در دنیای امروز، نیاز به متخصصان حقوقی با دانش عمیق و توانایی پژوهشی بالا بیش از پیش احساس می‌شود. مدرک دکترای حقوق نه تنها نشان‌دهنده تسلط بر مباحث پیچیده حقوقی است، بلکه گواهی بر توانایی فرد در تولید علم، نوآوری و حل مسائل حقوقی نوظهور است. این مقطع تحصیلی، پلی برای ورود به جایگاه‌های علمی و حرفه‌ای ممتاز در سطح ملی و بین‌المللی محسوب می‌شود و برای کسانی که به دنبال تأثیرگذاری عمیق در نظام حقوقی و قضایی هستند، مسیری بی‌بدیل است.
شرایط پذیرش دکترای حقوق: گام به گام تا قبولی
ورود به مقطع دکترای حقوق در دانشگاه‌های ایران، فرآیندی رقابتی و چند مرحله‌ای است که نیازمند آمادگی کامل و برنامه‌ریزی دقیق است. داوطلبان باید از تمامی شرایط عمومی و اختصاصی پذیرش آگاهی داشته باشند تا بتوانند با موفقیت این مراحل را پشت سر بگذارند.
شرایط عمومی داوطلبان
برای شرکت در آزمون دکترای حقوق، داوطلبان باید واجد شرایط عمومی زیر باشند:
- مدرک تحصیلی:داشتن مدرک کارشناسی ارشد حقوق یا رشته‌های مرتبط با تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری الزامی است. برخی دانشگاه‌ها ممکن است رشته‌های خاصی را مرتبط تلقی کنند.
- معدل و سابقه تحصیلی:اگرچه معدل قطعی برای تمامی دانشگاه‌ها اعلام نمی‌شود، اما داشتن معدل بالا در مقطع کارشناسی ارشد (معمولاً بالای ۱۶ یا ۱۷) در رقابت بسیار تأثیرگذار است. سوابق علمی و پژوهشی مانند نگارش مقاله، شرکت در کنفرانس‌ها و سمینارها نیز امتیاز مثبت محسوب می‌شود.
- خدمت وظیفه عمومی:داوطلبان مرد باید از نظر نظام وظیفه عمومی وضعیت مشخصی داشته باشند (پایان خدمت، معافیت دائم یا موقت و …).
- عدم منع قانونی:نداشتن سوء پیشینه کیفری و عدم اعتیاد از جمله شرایط عمومی است.
آزمون ورودی دکترای حقوق
آزمون ورودی دکترای حقوق که توسط سازمان سنجش آموزش کشور برگزار می‌شود، بخش مهمی از فرآیند پذیرش است. این آزمون شامل دو بخش کلی دروس تخصصی و استعداد تحصیلی و زبان خارجی است.
دروس امتحانی و ضرایب آن بر اساس گرایش‌های اصلی متفاوت است. برای مثال، در گرایش حقوق خصوصی، دروس مربوط به حقوق مدنی، حقوق تجارت و آیین دادرسی مدنی با ضریب بالا مطرح می‌شوند. داوطلبان باید با مطالعه منابع پیشنهادی و کتب مرجع اصلی در هر گرایش، آمادگی لازم را کسب کنند.
آزمون دکترا، دروازه ورود به دنیای پژوهش عمیق حقوقی است؛ هر گامی در مسیر آمادگی، سرمایه‌گذاری برای آینده‌ای پربار محسوب می‌شود.
نحوه محاسبه نمره و تراز در آزمون کتبی بسیار حائز اهمیت است و تنها کسب درصد بالا در دروس تخصصی تضمین‌کننده قبولی نیست، بلکه تراز کلی داوطلب در مقایسه با سایر شرکت‌کنندگان تعیین‌کننده است. برای تقویت دانش تخصصی و آمادگی بهتر، بسیاری از متقاضیان از دوره‌های آموزش حقوق پیشرفته استفاده می‌کنند.
مصاحبه دکترای حقوق
مرحله مصاحبه، پس از موفقیت در آزمون کتبی، از اهمیت بالایی برخوردار است و گاهی تعیین‌کننده‌تر از نمره آزمون کتبی است. اهداف مصاحبه شامل سنجش موارد زیر است:
- توانایی پژوهشی:ارائه پروپوزال اولیه، دفاع از پایان‌نامه کارشناسی ارشد و آشنایی با روش تحقیق.
