علائم سرمازدگی درختان میوه چیست؟برای جلوگیری از سرمازدگی چکار کنیم؟

13 روش موثر برای جلوگیری از سرمازدگی درختان

جلوگیری از سرمازدگی درختان یکی از کارهای مهمی است که هر کشاورز و باغبانی باید در فصل زمستان برای محافظت درختان باغ خود انجام دهد. سرمازدگی درختان یکی از عواملی است که می تواند به درختان صدمات جدی وارد کند و میزان محصول را به شدت کاهش دهد. یکی از لذت های کشاورزی و داشتن باغ میوه ، تجربه همه موارد اولیه است.

تجربه کاشت اولین درخت ، تجربه رویش اولین جوانه بهاری، تجربه لمس اولین محصول و تجربه اولین تغییر رنگ برگها در فصل پاییز و ریزش برگ درختان، یکی از نگرانی های هر ساله کشاورزان و باغداران با شروع فصل سرما و کاهش دمای هوا خطر سرمازدگی درختان و گیاهان است. در این مقاله 13 روش موثر برای جلوگیری از سرمازدگی درختان بیان شده است. با خرید انواع حشره کش به درختان خود جان دوباره ببخشید.

در چه دمای درختان دچار سرمازدگی کی شوند؟

دمای پایین در یک مقطع زمانی می تواند به جوانه ها ، شکوفه ها ، میوه ها ، برگ ها ، سر شاخه ها و شاخه های درختان و حتی ریشه درخت آسیب برساند. عموما دمای 0 تا 5 – درجه سانتی گراد موجب سرمازدگی درختان می شود.دماهای کمتر از 5 – درجه سبب می شود آب موجود در بافت گیاه به کریستالهای یخ تبدیل شود.

 این کریستالها به دیواره بافتهای گیاهی فشار وارد کرده و باعث آسیب به آنها می شود. در این حالت می گویم گیاه دچار یخ زدگی شده است. اگرچه سرمازدگی درختان خسارت زا است ولی درختی که دچار سرمازدگی شود می تواند دوباره سلامت خود را بازیابد ولی اگر درخت یا گیاهی دچار یخ زدگی شود مرگ آن حتمی است. با خرید انواع کود مخصوص جلوگیری از سرما از سرمازدگی درختان میتوان جلوگیری کرد.

نشانه های سرمازدگی درختان

نشانه های سرمازدگی درختان شامل چروکیدگی برگها ، قهوه ای شدن نوک و حاشیه برگها و در نهایت تمام برگ ، افتادگی ساقه و از بین رفتن جوانه های گل و برگ و خشک شدن شاخه است.یکی از نشانه های اولیه سرمازدگی گیاهان و درختان تغییر رنگ برگها است در اثر سرما رنگ حاشیه برگها تغییر کرده و به رنگ زرد و سپس قهوه ای در می آید. این تغییر رنگ به مرور زمان به کل برگ و حتی ساقه نیز گسترش پیدا می کند

در درختان خزان دار اولین نشانه های سرمازدگی در نوک شاخه های جوان دیده می شود تیره شدن رنگ انتهای شاخه یک نشانه مشخص برای این است که درخت سرماخورده است. سرمازدگی می تواند به جوانه های درختان میوه آسیب برساند و تولید میوه برای بهار سال آینده را دچار اختلال کند. اما با انجام اقداماتی ساده می توانید از نهال های جوان و درختان در برابر سرما محافظت کنید.

انواع سرمازدگی

سرمازدگی درختان می تواند ناشی از ورود یک توده هوای سرد و قطبی به منطقه باشد که هوای کل منطقه را در طی چندین روز به طور ناگهانی و به شدت کاهش می دهد و یا در اثر سرمای طولانی هوای منطقه باشد این نوع سرما معمولا در شب های صاف و بدون ابر دیده می شود.

الف – سرمازدگی زمستانه

این نوع سرمازدگی معمولا در فصل پاییز قبل از به خواب رفتن درختان و در فصل زمستان در دما‌های پایین‌تر از صفر درجه سانتی گراد رخ می‌دهد و در حالت شدید‌تر نیز درختان دچار یخ زدگی خواهند شد که در این صورت خسارات شدیدی به درختان وارد می شود. راهکارهای موثری برای جلوگیری از سرمازدگی زمستانه درختان وجود دارد.

ب – سرمازدگی بهاره

سرمای بهاره می تواند به گل ها ، برگ های تازه جوانه زده و میوه ها آسیب برساند. میوه های تازه تشکیل شده نسبت به جوانه های گل در مقابل سرمای بهاره حساس تر و آسیب پذیرتر هستند. بنابراین سرمازدگی بهاره بیشتر سبب آسیب به جوانه ها می شود.

