مطالعات تطبیقی واقعیت مجازی و ارائه رویکرد‌هایی برای ایران

در یک پژوهش بررسی شد؛

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، فراجهـان واژ‌ه‌ای اسـت کـه امـروزه در زمینـه علـوم کامپیوتـر از آن اسـتفاده شـده و ترکیبـی از دو واژه ِمتـا (Meta) بـه معنـی فـرا و یونیـورس (Universe) بـه معنـی جهـان، می‌باشـد.

پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «بررسی مسائل تقنینی و حقوقی در فراجهان بر اساس مطالعات تطبیقی و ارائه رویکردهایی برای ایران» به این موضوع پرداخته‌اند که فراجهـان فرضیه‌ای از نسـل جدیـد اینترنـت اسـت کـه از محیط‌هـای مجـازی سـه‌بعدی غیرمتمرکـز و پایـدار تشـکیل می‌شـود. ایـن دنیـای مجـازی از طریـق هدسـت‌های واقعیت مجـازی، عینک‌های واقعیـت افزوده، گوشـی‌های هوشـمند، رایانه‌های شـخصی و کنسـول‌های بـازی قابـل دسترسـی خواهـد بـود.

* تعریف فراجهان

به زعم این پژوهش فراجهـان در حقیقـت فضایـی مجـازی اسـت کـه بـا بهره‌منـدی از قابلیت‌هـای فناوریهـای واقعیـت مجازی، واقعیت افزوده، واقعیت ترکیبی و واقعیت تعمیم یافته ایجاد  شـده اسـت و ایـن چهـار فنـاوری بـا کمـک یکدیگـر می‌تواننـد شـکلی از دنیای مجازی را تشـکیل دهند که بـا دنیـای واقعی تفاوتـی ندارد و می‌تـوان در آن تقریبـا تمـام کارهایـی که در دنیـای واقعی قابـل انجام هسـتند، در ایـن دنیـای مجـازی نیـز انجـام داد.

در این پژوهش به این مهم اشاره می‌شود که فراجهـان می‌توانـد بـا بهرهمنـدی از فناوری‌های مذکـور جوامع مختلـف را به مکان بهتـری برای زندگی افـراد تبدیـل کننـد.

این پژوهش مطرح می‌کند که در فراجهـان افـراد به عنـوان آواتار بـا یکدیگـر و بـا عوامـل نرم‌افزاری بـا اسـتعاره از دنیای واقعـی، امـا بـدون محدودیت‌هـای فیزیکـی آن، تعامـل دارنـد.

* ویژگی و حوزه‌های دنیای مجازی

در این پژوهش آمده است که دنیـای مجـازی می‌توانـد در حوزه‌هـای مختلـف کاربردهـای گسـترد‌های داشـته باشـد؛ از حـوزه پزشـکی و آمـوزش گرفتـه تـا بـازی و سـرگرمی، امـا فراجهـان بـه‌ عنـوان ترکیبـی از دنیـای واقعـی و مجـازی، در کنـار ایجـاد امکانـات و فرصتهـای جدیـد در حوزه‌هـای مختلـف چالش‌هایـی را نیـز بـرای مـردم و دولتهـای جهـان بـه همـراه خواهـد داشـت.

شـکل زیـر ویژگی‌هـای اصلـی توانمندسـازها، کاربردهـا و چالش‌هـای فراجهـان را به تصویر می‌کشـد.

* چارچوب مفهومی فراجهان

در این پژوهش آمده است که چارچوب مفهومی فراجهان شـامل ۵ سطح است که زنجیـره ارزش بـازار فراجهان را توصیـف می‌کند. که شـامل فرصت‌هـا، نوآوری‌هـای فنـاوری و راه‌حل‌هایـی بـرای مشـکلات فعلی ما می‌شـود. زیرسـاخت لایـه پایه اسـت، بـه ایـن معنـی کـه بـدون زیرسـاخت مناسـب هیـچ یـک از پیشـرفت‌های دیگـر امکان‌پذیـر نیسـت.

* چالش‌های مطرح در فراجهان

این پژوهش برخــی از عمده‌تریــن چالش‌هــای قانونــی احتمالــی در فراجهـان را در جـدول زیر مطرح  کرده و به این مهم اشاره می‌کند که بـدون شـک بـا گذشـت زمـان خلاهـای بیشـتری بـه وجـود خواهـد آمـد یــا کشــف خواهــد شــد، امــا بــه نظــر می‌رســد در حــال حاضــر امنیــت کاربــر در اولویــت اســت، اگرچــه حریــم خصوصــی داده‌هــا و امنیــت ســایبری بــا مســائل ایمنــی تلاقــی می‌کننــد. 