- تسلط علمی:پاسخگویی به سوالات تخصصی در گرایش مربوطه و نشان دادن عمق دانش.
- انگیزه و شخصیت:سنجش علاقه واقعی به پژوهش، پشتکار، اخلاق حرفه‌ای و توانایی کار تیمی.
- زبان خارجی:توانایی مکالمه و درک متون تخصصی به زبان انگلیسی یا زبان‌های دیگر.
آمادگی برای مصاحبه شامل مطالعه کتب مرجع، آشنایی با رزومه و حوزه‌های تخصصی اساتید گروه، و آمادگی برای ارائه یک پروپوزال تحقیقاتی قوی و نوآورانه است.
زبان خارجی
تسلط به زبان انگلیسی در مقطع دکترا امری ضروری است. اغلب دانشگاه‌ها برای پذیرش نهایی، نمره قبولی در یکی از آزمون‌های استاندارد زبان مانند MSRT، EPT، TOEFL یا IELTS را الزامی می‌دانند. حداقل نمره مورد نیاز بسته به دانشگاه و گرایش متفاوت است.
برای تقویت زبان انگلیسی، شرکت در کلاس‌های تخصصی، مطالعه مقالات علمی به زبان انگلیسی و تمرین مداوم مکالمه و گرامر توصیه می‌شود. گاهی لازم است قبل از آزمون اصلی، داوطلبان در دوره‌های فشرده آموزش حقوق بین‌الملل شرکت کنند تا با اصطلاحات تخصصی آشنا شوند.
انتخاب دانشگاه و اساتید راهنما
انتخاب دانشگاه مناسب و استاد راهنمای متخصص، یکی از مهم‌ترین تصمیمات در مسیر دکترای حقوق است. دانشگاه‌های برتری مانند دانشگاه تهران، شهید بهشتی، علامه طباطبایی و تربیت مدرس، از جمله مراکز اصلی ارائه دهنده دکترای حقوق در ایران هستند که گرایش‌های متنوعی را پوشش می‌دهند.
در انتخاب استاد راهنما، به حوزه تخصصی استاد، سابقه پژوهشی او، تعداد دانشجویان دکترا تحت راهنمایی وی و شهرت علمی‌اش توجه کنید. ارتباط پیش از مصاحبه با اساتید مورد نظر و ابراز علاقه به همکاری پژوهشی، می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
مدارک مورد نیاز برای ثبت‌نام و پذیرش نهایی
پس از قبولی در تمامی مراحل، داوطلب باید مدارک لازم برای ثبت‌نام نهایی را به دانشگاه ارائه دهد. این مدارک معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- اصل و کپی مدارک تحصیلی (کارشناسی و کارشناسی ارشد)
- ریزنمرات مقاطع قبلی
- تصویر کارت ملی و شناسنامه
- کارت پایان خدمت یا معافیت برای آقایان
- گواهی زبان خارجی معتبر
- تاییدیه سوابق پژوهشی (مقالات، کتب، کنفرانس‌ها)
- توصیه‌نامه‌های علمی از اساتید مقطع کارشناسی ارشد
گرایش‌های دکترای حقوق در ایران: انتخاب مسیر تخصصی
رشته حقوق در مقطع دکترا دارای گرایش‌های متنوعی است که هر یک بر جنبه خاصی از دانش حقوقی تمرکز دارند. انتخاب گرایش مناسب، نیازمند شناخت عمیق از علایق شخصی، توانایی‌های پژوهشی و فرصت‌های شغلی مرتبط است.
معرفی گرایش‌های اصلی
گرایش‌های سنتی و پرطرفدار دکترای حقوق عبارتند از:
- دکترای حقوق خصوصی: این گرایش به مطالعه عمیق روابط حقوقی میان افراد می‌پردازد. مباحث پیشرفته قراردادها، مسئولیت مدنی، حقوق تجارت بین‌الملل، حقوق خانواده و ارث از جمله محورهای اصلی این گرایش هستند. متخصصان این حوزه در حوزه‌های وکالت تخصصی، مشاوره حقوقی شرکت‌ها و تدریس فعالیت می‌کنند.
