ترمووود یا چوب پلاست؟ نبرد نهایی برای انتخاب به‌صرفه‌ترین نمای ساختمان

نمای ساختمان، لباس و هویت بصری یک پروژه معماری است. در سال‌های اخیر، گرایش معماران و سازندگان به سمت استفاده از متریال‌هایی که حس گرما و طبیعت را به سیمای سنگی و بتنی شهرها بازگردانند، به شدت افزایش یافته است. در این میان، دو رقیب قدرتمند یعنی ترمووود (Thermowood) و چوب پلاست (Wood Plastic Composite – WPC) بیشترین سهم بازار را به خود اختصاص داده‌اند.

اما برای یک سازنده یا مالک ساختمان، زیبایی تنها نیمی از معادله است. نیمه دیگر و شاید مهم‌تر، “توجیه اقتصادی” است. وقتی صحبت از به‌صرفه بودن می‌شود، نباید تنها به قیمت اولیه روی فاکتور نگاه کرد؛ بلکه هزینه‌های پنهان نصب، نگهداری دوره‌ای و طول عمر مفید محصول، تعیین‌کننده برنده نهایی هستند. به عنوان متخصص مصالح ساختمانی، در این مقاله قصد دارم بدون جانبداری و با نگاهی کاملاً فنی و ریالی، این دو متریال را کالبدشکافی کنم تا یکبار برای همیشه بدانید کدام‌یک برای جیب شما و نمای ساختمان‌تان مناسب‌تر است.

معیار مقایسه	ترمووود (Thermowood)	چوب پلاست (WPC)
ماهیت ماده	چوب طبیعی فرآوری شده با حرارت	کامپوزیت پودر چوب و پلیمر (پلاستیک)
هزینه اولیه خرید	بالا (به‌ویژه گونه‌های وارداتی مثل عش و پاین)	متوسط (اقتصادی‌تر از چوب درجه یک)
هزینه نصب	متوسط تا بالا (نیاز به دقت بالا در زیرسازی)	متوسط (سیستم کلیپس و سرعت بالا)
هزینه نگهداری	بسیار بالا (رنگ‌آمیزی هر ۲ تا ۳ سال)	بسیار پایین (تقریباً صفر، فقط شستشو)
مقاومت در برابر آب	بالا (اما جذب آب دارد)	بسیار بالا (ضد آب کامل)
مقاومت در برابر UV	تغییر رنگ سریع در صورت عدم رنگ‌آمیزی	تغییر رنگ جزئی اولیه و سپس تثبیت
ظاهر	رگه‌های طبیعی و غیرتکراری چوب	یکنواخت و مدرن
برنده اقتصادی	برای پروژه‌های فوق لوکس با بودجه باز	برنده مطلق در هزینه چرخه عمر (LCC)

۱. تفاوت ماهیت: جنگ اصالت با تکنولوژی

برای درک تفاوت قیمت و عملکرد، ابتدا باید بدانیم با چه چیزی طرف هستیم. این تفاوت ساختاری، ریشه تمام تفاوت‌های قیمتی و عملکردی است.

ترمووود؛ طبیعت اصلاح شده

ترمووود همان چوب طبیعی (معمولاً کاج یا زبان گنجشک) است که در کوره‌های خاص و تحت فرآیند حرارتی شدید (بدون مواد شیمیایی) قرار گرفته است. این حرارت باعث خروج صمغ و رطوبت چوب شده و “هموسلولز” آن را تجزیه می‌کند. نتیجه؟ چوبی که دیگر غذای لذیذی برای موریانه‌ها نیست و در برابر رطوبت ابعادش کمتر تغییر می‌کند. اما، هنوز یک موجود زنده است؛ نفس می‌کشد، آب جذب می‌کند و در برابر آفتاب خاکستری می‌شود.

چوب پلاست؛ مهندسی دوام

چوب پلاست فرزند صنعت است. ترکیبی از پودر چوب (پرکننده)، پلیمر (معمولاً پلی‌اتیلن یا پلی‌بروپیلن) و مواد افزودنی (رنگ‌دانه، تثبیت‌کننده UV، ضد قارچ). این پروفیل‌ها به روش اکستروژن (Extrusion) تولید می‌شوند. WPC دیگر زنده نیست، بنابراین پوسیده نمی‌شود، ترک نمی‌خورد و طبله نمی‌کند. این متریال برای “سخت‌جانی” طراحی شده است.

۲. تحلیل هزینه اولیه (Initial Cost): گران در برابر متوسط

وقتی برای استعلام قیمت به بازار می‌روید، اولین شوک قیمتی را تجربه خواهید کرد.