جلوگیری از سرمازدگی بهاره درختان

1 – استفاده از ارقام دیر گل

جوانه‌های گل در حال رکورد و باز نشده به سرمای هوا مقاوم هستند، اما مقاومت آن‌ها هنگام بیدار شدنشان کاهش پیدا می‌کند. اگر سرمای دیررس بهاره همزمان با گل دهی درخت باشد موجب سرمازدگی و خشک شدن جوانه های گل می شود. استفاده از رقم های دیر گل در نقاطی که دارای سرمای دیرس بهاره هستند می تواند روشی موثر در جلوگیری از سرمازدگی بهاره درختان باشد.

2 – انتخاب محل مناسب برای کاشت

در مناطقی که احتمال رخ دادن سرما‌ی دیررس بهاره در آنها وجود دارد در زمین های شیب دار معمولا شیب‌های شمالی را برای کاشت درختان انتخاب می‌کنند. زمینهای با شیب رو به شمالی در اوایل بهار دیر‌تر گرم شده و درختان این زمینها نسبت به زمین های با شیب رو به جنوب دیرتر جوانه می زنند. در نتیجه جوانه های آنها از سرمای بهاره در امان می مانند.

3 – جلوگیری از سرمازدگی درختان با استفاده از ترکیبات شیمیایی

در فصل بهار با استفاده از هورمون‌های نفتالین استیک اسید می توان گلدهی درختان را به مدت 10 الی 15 روز به تاخیر انداخت. برای جلوگیری از سرمازدگی درختان در فصل بهار استفاده از مواد شيميایی مانند اتفون قبل از باز شدن جوانه ها باعث به تاخير افتادن گلدهی در درختان می شود.

جلوگیری از سرمازدگی زمستانه درختان

مقاومت درختان در برابر سرمای هوا متفاوت است برخی می توانند سرمای شدید زمستانه را به راحتی تحمل کنند ولی برخی دیگر نسبت به دماهای پایین حساس هستند و اگر با سرمای شدید روبرو شوند دچار آسیب می شوند. بنابراین قبل از کاشت هر درختی باید مقاومت آن نسبت به سرمای هوا را بررسی کنید. اگر منطقه محل زندگی شما آب و هوای سرد دارد از کاشت درختان مناطق گرمسیر مانند انجیر ، بادام ، پسته ، خرما ، زیتون و …. خودداری کنید به جای آن می تواند از درختان که مقاومت بیشتری در برابر سرما دارند مانند گیلاس استفاده کنید.

1 – گرم کردن هوای سطح باغ

در مناطق معتدل و نیمه گرمسیری در باغاتی مانند باغ مرکبات ، انار ، زیتون ، پسته ، انجیر و بادام می توان با سوزاندن چوب و یا لاستیک و یا استفاده از بخاری های نفتی و گازوئیلی هوای سطح باغ را گرم نگه داشت. این روش در مناطق سردسیر ممکن است تاثیر چندانی نداشته باشد.

2 – ایجاد دود در سطح باغ

کشاورزان و باغداران در فصل زمستان در شب‌هایی که احتمال بروز سرما زیاد است با سوزاندن کاه و کلش و مواد دیگر موجب ایجاد دود در هوای باغ خود می شوند. خاک سطح باغ که در طی روز بوسیله تابش خورشید گرم شده گرمای خود را به هوای سطح زمین منتقل می کند. چون هوای گرم نسبت به هوای سرد سبک تر است همواره هوای گرم به سمت بالا حرکت کرده و هوای سرد جایگزین آن می شود. وجود دود در باغ موجب کاهش انتقال گرمای سطح باغ به فضای بالا می‌گردد بدین ترتیب دمای باغ حفظ خواهد شد.

3 – دادن کود مناسب  ضد سرما برای جلوگیری از سرمازدگی درختان

استفاده از کود با نیتروژن بالا در فصل پاییز موجب تحریک رویشی درخت می شود. کودهای ازته سبب تولید شاخه های جوان شده ، این شاخه ها در مقایسه با شاخه های خشبی و چوبی شده در برابر سرمای زمستانه حساسیت بیشتری دارند و آسانتر در معرض خطر سرمازدگی قرار می گیرند. به جای کود ازته می توان از کود پتاسه استفاده کرد. کود پتاسه موجب مقاومت درخت نسبت به سرما می شود. کودهای حیوانی نیز سبب افزایش دمای سطح خاک و جلوگیری از سرمازدگی ریشه درختان می شود.