- دکترای حقوق جزا و جرم‌شناسی: این گرایش بر مطالعه جرایم، مجرمین، مجازات‌ها و روش‌های پیشگیری از جرم تمرکز دارد. مباحث پیشرفته جرم‌شناسی، کیفرشناسی، حقوق جزای بین‌الملل و جرایم خاص (مانند جرایم سایبری یا اقتصادی) در این گرایش بررسی می‌شوند. فارغ‌التحصیلان می‌توانند در قوه قضائیه، سازمان زندان‌ها، مراکز پژوهشی و تدریس مشغول به کار شوند.
- دکترای حقوق عمومی: این گرایش به بررسی قواعد حاکم بر سازمان‌ها و نهادهای دولتی، روابط دولت با شهروندان و حقوق اساسی می‌پردازد. حقوق اداری پیشرفته، حقوق مالیه عمومی، حقوق بشر و شهروندی از مباحث کلیدی آن هستند. متخصصان این گرایش در وزارتخانه‌ها، سازمان‌های دولتی، دیوان محاسبات و تدریس فعالیت می‌کنند.
- دکترای حقوق بین‌الملل: این گرایش به مطالعه قواعد حاکم بر روابط میان کشورها و سازمان‌های بین‌المللی اختصاص دارد. حقوق بین‌الملل عمومی و خصوصی، حقوق سازمان‌های بین‌المللی و داوری بین‌المللی از جمله موضوعات مورد بحث هستند. فرصت‌های شغلی در وزارت امور خارجه، سازمان‌های بین‌المللی و مشاوره حقوقی بین‌المللی برای فارغ‌التحصیلان فراهم است.
- دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی: این گرایش ریشه‌های فقهی و اصولی حقوق ایران را بررسی می‌کند و به مطالعه عمیق فقه استدلالی، اصول فقه و حقوق تطبیقی فقهی می‌پردازد. این گرایش برای کسانی که علاقه‌مند به مبانی دینی حقوق هستند و می‌خواهند در حوزه‌های پژوهشی دینی و حقوقی فعالیت کنند، مناسب است.
معرفی گرایش‌های نوین و بین‌رشته‌ای
با پیشرفت‌های فناوری و تغییرات اجتماعی، گرایش‌های نوینی در دکترای حقوق ظهور کرده‌اند که نیازهای روز جامعه را هدف قرار داده‌اند:
- حقوق فناوری اطلاعات (IT Law):این گرایش به مسائل حقوقی مرتبط با اینترنت، داده‌ها، حریم خصوصی، امنیت سایبری و تجارت الکترونیک می‌پردازد.
- حقوق محیط زیست: به بررسی قوانین و مقررات مربوط به حفاظت از محیط زیست، توسعه پایدار و جرایم زیست‌محیطی می‌پردازد.
- حقوق انرژی (نفت و گاز): بر قوانین و قراردادهای حوزه انرژی، به‌ویژه صنعت نفت و گاز، تمرکز دارد.
- حقوق اقتصادی: به تحلیل ابعاد حقوقی سیاست‌های اقتصادی، بازارهای مالی و رقابت می‌پردازد.
- حقوق پزشکی و زیستی: مسائل حقوقی مرتبط با علوم پزشکی، اخلاق زیستی، حقوق بیماران و مسئولیت‌پذیری پزشکی را پوشش می‌دهد.
- حقوق مالکیت فکری: به حفاظت از حقوق پدیدآورندگان آثار فکری، اختراعات، علائم تجاری و اسرار تجاری می‌پردازد.
برای کسب دانش در این گرایش‌های جدید، آموزش حقوق تخصصی و به‌روزرسانی مداوم اطلاعات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
نکات مهم در انتخاب گرایش
انتخاب گرایش در مقطع دکترا باید با دقت و آینده‌نگری انجام شود. به نکات زیر توجه کنید:
- علاقه و توانایی پژوهشی:گرایشی را انتخاب کنید که واقعاً به آن علاقه دارید و از توانایی پژوهش عمیق در آن برخوردارید.
- امکان یافتن استاد راهنما و منابع:اطمینان حاصل کنید که اساتید متخصص و منابع کافی برای پژوهش در گرایش مورد نظرتان در دانشگاه انتخابی وجود دارد.