• قیمت ترمووود: قیمت ترمووود وابستگی شدیدی به نوع چوب (نرم‌چوب یا سخت‌چوب)، ضخامت و کشور سازنده (فنلاندی، ایرانی، چینی) دارد. ترمووود فنلاندی اصل به دلیل وارداتی بودن و نوسانات ارز، یکی از گران‌ترین متریال‌های نما محسوب می‌شود. همچنین ضایعات (پرت) چوب طبیعی به دلیل وجود گره‌های معیوب یا تاب‌دیگی، می‌تواند ۵ تا ۱۰ درصد به هزینه خرید اضافه کند.
• قیمت چوب پلاست: چوب پلاست معمولاً قیمتی متعادل‌تر دارد. چون این محصول در داخل کشور تولید می‌شود (البته با مواد اولیه پتروشیمی)، نوسانات ارزی کمتر روی آن تاثیر آنی دارد و نسبت به ترمووود درجه یک، حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد ارزان‌تر است. همچنین به دلیل تولید صنعتی، تمامی شاخه‌ها سالم هستند و پرت متریال نزدیک به صفر است.

نتیجه راند اول: اگر بودجه اولیه پروژه محدود است، چوب پلاست برنده قطعی است.

۳. تحلیل هزینه نصب و اجرا: سرعت و زیرسازی

هزینه اجرا فقط دستمزد نصاب نیست؛ بلکه متریال زیرسازی (Substructure) را هم شامل می‌شود.

زیرسازی ترمووود

ترمووود برای نصب در نما نیاز به زیرسازی فلزی و سپس یک لایه “چوب زیرسازی” (Battens) دارد. چرا؟ چون چوب و فلز ضریب انبساط متفاوتی دارند و میخ زدن مستقیم ترمووود روی آهن باعث شکستن آن می‌شود. این لایه واسط چوبی هزینه اجرا را بالا می‌برد. همچنین نصب آن معمولاً با پیچ‌های نمایان یا کلیپس‌های مخصوص انجام می‌شود که زمان‌بر است.

زیرسازی چوب پلاست

چوب پلاست هم نیاز به شاسی‌کشی فلزی (قوطی ۴۰*۴۰) دارد، اما معمولاً نیاز به چوب اشباع شده واسط ندارد. پروفیل‌های WPC اغلب با “کلیپس‌های H” نصب می‌شوند که سرعت اجرا را دو برابر می‌کند. سرعت بالاتر یعنی روزهای کاری کمتر و دستمزد کمتر تیم اجرایی.

نکته مهم فنی: در نصب چوب پلاست، رعایت “درز انبساط” حیاتی است. این متریال در گرما منبسط می‌شود و اگر نصاب ناشی باشد و پروفیل‌ها را به هم بچسباند، نما در تابستان شکم می‌دهد (Buckling). اما ترمووود ثبات ابعادی بهتری در برابر حرارت دارد.

۴. هزینه نگهداری (Maintenance Cost): پاشنه آشیل ترمووود

اینجاست که کفه ترازو به نفع “به‌صرفه بودن” چوب پلاست سنگینی می‌کند. بسیاری از خریداران از این هزینه‌های پنهان غافلند.

• کابوس رنگ‌آمیزی ترمووود: چوب طبیعی در برابر اشعه UV خورشید (که در ایران بسیار شدید است) به سرعت رنگ‌دانه‌های خود را از دست می‌دهد و به رنگ خاکستری مرده تبدیل می‌شود. برای حفظ رنگ عسلی و زیبای ترمووود، شما باید هر ۲ تا نهایتاً ۳ سال یکبار، کل نما را سمباده زده و با رنگ‌های مخصوص (که بسیار گران هستند) پوشش دهید. هزینه داربست، هزینه مواد و دستمزد را برای هر ۳ سال در نظر بگیرید! این هزینه در یک بازه ۱۰ ساله، می‌تواند از قیمت اولیه خرید چوب هم بیشتر شود.
• آسودگی با چوب پلاست: چوب پلاست نیاز به هیچ پوششی ندارد. رنگ در بافتِ پلیمر تزریق شده است. اگرچه در ماه‌های اول کمی روشن‌تر می‌شود (Stabilization)، اما بعد از آن ثابت می‌ماند. نگهداری آن تنها شامل شستشو با آب برای زدودن گرد و غبار است.

فرمول هزینه نهایی:

هزینهنهایی=قیمتخرید+هزینهنصب+(هزینهنگهداریسالانه×طولعمر)هزینه نهایی = قیمت خرید + هزینه نصب + (هزینه نگهداری سالانه times طول عمر)هزینهنهایی=قیمتخرید+هزینهنصب+(هزینهنگهداریسالانه×طولعمر)

در این فرمول، پارامتر سوم برای چوب پلاست صفر است، اما برای ترمووود عدد بزرگی است.

۵. مقاومت در برابر شرایط جوی ایران

ایران کشوری چهارفصل با شرایط حدی است. آفتاب سوزان کویر، رطوبت شمال و سرمای کوهستان.

