درمان شکستگی انگشتان + اصلاح کوتاهی انگشت، کف دست و پا
نظم و هم‌تراز بودن استخوانهای دست به گونه‌ای است که چالاکی و دامنه حرکتی کامل ممکن می‌گردد. آسیب دیدگی هر یک از این استخوانها به از بین رفتن این هم‌ترازی و نظم منجر میشود. 5 استخوان به نام متاکارپ در کف دست و 14 استخوان به نام فالانژ یا بند انگشت در انگشتان وجود دارد. ترک برداشتن کامل با جزیی استخوان را شکستگی گویند. شکستگی گاه جزیی و همراه با دررفتگی اندک یا بدون دررفتگی است و گاه شدیدتر و توأم با دررفتگی کامل هر دو سر استخوان است که اصلاح آن نیاز به عمل جراحی دارد. استخوان در شکستگی‌های بسته از پوست بیرون نمی‌زند، اما در شکستگی‌های باز، پوست شکافته میشود.
مقاله مرتبط: جراحی لگن هیپ و استابولوم در اصفهان و نکات آن
آناتومی انگشتان دست
دست انسان دارای 27 استخوان است که 4 استخوان آن در مچ دست قرار دارند. به استخوانهای مچ دست کارپ گفته میشود. در کف دست 5 استخوان قرار دارند که به آنها متاکارپ میگویند. 14 استخوان هم انگشتان دست را تشکیل میدهند و همانطور که گفتیم آنها را فالانژ یا بند انگشت مینامند. توانایی حرکت و حمل اجسام توسط دست مربوط به متاکارپها است. همه انگشتان دست به جز شست، سه بند یا فالانژ دارند. فالانژ انتهایی، یعنی همان بندی که ناخن دارد را دیستال ( distal phalanx) میگویند. بند وسط را میانی یا میدل فالانژ ( middle phalanx) نام نهادهاند. بندی که رابط انگشتان با کف دست هست نیز بند پرگزیمال ( proximal phalanx) گفته میشود.
انگشتان از طریق بند پرگزیمال به کف دست متصل میشوند و بهازای هر انگشت یک متاکارپ در دست وجود دارد. در این میان، انگشت شست کمی متفاوتتر از انگشتان دیگر است. بند میانی در انگشت شست حذف شده و تنها بندهای دیستال و پرگزیمال وجود دارند. تنها متاکارپ متحرک در کف دست، متاکارپی است که مربوط به انگشت شست میباشد. باقی متاکارپها ساکن هستند.
علت شکستگی انگشت دست چیست؟
انگشتان بالاترین خطر آسیب‌دیدگی در تمام قسمتهای دست را دارند. هنگام استفاده از ابزارکار یا وسایل آشپزخانه این انگشتان هستند که بیشتر از بقیه اعضا در معرض بریدگی و زخم شدن قرار می‌گیرند. همچنین هنگام کار با دستگاهها یا ابزار خاص، برخورد سریع یک جسم سنگین به دست و یا با هر نوع سانحه‌ای ممکن است، دچار شکستگی شوند. البته توجه داشته باشید که همه آسیبهایی که به انگشتان دست وارد میشوند، لزوماً شکستگی نیستند. ماهیت آسیب و مقاومت استخوانها تعیین میکنند که آیا شکستگی وجود دارد یا خیر؟ شرایطی مانند پوکی استخوان و سوء تغذیه احتمال شکستن انگشت دست شما را افزایش میدهد.
انواع شکستگی
شکستگی گونه‌های مختلف دارد:
- ساده: شکستگی یا ترک در استخوان ایجاد میشود، اما استخوان از پوست بیرون نمی‌زند.
- باز: استخوان شکسته شده از پوست بیرون می‌زند.
- ضربه‌ای یا تروماتیک: این نوع شکستگی به دلیل وارد شدن ضربه یا صدمه در سانحههایی مانند زمین خوردن هنگام دویدن، دوچرخه سواری یا اسکیت‌برد رخ میدهد. استخوان در اثر وارد شدن نیرویی فراتر از تحمل می‌شکند. اکثر شکستگی‌ها از نوع ضربه‌ای یا تروماتیک هستند.
- فشاری یا استرسی: شکستگی گاهی در صورتی رخ میدهد که کودک یا نوجوان حرکت یا حالت یکسانی را بارها و بارها در مدت زمان طولانی تکرار کند. شکستگی فشاری چندان شایع نیست.
- شکستگی پاتولوژیک یا مرضی: این نوع شکستگی به این دلیل رخ میدهد که استخوان از حد طبیعی ضعیف‌تر است. ضعیف شدن استخوان معمولاً در وجود سوراخ در استخوان، کیست استخوانی، یا عارضه‌های خاص استخوان مانند اختلال شکنندگی استخوان، استئوژنز ایمپرفکتا یا استخوان سازی ناقص، ریشه دارد. این نوع شکستگی نیز متداول نیست.