- آینده شغلی گرایش: بازار کار و فرصت‌های شغلی مرتبط با گرایش انتخابی را به خوبی بررسی کنید.
| گرایش دکترای حقوق | مباحث اصلی | فرصت‌های شغلی مرتبط |
|---|---|---|
| حقوق خصوصی | قراردادها، مسئولیت مدنی، حقوق تجارت، خانواده، ارث | وکالت تخصصی، مشاوره حقوقی شرکت‌ها، تدریس |
| حقوق جزا و جرم‌شناسی | جرم‌شناسی، کیفرشناسی، حقوق جزای بین‌الملل، جرایم خاص | قضاوت، پژوهش در قوه قضائیه، تدریس |
| حقوق عمومی | حقوق اساسی، اداری، مالیه عمومی، حقوق بشر و شهروندی | کارشناس ارشد دولتی، دیوان محاسبات، تدریس |
| حقوق بین‌الملل | حقوق بین‌الملل عمومی و خصوصی، سازمان‌های بین‌المللی | وزارت امور خارجه، سازمان‌های بین‌المللی، مشاوره حقوقی بین‌المللی |
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | فقه استدلالی، اصول فقه، حقوق تطبیقی فقهی | پژوهشگاه‌های فقهی و حقوقی، تدریس |
| حقوق فناوری اطلاعات | حریم خصوصی، امنیت سایبری، تجارت الکترونیک، داده‌ها | مشاوره حقوقی شرکت‌های فناوری، پژوهشگر |
بازار کار و آینده شغلی فارغ‌التحصیلان دکترای حقوق
مدرک دکترای حقوق، افق‌های شغلی وسیع و متمایزی را نسبت به مقاطع پایین‌تر تحصیلی ایجاد می‌کند. این مدرک نه تنها فرصت‌های شغلی را ارتقا می‌دهد، بلکه در جایگاه و پرستیژ اجتماعی فرد نیز تأثیر بسزایی دارد.
تفاوت بازار کار دکترا با کارشناسی ارشد
فارغ‌التحصیلان دکترای حقوق معمولاً در جایگاه‌های شغلی اختصاصی‌تر و با مسئولیت‌های بالاتر فعالیت می‌کنند. در حالی که دارندگان مدرک کارشناسی ارشد می‌توانند به عنوان وکیل، قاضی، کارشناس حقوقی یا مشاور فعالیت کنند، مدرک دکترا امکان تصدی پست‌های هیئت علمی دانشگاه‌ها، قضاوت در سطوح عالی، وکالت دعاوی بسیار پیچیده و مشاوره حقوقی بین‌المللی را فراهم می‌آورد. این مدرک، مهر تأییدی بر توانایی‌های پژوهشی و تخصصی فرد است و تمایز قابل توجهی در بازار کار ایجاد می‌کند.
فرصت‌های شغلی اصلی
فرصت‌های شغلی برای دارندگان مدرک دکترای حقوق بسیار متنوع است:
- حوزه دانشگاهی و پژوهشی: بسیاری از فارغ‌التحصیلان دکترا، رؤیای عضویت در هیئت علمی دانشگاه‌ها و تدریس دروس تخصصی حقوق را در سر دارند. همچنین، فعالیت به عنوان پژوهشگر در مراکز تحقیقاتی معتبر و تولید علم در حوزه‌های مختلف حقوقی، از دیگر فرصت‌های این حوزه است.
- حوزه قضایی: دارندگان مدرک دکترا می‌توانند در سطوح عالی قضاوت و در مشاغل تخصصی قوه قضائیه فعالیت کنند، جایی که نیاز به تحلیل‌های حقوقی عمیق و دانش حقوقی گسترده است.
- حوزه وکالت و مشاوره: به عنوان وکیل دعاوی پیچیده و بین‌المللی، مشاور حقوقی شرکت‌های بزرگ و نهادهای بین‌المللی، یا داور و میانجی‌گر تخصصی در اختلافات حقوقی فعالیت کنند. گروه حقوقی آسیا با کادری مجرب از این متخصصان بهره میبرد و فرصتی برای همکاری با چنین موسساتی برای دارندگان دکترای حقوق فراهم است.
- حوزه دولتی و عمومی: کارشناس ارشد حقوقی در وزارتخانه‌ها، سازمان‌های دولتی، دیوان محاسبات، سازمان بازرسی کل کشور و معاونت‌های حقوقی سازمان‌ها، از دیگر مسیرهای شغلی است.
- حوزه بین‌المللی: امکان فعالیت در سازمان‌های بین‌المللی، سفارتخانه‌ها و نهادهای حقوق بشری نیز برای فارغ‌التحصیلان دکترا با تسلط بر حقوق بین‌الملل و زبان‌های خارجی فراهم است.
