییدگی غضروف آرتروز زانو و یا التهاب مزمن در مفصل شده است و جراح زانو را با یک مفصل مصنوعی یا پروتز از جنس پلاستیک یا فلز جایگزین می کند.
این عمل در صورتی انجام می شود که فرد سال ها درد مزمن داشته است و کارهای پیشگیرانۀ غیرجراحی آن را به نتیجۀ مطلوب نرسانده است. معمولا افرادی که دچار یکی از مشکلات شایع مفصل زانو همچون آرتروز زانو نقرس هموفیلی روماتیسم مفصلی باشند در درازمدت و عدم توجه به این مشکل نیاز به عمل جراحی تعویض زانو پیدا می کنند.
عوارض عدم جراحی زانو
- درد مزمن بسیار شیدید
- فشار به سایر مفاصل بدن
- ناتوانی در انجام کارهای روزمره
- محدودیت های حرکتی متعدد.
جراحی زانوی پرانتزی چیست و عدم انجام آن چه عواقبی برای بیمار دارد؟
پای پرانتزی یا زانوی پرانتزی که در دنیای پزشکی به آن (Genu Varum) می گویند یکی از مشکلات شایع مفصل زانو است که به دلایل مختلف همچون ابتلا به راشیتیسم بیماری بلانت بیماری پاژه کوتولگی شکستگی زانویی که خوب جوش نخورده رشد غیرعادی استخوان ها یا دیسپلازی استخوان مسمومیت با سرب یا فلوراید عفونت و آسیب دیدگی زانو در کودک تا بزرگسال اتفاق می افتد.
در این عارضه زانوهای فرد از هم فاصله گرفته اما مچ های پایش به هم بسیار نزدیک می شوند. این متمایل شدن زانوها به خارج موجب مشکلات متعدد در فرد می شود. پزشک با معاینه بالینی و انجام رادیوگرافی و سایر آزمایش های تصویری به بررسی ناهنجاری های استخوانی در پاها و زانوهای فرد می پردازد. البته پزشک با دستور انجام آزمایش خون این مسئله را نیز بررسی می کند که آیا پای پرانتزی فرد به دلیل ابتلا به راشیتیتسم و یا پاژه اتفاق افتاده است یا دلایل دیگر دارد.
در صورت ابتلا به راشیتیسم یا پاژه پزشک دستور بستن زانوبند یا بریس تجویز دارو برای بیماری راشیتیسم و درنهایت برای درمان بدشکلی زانو جراحی می دهد.
جراحی زانوی پرانتزی توسط جراح متخصص زانو انجام می شود. در این عمل قسمتی از استخوان زانو که عامل اصلی انحراف است برداشته شده و سپس پا را در وضعیت و راستای صحیح قرار می دهند و دوباره با کمک پیچ و ابزار استخوان ها را پیوند می زنند.
این عمل برای نوجوانان بالای 16 سال تا بزرگسالان زیر 60 سال که وزن متعادلی دارند مبتلا به بیماری های روماتیسمی نیستند زانوی فرد دامنۀ حرکتی خوبی دارد و می تواند زانویش را به حالت 90 درجه قرار دهد قابل انجام است.
عوارض عدم جراحی زانوی پرانتزی
- شکل نامناسب زانو
- درد فراوان هنگام راه رفتن
- کشیدگی عضلات خارج ران
- کوتاه شدن عضلات داخل ران
- ابتلای زودهنگام به آرتروز زانو
- ساییدگی زودرس زانو
- محدودیت حرکتی
- کمانی شدن ساق پا
- محدودیت حرکتی لگن
- آسیب پذیری مفاصل
- انحراف ستون فقرات
- کاهش اعتماد به نفس.
رباط ACL چیست و چه موقع نیاز به جراحی پیدا می کند؟
رباط ACL یکی از 4 رباطی است که مفصل زانو را نگه می دارد تا دچار حرکات غیرارادی نشود و موجب حرکت زانو به سمت جلو و عقب گردد. این رباط نقش بسیار مهمی در ثبات و اتصال استخوان ران به ساق پا دارد و مانع انحراف آن می شود. ضربات شدید عمودی به زانو تغییر جهت های ناگهانی چرخاندن یا کشش بیش از حد زانو پایین پریدن از یک ارتفاع زیاد یا پرش های ناگهانی موجب آسیب آن می شود.
روش های تشخیص آسیب رباط ACL
پزشک ارتوپد یا جراح متخصص زانو ابتدا با بررسی فیزیکی زانو متوجۀ میزان ورم یا حساسیت آن در جهات مختلف می شود و از شما سوالاتی اینچنین می پرسد که:
- آیا در حین راه رفتن به یکباره زانوی شما قفل شده یا احساس می کنید زیرش خالی می شود؟
- آیا در انجام برخی حرکات خاص درد زانوی شما افزایش می یابد؟
- آیا احساس می کنید که زانوی شما توان تحمل وزنتان را ندارد؟
پزشک در ابتدا برای آسیب رباط ACL سعی می کند از روش های غیرجراحی همچون توانبخشی استفاده از عصا و زانوبند انجام حرکات ورزشی برای بازیابی توان مفصل انجام حرکات تعادلی و تقویت عضلات را دستور کار درمان شما قرار می دهد. در کنار توانبخشی قرار دادن یخ به مدت 20 دقیقه هر 2 ساعت در روز استراحت بستن زانو با یک باند لاستیکی و قرار دادن یک متکا زیر زانو در هنگام استراحت سعی دارد که از انجام جراحی خودداری کند. با این حال اگر روش های فوق موجب درمان آسیب رباط ACL نشد جراح مجبور به عمل جراحی است.
نحوۀ جراحی رباط ACL
در جراحی ACL جراح یک تاندون از بخش دیگری از پا برمی دارد و جایگزین رباط آسیب دیده می کند. البته پیوند تاندون از فردی که فوت کرده اند نیز امکان پذیر است. اغلب پزشکان از «جراحی آرتروسکوپی» برای درمان استفاده می کنند. در این شیوه یک برش کوچک اطراف زانوی فرد زده شده و با کمک ابزارهای دقیق و بسیار ظریف وارد زانو شده و تاندون را عوض می کنند.
عوارض ناشی از عدم درمان پارگی رباط ACL
- ناپایداری زانو
- افزایش خطرهای بیشتر
- مینسیک آسیب دیده
- خطر ابتلا به آرترز زانو.
و اما سخن آخر
در این مطلب سعی کردیم با شما در مورد عوارض درمان موقع برخی از شایع ترین مشکلات زانو صحبت کنیم. توصیه می شود پیش از آنکه مشکلاتتان حاد شده و کیفیت زندگی تان را تحت تأثیر خود قرار دهد اقدام های پیشگیرانه را انجام دهید و با مراجعه به موقع به پزشک مانع مشکلات جدی تر شوید.
بنابراین در صورت احساس هرگونه درد یا ناراحتی در زانو حتماً به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام مشکلات زانو و درمان مناسب آن ها می تواند از بروز عوارض جدی تر جلوگیری کرده و به شما کمک کند تا به زندگی فعال و بدون درد خود ادامه دهید. به یاد داشته باشید که سلامت زانوهایتان کلید یک زندگی فعال و باکیفیت است.