تینا مزدکی_شرکت متا اخیراً قابلیتی مبتنی بر هوش مصنوعی را به پیام رسان واتساپ اضافه کرده است که امکان تعامل کاربران با چت بات های هوشمند را فراهم می کند. با وجود آن که این ویژگی هنوز در بسیاری از کشورها فعال نشده نگرانی هایی درباره ی تبعات امنیتی و حریم خصوصی آن مطرح شده است. در پی این اخبار با آرین اقبال کارشناس امنیت سایبری در مخبران به گفت وگو پرداختیم.
این کارشناس قابلیت هوش مصنوعی واتساپ را گامی فراتر از نقض حریم خصوصی توصیف کرد و به گفته ی او نبود مستندات فنی عدم متن باز بودن کدها و احتمال نفوذ به رمزنگاری سرتاسری واتساپ همگی از عواملی هستند که این قابلیت را به گزینه ای نگران کننده برای کاربران تبدیل می کنند. مشروح این گفت وگو را در ادامه بخوانید.
هوش مصنوعی واتساپ یک مرحله فراتر از نقض حریم خصوصی
این کارشناس امنیت سایبری در پاسخ به این پرسش که از نظر امنیتی این سرویس چه نگرانی هایی به همراه دارد گفت:« این قابلیت هنوز روی تمام نسخه های واتس اپ فعال نشده و تنها برای برخی کشورها و مناطق خاص در دسترس قرار گرفته است. این ویژگی در ایران فعال نیست؛ احتمالاً خود شما هم روی گوشی تان آن را ندارید من هم همین طور. من با شماره های کشورهای اطراف مثل دبی و ترکیه هم تست کردم و فعال نبود. با شمار ایران هم فعال نبود که طبیعتاً اگر آن هم فعال بود ما در ایران نداشتیم. بنابراین نخست باید گفت که این قابلیت فعلاً برای ما فعال نیست.»
او ادامه داد:«این سرویس واقعاً یک مرحله فراتر از نقض حریم خصوصی محسوب می شود؛ چراکه اصولاً خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی که در پس زمینه به صورت دائمی در حال گوش کردن هستند به ویژه در حوزه هایی مانند Voice Recognition از لحاظ حفظ حریم شخصی کاربران نگران کننده اند. این سرویس ها دائماً در حال ارسال داده به سرورهای خود هستند تا بتوانند عملکرد داشته باشند. درست مانند Google Assistant Amazon Alexa یا Siri اپل. طبیعی است که چنین مدل هایی مبتنی بر اعتماد کامل کاربر به شرکت ارائه دهنده هستند؛ و به صورت کلی این میزان از اعتماد کار چندان درستی نیست.»
سوءاستفاده متا از متادیتای کاربران!
او با تاکید بر این که در مورد شرکت متا به طور خاص این نگرانی ها بیشتر می شوند گفت:«در مورد شرکت متا این نگرانی در سطحی بسیار بالاتر قرار دارد. متا بارها نشان داده است که حفظ حریم خصوصی کاربران برایش اولویت ندارد و سوءاستفاده از داده ها را با سهولت انجام می دهد. برای مثال مدتی پیش گزارش شد که این شرکت برای آموزش مدل های هوش مصنوعی خود از مقالات و کتاب هایی استفاده کرده که در سایت هایی مانند Sci-Hub یا Library Genesis بارگذاری شده اند. این منابع متعلق به خانم الکساندرا الباکیان هستند که طبق قوانین ایالات متحده محتوای منتشر شده او محتوای سرقتی محسوب می شوند. استفاده از چنین داده هایی برای آموزش هوش مصنوعی حتی در چهارچوب حقوقی آمریکا نیز نقض قوانین تلقی می شود.»
اقبال در مورد دیگر رفتارهای مشکوک متا گفت:« پیش تر مواردی از سوءاستفاده متا از متادیتای کاربران گزارش شده بود. برای مثال در فیس بوک زمانی که کاربر عبارتی را در کادر جست وجو وارد می کرد حتی پیش از فشردن دکمه ی “Enter” آن اطلاعات به سرورهای فیس بوک ارسال و ذخیره می شد. شاید این داده ها محتوای محرمانه ای همچون عکس های شخصی یا مکالمات خصوصی نباشند اما همین متادیتا هم می تواند برای ساخت پروفایل و بهره برداری های آتی مورد استفاده قرار گیرد. طبیعتاً برای یک کاربر ایرانی سطح نگرانی با یک کاربر آمریکایی یا اروپایی متفاوت است چراکه ما در ارتباط موثر با جهان قرار نداریم. اما در هر حال متا در این زمینه ها شرکتی بی آبروی در این زمینه محسوب می شود.»
بر اساس گزارش های موجود هوش مصنوعی متا روی مصرف باتری و منابع گوشی تأثیر می گذارد. او در مورد چگونگی این تاثیر بر روی گوشی ها گفت:«به طور کلی فعال بودن چنین سرویسی در پس زمینه ی گوشی خود مشکلاتی را ایجاد می کند. همان طور که خودتان اشاره کرده اید برای باتری و عملکرد گوشی مطلوب نیست. خدمات نوتیفیکیشن پیام رسان ها بخشی از هسته ی سیستم عامل هستند و از کانال های متفاوتی عبور می کنند؛ این طور نیست که برنامه دائماً در حال اجرا باشد.»