درآمد و پرستیژ اجتماعی
میزان درآمد فارغ‌التحصیلان دکترای حقوق به عوامل متعددی از جمله تخصص، سابقه کاری، محل فعالیت (بخش دولتی، خصوصی یا دانشگاهی) و میزان شهرت و ارتباطات فرد بستگی دارد. با این حال، به طور کلی، دارندگان این مدرک از درآمد بالاتر و پرستیژ اجتماعی قابل توجهی برخوردار هستند. جایگاه علمی و حرفه‌ای که مدرک دکترا به ارمغان می‌آورد، اعتبار ویژه‌ای به فرد می‌بخشد و او را به عنوان یک مرجع علمی و تخصصی در جامعه حقوقی معرفی می‌کند.
چالش‌ها و فرصت‌ها در بازار کار
بازار کار برای دارندگان دکترای حقوق نیز خالی از چالش نیست. رقابت برای ورود به هیئت علمی دانشگاه‌ها یا تصدی پست‌های قضایی بالا است. بنابراین، نیاز به شبکه‌سازی حرفه‌ای، به‌روزرسانی مداوم دانش و تولید محتوای علمی و انتشار مقالات در مجلات معتبر، برای موفقیت ضروری است. فرصت‌ها نیز فراوان هستند؛ از جمله ایجاد دفاتر مشاوره تخصصی، شرکت در پروژه‌های تحقیقاتی بزرگ و همکاری با نهادهای بین‌المللی.
دکترای حقوق، بیش از یک مدرک تحصیلی است؛ نمادی از تعهد به دانش، پژوهش و عدالت است که مسیرهای نوینی را در حرفه حقوقی می‌گشاید.
نکات تکمیلی و توصیه‌های مهم
برای موفقیت در مقطع دکترای حقوق، علاوه بر رعایت شرایط پذیرش و انتخاب گرایش مناسب، توجه به برخی نکات تکمیلی و توصیه‌های مهم می‌تواند راهگشا باشد.
اهمیت پژوهش و نگارش رساله
پژوهش و نگارش رساله دکترا، قلب دوره دکترا و اوج فعالیت علمی یک دانشجو است. انتخاب موضوع رساله باید نوآورانه، کاربردی و منطبق با علاقه واقعی دانشجو باشد تا بتواند با انگیزه بالا، سال‌ها بر روی آن کار کند. موضوع رساله باید به حل یکی از مسائل حقوقی کمک کرده یا به بسط دانش حقوقی منجر شود. مراحل نگارش رساله شامل نگارش پروپوزال، تصویب آن، گذراندن سمینارهای پژوهشی و در نهایت دفاع از رساله است.
نکات کلیدی برای موفقیت در رساله:
- انتخاب موضوعی که پتانسیل چاپ مقالات علمی-پژوهشی را داشته باشد.
- مشورت مستمر با استاد راهنما و مشاور.
- تسلط بر روش تحقیق و نگارش علمی.
- حضور فعال در کارگاه‌های آموزش حقوق پژوهشی.
بورس تحصیلی و حمایت‌های مالی
هزینه‌های تحصیل در مقطع دکترا و مدت زمان طولانی آن، ممکن است برای برخی داوطلبان چالش‌برانگیز باشد. خوشبختانه، امکان دریافت بورس تحصیلی و حمایت‌های مالی وجود دارد. انواع بورس شامل بورس‌های وزارت علوم، بنیاد ملی نخبگان و بورس‌های داخلی دانشگاه‌ها است.
برای اقدام جهت دریافت بورس، داوطلبان باید دارای رزومه علمی قوی، مقالات علمی و معدل بالا باشند. در برخی موارد، امکان دریافت کمک‌هزینه پژوهشی از طریق همکاری در پروژه‌های تحقیقاتی اساتید نیز فراهم است.
تحصیل دکترای حقوق در خارج از کشور
تحصیل دکترای حقوق در دانشگاه‌های معتبر خارجی، فرصتی بی‌نظیر برای ارتقای سطح علمی و کسب تجربه بین‌المللی است. اما این مسیر مزایا و معایب خاص خود را دارد.
مزایا:
- دسترسی به منابع علمی و اساتید تراز اول جهانی.
- آشنایی با نظام‌های حقوقی مختلف و حقوق تطبیقی.
- افزایش فرصت‌های شغلی بین‌المللی.
معایب:
- هزینه‌های بالای تحصیل و زندگی در خارج از کشور.
