فساد لایه ای در خودروسازی/ چرا خودرو یک شبه گران می شود؟

تحلیلگر صنعت خودرویی در گفت وگو با آنا؛

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا قیمت کارخانه محصولات کارخانه ای دو خوروساز بزرگ کشور امروز ۲۸ آبان ۱۴۰۳ مجوز افزایش قیمت گرفت و برخی از این محصولات تا بیش از ۳۵ درصد افزایش قیمت را تجربه کردند. اما سوال اینجاست به چه دلیل قیمت یک محصول در کارخانه ای دولتی که از انواع حمایت ها برخوردار است و نارضایتی عمومی شدیدی را نیز به وجود آورده است به یک باره تا این حد باید افزایش یابد؟

 مرتضی مصطفوی مدرس و کارشناس اقتصاد سیاسی خودرو در خصوص افزایش شدید قیمت کارخانه ای دو خودروساز بزرگ داخلی به خبرنگار آنا گفت: باید توجه کرد که فرآیند تولید خودرو در ایران بسیار گران است؛ یعنی بهای تمام شده تولید خودرو بالاست. بالا بودن هزینه تولید خودرو به دو دسته عمده برون زا و درون زا تقسیم می شود که در حوزه عوامل برون زا بالا بودن هزینه تولید می توان به نرخ ارز اشاره کرد.

چرا ورق فولادی که درکشور موجود است را از چین وارد می کنند

وی ادامه داد: خودروساز برخی از قطعات و مواد اولیه مورد نیاز برای تولید خودرو را از خارج کشور تهیه می کند پس بدیهی است که با افزایش قیمت دلار هزینه تولید خودرو نیز افزایش می یابد. برخی از مشکلات مانند هزینه تولید قطعه درون زا است و خود خودروساز در آن دخیل است؛ به عنوان مثال می توانیم از خودروسازان سوال کنیم که چند درصد از ورق های فولادی مورد استفاده در تولید بدنه خودرو در مراحل تولید هدر رفته و اصطلاحا پرتی تولید است. 

این کارشناس تصریح کرد: در حال حاضر پرتی ورق های فولادی در خودروسازی معادل حدود ۳۰ الی ۴۰ درصد از تناژ مورد استفاده است؛ یعنی اگر برای تولید یک قطعه یک متر مربع ورق فولادی استفاده شود؛ بیش از ۳۰ سانتی متر مربع آن هدر می رود. اما اگر بپرسیم که به چه دلیل با ترزیق فناوری و استفاده از تکنولوژی و روش های نوین از ایجاد این هدر رفت عظیم جلوگیری نمی شود با کسانی روبرو می شویم که در بستری فساد آلود و ناکارآمد از محل ضایعات این اتفاق سود های هنگفتی به جیب می زنند. 

وی ادامه داد: خودروسازان بخشی از نیاز خود را از خارج مجموعه خودروسازی یعنی قطعه سازان خارجی و داخلی تامین می کنند و به دلیل زدوبندی که بین برخی کارشناسان خودروسازی و برخی قطعه سازان در جریان است هزینه تمام شده قطعه افزایش می یابد و با اعمال نفوذ کارشناس مذکور قرارداد انحصاری برای قطعه سازی همکار کارشناس فاسد ایجاد می شود که اجازه ورود قطعه سازی که با بهره وری بالاتر و قیمت تمام شده کمتر کار می کند را به بازار نمی دهد. 

هزینه   مضاعف به خودروساز  به جیب مردم تحمیل می شود

مصطفوی در ادامه اظهار کرد: در این حالت به دلیل فساد لایه ای در خودروسازی هزینه ای مضاعف به خودروساز و در ادامه آن به جیب مردم تحمیل می شود. همچین لازم به ذکر است که بسیاری از شرکت های تابعه خودروسازان نیز هم اکنون در شرایط زیان دهی مدیریت می شود و این شرایط موجب تحمیل هزینه های سربار نیروی انسانی و نگهداری می شود اما این شرکت ها فعال و یا منحل نمی شود و این موضوع نیز به فساد سیاسی نفوذ کرده در بدنه این صنعت باز می گردد. 

وی تصریح کرد: این فساد سیاسی موجب شده است که مدیران سیاسی در پست های تخصصی منسوب شوند و با عدم تسلط بر حوزه خود به دنبال افزایش بهره وری نباشند و یا اگر هم این موضوع را دنبال کنند توانایی اجرایی کردن شرایط بهره وری در سازمان خود را نداشته باشند. این نوع مدیران به دلیل عدم تسلط به راحتی توسط زیردستان خود فریب می خورند و متوجه علائم وجود فساد در سازمان خود نمی شوند. 

این کارشناس ضمن تاکید بر تغییر رویکرد ها در انتساب مدیران گفت: انتساب مدیران ناکارآمد و غیر متخصص نیز از دیگر عوامل درون زا بالا بودن هزینه تولید خودرو در ایران است. در این حالت می توان گفت خودروساز یا علاقه ای به ایجاد بهره وری در سازمان خود ندارد و یا به دلیل باج دهی به جریانات سیاسی و انتساب مدیران ناکارآمد سیاسی در پستی تخصصی توان ایجاد اصلاحات و کاهش هزینه های خود را ندارد و زمانی که شرکتی صنعتی را با شیوه های سیاسی اداره می کنیم بدیهی است که خسارات آن افزایش خواهد یافت و مردم نیز مسئول پرداخت این ناکارآمدی خواهند بود. 

دلیل مخالفت ها با واردات و ایجاد بستر رقابتی چیست؟

مصطفوی گفت: بسیاری از مقاومت ها برای واردات صحیح خودرو به کشور به دلیل ترس مافیای ناکارآمدان و فاسدان نفود کرده به صنعت خودرو است؛ این افراد می ترسند که با ایجاد بازار رقابتی و شفافیت سفره بریز و بپاش و سودجویی آنان برچیده بنابراین با این موضوع به شدت مخالفت می کنند. بدیهی است که اگر واردات اصولی انجام سفره این افراد در بازار رقابتی برچیده می شود؛ اما واردات تاکید می شود واردات اصولی! شیوه واردات فعلی مناسب نیست و واردکننده های غیر متخصص بدون تامین خدمات پس از فروش متناسب اقدام به واردات خودرو با شیوه های غیر اقتصادی می کنند و این موضوع موجب ایجاد بازار رقابتی نخواهد شد. 

وی ادامه داد: ناکارآمدان جلوی واردات اصلی را می گیرند و فقط از ضایعات پرتی ورق های فولادی سود های چند صد میلیارد تومانی به جیب می زنند. کافی است از برخی خودروسازان بپرسیم خلاف دستور رهبری چرا ورق فولادی که درکشور موجود است را از چین وارد می کنند. پس نتیجه می گیریم که دو عامل ناکارآمدی و نفوذ فاسدان دلیل بالا رفتن هزینه های تولید خودرو در کشور شده است و این هزینه در نهایت با افزایش قیمت ها بر جیب مردم تحمیل می شود. 

افزایش قیمت هم موجب حل مشکل بازار خودرو نخواهد شد

مصطفوی در پایان گفت: این افزایش قیمت نیز موجب حل مشکل عرضه خودرو در کشور نخواهد شد چرا که همچنان مشکلات بنیادی این صنعت برقرار است و مدیران سیاسی غیر متخصص در جایگاه های خود در خودرو سازی قرار دارند.