• در برابر رطوبت شمال: ترمووود اگرچه حرارت دیده، اما همچنان بافت سلولزی دارد و در مناطق بسیار شرجی (مثل مازندران) اگر خوب نگهداری نشود، مستعد رشد قارچ و کپک در درزهاست. چوب پلاست اما کاملاً ضد آب است و گزینه‌ای ایده‌آل برای ویلاهای شمال محسوب می‌شود.
• در برابر آفتاب جنوب: در مناطق بسیار گرم (مثل اهواز)، چوب پلاست به دلیل ماهیت پلیمری ممکن است نرم شود یا انبساط طولی زیادی پیدا کند. در اینجا ترمووود (به شرط رنگ‌آمیزی مداوم) پایداری فرم بهتری دارد. اما از نظر دوام متریال، چوب پلاست ترک نمی‌خورد، در حالی که ترمووود در تغییرات دمایی شدید مستعد ترک‌های مویی (Micro-cracks) است.

۶. زیبایی‌شناسی: مصنوعی یا طبیعی؟

تا اینجا بحث فنی و مالی بود، اما نمی‌توان زیبایی را نادیده گرفت.

ترمووود “روح” دارد. گره‌ها، بافت نامنظم و حس لامسه چوب طبیعی چیزی است که هیچ کامپوزیتی نمی‌تواند صد در صد آن را تقلید کند. برای پروژه‌های بوتیک، ویلاهای سوپرلوکس و جاهایی که نما از فاصله نزدیک دیده می‌شود، زیبایی ترمووود ارزش هزینه کردن را دارد.

چوب پلاست‌های جدید (طرح چوب برجسته یا ۳D) بسیار شبیه چوب شده‌اند، اما در نهایت یکنواختی و تکرارِ پترن در آن‌ها دیده می‌شود. چوب پلاست برای ساختمان‌های بلندمرتبه، فضاهای تجاری و پروژه‌هایی که دید از دور دارند، عالی است.

نتیجه‌گیری: کدام‌یک به‌صرفه‌تر است؟

اگر “به‌صرفه بودن” را ترکیبی از قیمت خرید و هزینه‌های ۱۰ سال آینده تعریف کنیم:

1. برنده قاطع اقتصادی: چوب پلاست (WPC). با حذف هزینه‌های رنگ‌آمیزی و تعمیرات، چوب پلاست سرمایه‌گذاری هوشمندانه‌تری است. شما یک بار هزینه می‌کنید و سال‌ها لذت می‌برید.
2. انتخاب خاص‌پسندان: ترمووود. اگر بودجه نامحدودی دارید و حاضرید برای داشتن اصالت چوب طبیعی هزینه نگهداری آن را بپردازید، ترمووود لوکس‌تر است. اما آگاه باشید که اگر به آن رسیدگی نکنید، پس از ۳ سال نمایی خاکستری و کهنه خواهید داشت.

برای پروژه‌های انبوه، نماهای ترکیبی (سنگ و چوب) و ساختمان‌های اداری، پیشنهاد اکید من به عنوان کارشناس، استفاده از پروفیل‌های چوب پلاست گرید A (سنگین) است که تعادلی طلایی بین زیبایی و اقتصاد برقرار می‌کند.

سوالات متداول (FAQ)

۱. آیا چوب پلاست در برابر آتش‌سوزی مقاوم است؟

چوب پلاست‌های استاندارد دارای مواد افزودنی “کندسوز کننده” (Flame Retardant) هستند. این به معنای نسوز بودن نیست، بلکه در صورت آتش‌سوزی، شعله‌ور نمی‌شوند و به گسترش آتش کمک نمی‌کنند و به صورت نقطه ای ذوب می‌شوند. اما ترمووود مانند هر چوب دیگری قابلیت اشتعال دارد، مگر اینکه با لاک‌های ضد حریق پوشش داده شود.

۲. طول عمر مفید ترمووود بیشتر است یا چوب پلاست؟

اگر نگهداری انجام نشود، طول عمر چوب پلاست بسیار بیشتر است (بالای ۱۵ تا ۲۰ سال بدون تغییر ساختاری). ترمووود بدون نگهداری ظرف ۵ تا ۷ سال دچار فرسایش شدید سطحی می‌شود. اما اگر ترمووود به خوبی نگهداری و رنگ شود، می‌تواند تا ۳۰ سال هم دوام بیاورد.

۳. آیا می‌توانم روی نمای قبلی ساختمان، چوب پلاست نصب کنم؟

بله، این یکی از مزایای بزرگ سیستم‌های خشک است. شما می‌توانید بدون تخریب کامل نمای قدیمی (مثلاً روی سنگ یا آجر)، با اجرای شاسی‌کشی فلزی جدید، نمای چوب پلاست یا ترمووود را اجرا کنید. این کار باعث مدرن‌سازی ساختمان (Renovation) و افزایش ارزش ملک می‌شود.