- پیچیدگی فرآیند پذیرش و نیاز به تسلط کامل به زبان کشور مقصد و انگلیسی.
- چالش معادل‌سازی مدارک و تطبیق با بازار کار داخلی پس از بازگشت.
شرایط پذیرش در دانشگاه‌های خارجی متفاوت است و عموماً نیازمند ارائه مدرک زبان با نمره بالا (TOEFL/IELTS)، توصیه‌نامه‌های قوی، رزومه پژوهشی پربار و یک پروپوزال تحقیقاتی منسجم است. پیش از اقدام، باید به دقت قوانین و مقررات مهاجرتی و تحصیلی کشور مورد نظر را بررسی کرد و از طریق مشاوران متخصص موسسه حقوقی آسیا راهنمایی گرفت.
نتیجه‌گیری
دکترای حقوق، اوج مسیر تحصیلی در رشته حقوق و دروازه ورود به دنیای تخصص، پژوهش و تأثیرگذاری عمیق در جامعه است. دستیابی به این جایگاه نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، تلاش بی‌وقفه و آگاهی کامل از تمامی شرایط پذیرش، گرایش‌های تخصصی و افق‌های شغلی پیش رو است. از آمادگی برای آزمون ورودی و مصاحبه تا انتخاب گرایش و نگارش رساله، هر مرحله نقشی حیاتی در موفقیت ایفا می‌کند. فارغ‌التحصیلان این مقطع، با دانش عمیق و توانایی‌های پژوهشی خود، می‌توانند در حوزه‌های دانشگاهی، قضایی، وکالت تخصصی و مشاوره حقوقی، نقش‌آفرین باشند و به توسعه و اعتلای نظام حقوقی کشور کمک شایانی کنند. با برنامه‌ریزی هوشمندانه و بهره‌گیری از فرصت‌های آموزش حقوق پیشرفته، می‌توان به این قله علمی دست یافت و آینده‌ای روشن در حرفه حقوقی برای خود ساخت.
سوالات متداول
آیا امکان پذیرش بدون آزمون در مقطع دکترای حقوق در دانشگاه‌های دولتی وجود دارد؟
بله، در برخی موارد محدود و با شرایط خاص مانند داشتن سوابق علمی-پژوهشی بسیار برجسته و معدل بالا، امکان پذیرش بدون آزمون (استعداد درخشان) در دانشگاه‌های دولتی نیز فراهم است.
حداقل نمره تافل یا آیلتس برای قبولی در دکترای حقوق در دانشگاه‌های برتر ایران چقدر است؟
معمولاً حداقل نمره تافل ۷۰-۸۰ یا آیلتس ۶-۶.۵ برای قبولی در مقطع دکترای حقوق در دانشگاه‌های برتر ایران مورد نیاز است که بسته به دانشگاه و گرایش متغیر است.
آیا سابقه کار حقوقی در پذیرش دکترای حقوق تاثیرگذار است؟
بله، سابقه کار حقوقی مرتبط، به‌ویژه در حوزه‌های پژوهشی یا تخصصی، می‌تواند به عنوان یک امتیاز مثبت در مرحله مصاحبه دکترا محسوب شود و نشان‌دهنده تجربه عملی و انگیزه داوطلب است.
تفاوت اصلی دکترای پژوهش‌محور با دکترای آموزشی-پژوهشی در چیست و کدام‌یک برای آینده شغلی بهتر است؟
دکترای پژوهش‌محور بیشتر بر تحقیق و نگارش رساله تمرکز دارد، در حالی که دکترای آموزشی-پژوهشی علاوه بر رساله، شامل گذراندن واحدهای درسی نیز می‌شود. انتخاب بین این دو بستگی به علاقه و اهداف شغلی فرد دارد؛ برای آینده دانشگاهی هر دو مسیر معتبرند اما پژوهش‌محور ممکن است بر توانایی‌های پژوهشی بیشتر تأکید کند.
پس از اتمام دوره دکترا، چطور می‌توان به عضویت هیئت علمی دانشگاه‌ها درآمد و مراحل آن چیست؟
برای عضویت در هیئت علمی، پس از اتمام دکترا باید از طریق فراخوان‌های جذب هیئت علمی دانشگاه‌ها اقدام کرد که شامل بررسی سوابق پژوهشی (مقالات، کتب)، سوابق تدریس، مصاحبه علمی و عمومی و گذراندن مراحل گزینش است.