4 – پاشیدن آب بر روی شاخه های درخت

پاشیدن آب بر روی شاخه‌های درختان در دمای نزدیک به صفر نیز روشی موثر در محافظت درختان در برابر سرمای زمستانه می باشد. آب پاشیده شده بر روی درختان سبب ایجاد لایه ای یخ بر روی شاخه ها می شود. فرایند تغییر آب از حالت مایع به جامد ۸۰ کیلو کالری به ازای هر لیتر آب گرما آزاد می کند. گرمای آزاد شده موجب گرم شدن شاخه های که در تماس با آب هستند می شود. به علاوه یخ باعث تشکیل یک لایه عایق در اطراف جوانه‌ها و شاخه ها می‌شود و از آنها در برابر سرمازدگی محافظت می کند. برای پاشیدن آب بر روی درختان می‌توان از سیستم‌های آبیاری بارانی استفاده نمود و یا توسط محلول پاش‌ها بر روی درختان آب پاشید.

5 – استفاده از خاک مناسب برای جلوگیری از سرمازدگی درختان

نوع و میزان خاک در محافظت درختان از سرمای زمستانه نقش موثری دارد. هر چه عمق خاک بیشتر باشد توانایی جذب گرمای بیشتری دارد. همچنین خاک های تیره رنگ قدرت بیشتری در جذب اشعه های خورشید دارند و نسبت به خاک های روشن نیز دیرتر سرد می شوند. برای جلوگیی از سرمازدگی درختان تا حد الامکان از شخم زدن زمین در فصول سرد خودداری کنید، زیرا زمین شخم خورده دارای هوای بیشتری است و گرمای کمتری دارد به همین دلیل خاک شخم خورده سریع‌تر سرد خواهد شد.علف‌های هرز سطح باغ نیز نوعی انتقال دهنده گرما از خاک به سطح هوا می‌باشند در نتیجه از بین بردن علف های هرز نیز راهکار دیگری در کاهش سرمازدگی درختان است.

6 – به تاخیر انداختن هرس درختان

در فصل پاییز که برگ درختان زرد می شود نیتروژنی که داخل برگ ها وجود داشته است به شاخه های جوان و بارده و سپس به شاخه های مسن تر و بعد از آن به از طریق تنه به ریشه انتقال پیدا می کند. این فرایند 2 تا 3 ماه طول می کشد. در سالهای که سرما زود اتفاق می افتد و برگ ها زود ریزش پیدا می کنند فرایند تخلیه نیتروژن به صورت ناقص انجام می شود و مقداری از نیتروژنی که در داخل برگ وجود داشته است تلف می شود و از دسترس درخت خارج می گردد.

حال اگر عملیات خیلی زود انجام شود این میزان از نیتروژن موجود در شاخه های جوان نیز از دسترس درخت خارج می شود. به علاوه هرس بی موقع سبب افزایش حساسیت درخت نسبت به سرما می شود بنابراین توصیه می شود عملیات هرس درخت خیلی زود انجام نگیرد.

7 – استفاده از بادشکن

یکی دیگر از روش های جلوگیری از سرمازدگی درختان استفاده از بادشکن می باشد. کاشت درختانی مانند چنار ، افرا ، زبان گنجشک در اطراف باغات می تواند مانند بادشکن عمل کرده و درختان را از وزش بادهای سرد زمستانه محافظت کند.

8 – ایجاد پوشش برای گیاهان و نهال ها

قبل از شروع فصل سرما بوسیله پلاستیک ، پارچه ، گونی نخی و برگ درختانی همچون نخل و یا صندوقچه های پلاستیکی و یا چوبی می توان پوشش های برای جلوگیری از سرمازدگی گیاهان و نهال های تازه کاشته شده ایجاد کرد. در این حالت باید از قاب یا چوب استفاده کرد تا سطح تماس بین پوشش و شاخ و برگ به حداقل برسد.

9 – آبیاری باغ ها

به دلیل گرمای نهفته در خاک، ریشه ها کمتر در معرض سرمای هوا هستند. ولی ریشه ها می توانند در اثر سرمای خاک آسیب ببینند مخصوصا ریشه درختان جوان زیرا آنها هنوز کم عمق هستند.خاک مرطوب نسبت به خاک خشک تابش خورشید را بیشتر جذب می کند بنابراین خاکهای مرطوب نسبت به خاکهای خشک گرمتر هستند. به علاوه در اثر سرمای هوا آب سطح زمین تشکیل یک لایه یخ می دهد که این لایه مانند عایقی عمل و از نفوذ هوای سرد به داخل خاک جلوگیری می کند. بنابراین آبیاری پاییزه از آسیب سرما به ریشه ها جلوگیری کند.

10 – استفاده از مالچ برای جلوگیری از سرمازدگی درختان

پوشاندن ناحیه زیر درخت با لایه ای از کاه و کلش یا خاک اره ریشه ها را گرم نگه داشته و در برابر سرمازدگی زمستانه حفظ می کند. به علاوه مالچ از افت رطوبت خاک جلوگیری کرده و ریشه ها را عایق بندی می کند. بهتر است که مالچ ها را از تنه و ساقه درخت دور نگه دارید زیرا ممکن است موش ها در این زیر این مالچ ها لانه کرده و از پوست درخت تغذیه کنند.