واتساپ بسیار مبهم و رازآلود است
این کارشناس در پاسخ به این پرسش که این مدل های هوش مصنوعی قابلیت رصد فعالیت های کاربران خارج از مکالمه را دارند یا فقط محدود به چت هستند گفت:« نکته ی مهم تر اینجاست. واتساپ از گذشته ادعای رمزنگاری سرتاسری داشته است. در واقع نسخه ی اولیه ی آن مبتنی بر پیام رسان Signal بود که کاملاً متن باز است هم سرور هم کلاینت و هم الگوریتم های رمزنگاری اش؛ اما واتساپ چنین نیست. این سرویس بسیار مبهم و رازآلود است و مشخص نیست دقیقاً چه کاری انجام می دهد. اگرچه مدعی استفاده از کد بیس سیگنال است و تا مدت ها نیز رفتار آن مشابه سیگنال بود اما به مرور فاصله گرفت و قابلیت هایی به آن اضافه شد که با رمزنگاری سرتاسری سازگار نیستند.»
او ادامه داد:« متا تاکنون هیچ گاه به صورت دقیق و فنی توضیح نداده که این اقدامات چگونه انجام می شوند. نه مستندات فنی در اختیار متخصصان قرار داده است و نه کد آن متن باز است که بشود آن را بررسی کرد. صرفاً یک سری ادعا مطرح شده بدون امکان اثبات. حال بحث اصلی مربوط به همین قابلیت هوش مصنوعی است. تا زمانی که از این ویژگی فقط برای چت مستقیم استفاده شود یعنی کاربر بتواند صرفاً وارد یک چت شود و با هوش مصنوعی مکالمه کند مشکل خاصی نیست. اما اگر این هوش مصنوعی به گروه های کاربری اضافه شود یا بتواند پیام های خصوصی را تحلیل کند وضعیت بسیار نگران کننده خواهد شد.»
اقبال با توجه به تجربه شخصی خود گفت:« من شخصاً نتوانستم این قابلیت را تست کنم چراکه برای خودم فعال نبود و ویدئویی هم از آن پیدا نکردم. اما اگر چنین قابلیتی وجود داشته باشد دو حالت محتمل است که هر دو خطرناک اند؛ یا رمزنگاری سرتاسری واتساپ بی معناست و هوش مصنوعی متا واقعاً به پیام های گروه دسترسی دارد؛ یا اینکه نوعی در پشتی به حساب می آید یعنی پیام ها از کلاینت (گوشی شما) به سرور هوش مصنوعی متا فرستاده می شوند بدون توجه به رمزنگاری و هر دو سناریو نگران کننده خواهند بود.در هر دو حالت این اتفاق نوعی نشت اطلاعات است.»
عدم شفافیت متا خود محل تردید است
اقبال در پاسخ به این پرسش که به طور کلی استفاده از چنین هوش مصنوعی هایی در پیام رسان ها مفید است یا نه گفت:« اگر کسی در پلتفرمی مانند ایتا و دیگر پیام رسان های داخلی رمزنگاری نشده چت می کند به مالک و سرور آن اعتماد کرده است؛ اما وقتی در یک پیام رسان رمزنگاری شده جهانی چت می کند حتما یک دلیلی دارد. به عنوان مثال فرد در تلگرام چت نمی کند و از واتساپ استفاده می کند تلگرام قابلیت های بالاتری دارد اما شخص قطعا به خاطر قابلیت رمزنگاری داشتن واتساپ از آن استفاده می کند و حال این هوش مصنوعی آن را زیر سوال می برد. این مسئله نه تنها حریم خصوصی بلکه امنیت دیگر اعضای گروه ها را نیز به خطر می اندازد.»
آرین اقبال کارشناس امنیت سایبری در آخر برای کسانی که نگران امنیت خود هستند اینطور پیشنهاد داد:« پیشنهاد من برای کسانی که واقعاً نگران امنیت و حریم خصوصی خود هستند استفاده از پیام رسان هایی مانند Signal یا Session است. این ها متن باز هستند رمزنگاری شان قابل اثبات است و هیچ گونه قابلیت پنهانی در آن ها وجود ندارد. البته فیلتر بودن آن ها در ایران استفاده را دشوار می کند اما اگر امنیت و حریم خصوصی برای کسی مهم باشد این سختی ها قابل پذیرش است. برای افرادی هم که صرفاً به دنبال امکانات بیشتر هستند پیشنهاد من استفاده از تلگرام است. در مجموع واتساپ نه امنیت قابل اتکایی دارد و نه امکانات خاصی ارائه می دهد. تنها دلیلی که باعث استفاده گسترده از آن شده سابقه ی آن است در غیر این صورت پیام رسان قابل اعتمادی به حساب نمی آید. اگر کسی واقعاً دغدغه ی امنیت و حریم خصوصی دارد چه در برابر هکرها چه در برابر خود شرکت ارائه دهنده باید از پیام رسان هایی با رمزنگاری قابل اثبات و متن باز استفاده کند. توهم امنیت در واتساپ واقعاً توهم عجیبی است؛ حتی اگر همه چیزش مانند سیگنال باشد عدم شفافیت متا خود محل تردید است. اضافه شدن هوش مصنوعی نیز تنها به این تردیدها دامن می زند و در عمل مانند یک در پشتی عمل می کند.»
۲۲۷۳۲۳