علائم و نشانه ها
چون شکستگی آسیبی حاد و ناگهانی است، علائم آن غالباً بلافاصله پس از آسیب دیدگی بروز می‌یابد:
- درد ناگهانی تیز در انگشت یا دست • ورم و درد محل آسیب دیدگی • کبودی • بدشکلی آشکار استخوانهای انگشت • دشواری در تکان دادن انگشت و شعله‌ور شدن درد در اثر حرکت دادن انگشت
علت
استخوان متاکارپ انگشت کوچک استخوانی است که بیش از دیگر استخوانهای دست احتمال شکستگی آن وجود دارد. چنانچه احتمال شکستگی استخوان انگشت داده شود، پزشک به کمک تصاویر پرتونگاری (اشعه ایکس) یا مقایسه زاویه بین انگشتان دست سالم شکستگی را تأیید یا رد می‌کند. از علل شکستگی انگشت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضربه مستقیم، مانند کوبیده شدن انگشت به در خودرو • رو به جلو دراز کردن دست هنگام زمین خوردن • آسیب دیدگی‌های ورزشی • رفتارهای شغلی، برای مثال کار کردن با ابزار قدرتی مانند دریل • وارد شدن فشار شدید به دست
راه ها و روش های درمان
پزشک بعد از تشخیص شکستگی انگشت در رایج‌ترین روش درمان شکستگی انگشت شست پا و یا دیگر انگشتان، استخوان را تا حد امکان به سر جای اصلی خود برمی‌گرداند یا در اصطلاح از شدت شکستگی می‌کاهد و مفصل را با آتل یا قالب گچی بی‌حرکت نگه می‌دارد تا به مرور استخوان التیام بیابد و جوش بخورد. پزشک گاهی اوقات انگشت شکسته و انگشت‌های سالم کناری را با هم آتل می‌بندد تا استخوان آسیب دیده پایداری بیشتری پیدا کند.
درمان شکستگی انگشتان مانند درمان کف پای صاف در اصفهان در موارد وخیم‌تر نیازمند انجام عمل جراحی است و برای نگه داشتن انگشت در موقعیت اصلی از پیچ، پین و سیم استفاده میشود. میزان محدودیت حرکت انگشت پس از شکستگی به شدت آسیب بستگی دارد.
پس از برداشتن آتل یا باز کردن گچ، برنامه توانبخشی به منظور از بین بردن اثرهای ناشی از دوران بی‌حرکت بودن و بازیابی توانایی حرکتی انگشت شروع میشود. البته طبیعی است که دوران بهبود شکستگی‌های شدیدتر طولانی‌تر است. مراجعه به پزشک مجرب جهت بهره‌گیری از درمان متداول شکستگی و پیروی از برنامه جامع تمرین و مراقبت در منزل دو شرط اصلی بازیابی عملکرد دست محسوب میشود.
اثرهای زیانبار ناشی از بی‌حرکت بودن انگشت پس از شکستگی را می‌توان با روش‌های توانبخشی برطرف نمود: • تحلیل رفتن غضروف مفصلی • کوتاه شدن و ضعیف شدن واحدهای عضلانی ـ تاندونی • کاهش گردش خون • از دست رفتن توانایی حرکتی فعال و غیرفعال • ضعف دست
توانایی تحمل وزن و برقراری مجدد ارتباط‌های معمول بافتی به منظور بهبود توانایی حرکتی، افزایش قدرت و توانایی انجام فعالیت‌های زندگی روزمرّه از جمله اهدافی به شمار می‌رود که پس از سپری شدن دوران بی‌حرکت بودن انگشت در روش‌های توانبخشی دست دنبال میشوند. فیزیوتراپی انگشت شامل حرکت‌ها و تمرین‌های مخصوص، درمان با دست یا منوال تراپی، مدالیته‌هایی مانند اولتراسوند، کرایوتراپی، لیزر، ماساژ و برق درمانی میشود.
در ادامه مثال‌هایی از تمرین‌های مفید توان‌خشی این عارضه توضیح داده میشود. هر تمرین را در ابتدا به آهستگی شروع کنید و در صورت بروز درد از شدت حرکت بکاهید.
پزشک یا متخصص فیزیوتراپی بهترین تمرین‌ها را متناسب با شرایط شما آموزش خواهد داد و زمان مناسب شروع این تمرین‌ها را اعلام خواهد کرد.
روش انجام تمرین‌ها
کشش انگشت:
کف دستتان را روی سطح صافی مانند میز بگذارید.
انگشت آسیب دیده را بلند کنید و سپس پایین بیاورید.
این حرکت را ۸ تا ۱۲ بار تکرار کنید.
لغزاندن تاندون:
مراحل انجام این تمرین را به ترتیب و پشت سر هم انجام دهید تا حرکتی ممتد به وجود آید.
کف دست را صاف و در حالت عمودی به گونه‌ای نگه دارید که نوک انگشتان دست رو به بالا باشد. مچ دست را شل و در امتداد انگشتان دست نگه دارید.
۲. انگشتان دست را به گونه‌ای جمع کنید که دو مفصل بالایی خمیده باشند و نوک انگشتان نزدیک پایه بند آخر انگشت باشد یا آن را لمس کند. در این حالت انگشتان شکلی قلاب مانند دارند.
دست را با خم کردن بند انگشتان مشت کنید. انگشت شست را به آرامی روی انگشت اشاره بگذارید.
فشردن حوله:
حوله کوچک لوله شده‌ای را روی میز بگذارید.
با کف دست حوله را بگیرید و آن را حدود ۶ ثانیه فشار دهید. سپس انگشتان را به آرامی باز کنید و حوله را رها کنید.
این حرکت را ۸ تا ۱۲ بار انجام دهید.
برای درمان شکستگی انگشتان روش های دیگری ازجمله دارودرمانی و قرار دادن کمپرس سرد و … نیز وجود دارد.