* اهمیت فراجهان در ایران 

این پژوهش بیان می‌کند که نتیجه و ارائه رویکرد‌های تنظیم‌گری برای ایران بـا وجـود تحریم‌هـای متعـدد، امـروزه شـاهد گسـترش فراجهـان در ایـران نیـز هسـتیم، کشـور مـا در حـال حاضـر بـا تحریـم مواجـه‌اسـت.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که یکسـری فرصت‌ها در کشـور مـا وجـود دارد کـه اگر بـه NFT و فراجهـان توجه شـود، می‌توانـد تحـول بسـیار خوبـی را در حـوزه اقتصـادی بـرای مـا ایجـاد کنـد کـه از جملـه آنها می‌تـوان بـه صنعت گردشـگری اشـاره کـرد.

این پژوهش ادامه می‌دهد که در حـال حاضـر، در بحـث NFT هنرمنـدان می‌تواننـد بـه میزان قابـل توجهـی از آن بهره‌مند شـوند و آثـار هنـری خـود را از ایـن طریـق ثبـت کننـد. مـا تاکنـون ثبـت آثار فیزیکی داشـتیم، امـا اکنون می‌تـوان خود طـرح را در حـوزه NFT ثبـت کـرد.NFT چیـزی اسـت که می‌توانـد دنیـای بازاریابـی جدیـدی را در ایـن صنعـت خلـق کنـد.

بنابرایـن بایـد اقدامـات پیشـگیرانه قانونی ماننـد تصویب قوانیـن و مقـررات مـورد نیـاز در ایران، انجـام پذیرد. هـدف ایــن تحقیـق بررســی مقـررات و سیاسـت‌های مرتبـط بـا تنظیمگـری فراجهـان کشـور‌های منتخـب و ارائه راهـکاری آن در مقررات‌گـذاری و سیاسـت‌گذاری فراجهـان در ایـران بوده اسـت.

* نکات حاکمیتی در ایران در حوزه فراجهان

به زعم این پژوهش بنـا بـر مطالعـه تطبیقی فوق و مقایسـه کشـور‌های پیشـرو در حوزه فراجهان، چند نکتـه حاکمیتی در کشـور ایـران، توجه مسـتمر به رونـدفنـاوری، درک ضرورت ارتقـای تنظیم‌گـری فراجهـان در ذهـن سیاسـتگذاران و تنظیم‌گـران بـا توجـه بـه ابعـاد تنظیم‌گـری فراجهـان، توجه بـه سـرعت رشـد آن و هماهنگـی و هم‌راسـتایی قوانیـن و مقـررات تدویـن شـده بـا نـوآوری و عـدم جلوگیـری از آن است.

به بیانی دیگر به گفته این پژوهش فراجهان در ایران، با سـرعت بسـیار کمی، در حال شناسـایی است، بـا توجـه به این کـه سـکو‌های مختلفی در ایـن زمینـه فعالیـت می‌کننـد، امـا همچنـان تغییـری در سـرعت آشـنایی کاربـران داخـل کشـور بـا فراجهـان، ایجاد نشـده اسـت.

در این پژوهش آمده است که برخـی کاربـران ایرانـی بـه واسـطه برخـی سـکو‌های بین‌المللـی کـه هزینه خریـد زمین و مسـتغلات در آنهـا کمتـر اسـت، بـا احتیـاط زیـاد، اقـدام بـه خریـد زمیـن می‌کننـد. ایـن موضـوع کمـی بـه بحـث اعتمادسـازی در کشـور نیـز، مربـوط اسـت.

چـرا کـه هنـوز برخـی بـه فراجهـان، اعتمـاد ندارند و برایشـان سـؤال اسـت کـه چرا باید در یـک دنیای مجازی، هزینـه کنند، در صورتی کـه‌منفعتـی برای زندگـی فیزیکی آنها نـدارد. این که فراجهان در آینـده در ایـران محـدود شـود یا خیر، بسـتگی بـه عوامل مختلفـی از جملـه امکانـات آن دارد.

بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه  فراجهـان نوپا اسـت وهنـوز به صـورت کامل تکامل پیـدا نکرده اسـت. بـه همین دلیل، اگـر امکاناتی کـه در آینده بـه ایـن فنـاوری افـزوده می‌شـود، خلاف قوانیـن جمهوری اسلامی ایـران باشـد، ممکـن اسـت محدودیت‌هایـی نیز بر آن اعمـال شـود.

در پایان این پژوهش به این مهم اشاره شده است که این موضـوع تنها یک احتمال اسـت و بـر اسـاس رویکـرد تنظیمگـری کشـور‌ها منـدرج در جـدول زیر، مهمتریـن و مناسـبترین راهکارهـای راهبـردی در حـوزه تنظیم‌گـری فراجهـان بـرای ایران، اسـتخراج شـده اسـت.

این پژوهش به کوشش فاطمه فاميل سعيديان (پژوهشگر ارشد گروه مطالعات تنظیم‌گری و سازماندهی فاوا، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطالعات، تهران) و حسن يگانه (استادیار گروه مطالعات تنظیم‌گری و سازماندهی فاوا، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطالعات، تهران) انجام شده است.