چگونگی جذب سرمایه استارتاپ در مراحل مختلف چرخه‌ حیات آن

استارتاپ‌ها در طی چرخه عمر خود ممکن است به چندین مرحله افزایش سرمایه و جذب سرمایه نیاز داشته باشند. پرسشی که اغلب مطرح می‌گردد این است که این مراحل جذب سرمایه استارتاپ کدامند و اساسا استارتاپ‌ها در طول چرخه عمر خود، چه مراحلی را طی می‌کنند. در این مطلب سعی کرده‌ایم، این مراحل را در حد امکان به بیان ساده مطرح نماییم.

جذب سرمایه در مرحله پیش-بذری یا Pre-Seed Stage استارتاپ‌ها

اولین مرحله‌ای از بلوغ یک استاراپ است که در آن جذب سرمایه صورت پذیرفته و بنیان‌گذاران می‌توانند به کمک آن، محصول اولیه کسب و کار خود را بالا آورده و آن را تست نمایند. مطابق گزارش‌های بین‌المللی، احتمال شکست در این مرحله بسیار بالا بوده و شناخت استارتاپ موفق و آینده‌دار از استارتاپی که قرار است شکست بخورد، برای سرمایه‌گذران خطرپذیر بسیار دشوار است. تامین کنندگان سرمایه‌ی مورد نیاز استارتاپ در این مرحله، اغلب یکی از موارد زیر هستند:

• گروهی که اصطلاحا به آن‌ها FFF می‌گویند، که متشکل است از خانواده (Family)، دوستان (Friends) و افراد ساده‌لوح (Fools) عاشق ریسکی که دلشان می‌خواهد با پول اندک ریسک‌های بزرگ کرده به این امید که در آینده‌ای دور، بازگشت سرمایه‌های چشمگیری داشته باشند. در واقع در این مرحله آنقدر ریسک سرمایه‌گذاری بالا است که کمتر سرمایه‌گذاری حاضر می‌شود پولش را، ولو اندک، در استارتاپی با احتمال شکست بسیار بالا تزریق نماید. از این رو است که فاکتور اعتماد در این میان پررنگ شده و نزدیک‌ترین افراد به بنیان‌گذار(های) استارتاپ حاضر می‌شوند روی رویاهای دور تیم کارآفرین قمار نمایند. در واقع سرمایه جذب شده در این مرحله بیشتر از آن که پول هوشمند (Smart Money) باشد، پولی از سر عشق (Love Money) می‌باشد.
• سرمایه‌گذاران نیک‌اندیش یا فرشتگان کسب و کار (Business Angles) که اغلب کارآفرینان موفق و خارج شده از کسب و کار خود و البته متخصص در آن حوزه‌ی بخصوص بوده و با شناختی که از آن حوزه و آینده‌ی آن دارند، روی استارتاپ‌هایی که از نظرشان بهتر هستند، سرمایه‌گذاری می‌کنند. پول‌های تزریق شده توسط سرمایه‌گذاران نیک‌اندیش یا فرشتگان کسب و کار به مراتب هوشمندتر از منبع پیشین است که توضیح داده شد.
• شتاب‌دهنده‌ها (Accelerators): نهادهایی هستند که به صورت سیستماتیک و البته تخصصی روی حوزه‌های مختلف کسب و کار و استارتاپ‌های مراحل پیش‌بذری سرمایه‌گذاری کرده و با قرار دادن محیط کاری مناسب، امکانات و تجهیزات اداری و البته و مشاوره و منتورشیپ، با یک ارزشگذاری کیفی، بخشی از سهام استارتاپ را از آن خود می‌کنند. همانگونه که مشخص است ارزشگذاری استارتاپ در این مرحله به صورت کیفی و نسبی انجام شده و از دقت بالایی برخوردار نمیباشد.

مرحله بذری Seed Stage و نکات جذب سرمایه گذار در این مرحله

استارتاپ‌ها پس از آنکه سرمایه مورد نیاز خود را در مرحله پیش بذری جذب نموده و محصول اولیه خود را بالا آورده و احتمالا اولین فروش‌های محصولات یا خدمات خود را نمایند، می‌توانند برای جذب سرمایه در مرحله بذری وارد مذاکره با سرمایه‌گذران این مرحله گردند. استارتاپ‌ها در این مرحله اغلب در دره مرگ خود بوده و تلاش میکنند با بیشتر کردن تناسب محصول خود با بازار، درآمدهای خود را بیشتر کرده و مهم‌تر از آن ترکشن ایجاد نمایند.

منابع تامین مالی استارتاپ‌ها در این مرحله، یکی از موارد زیر است:

• سرمایه‌گذاران نیک‌اندیش یا فرشتگان کسب و کار (Business Angles) که با چک‌سایزهایی بالاتر از مرحله پیش‌بذری تمایل دارند روی استارتاپ‌هایی با ریسک پایین‌تر (نسبت به مرحله پیش‌بذری) سرمایه‌گذاری خطرپذیر نمایند.
• پلتفرم‌های جمع‌سپاری مالی یا کرادفاندینگ (Crowd funding) که در آن، سرمایه‌گذاران خرد و متفرقه با هدف سرمایه‌گذاری و یا انجام امور خیرخواهانه و در راستای مسئولیت اجتماعی خود، اقدام به تزریق سرمایه‌های خرد به کسب و کارهای نوپا می‌نمایند.
• صندوق‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر (CV Funds/VC Firms) با تیکت‌سایز پایین که تمایل دارند در رشدهای اولیه کسب و کارها سهیم بوده و با تزریق سرمایه‌های اندک رد گزینه‌های مختلف، ریسک سرمایه‌گذاری خویش را کاهش دهند.

جذب سرمایه استارتاپ در مرحله اول (Round A)

در این مرحله معمولا استارتاپ‌ها محصول خود را تا حدی با بازار متناسب کرده و پتانسیل‌های رشد کسب و کار تا حدی قابل مشاهده شده است. تامین سرمایه در این مرحله به منظور تبلیغات و بازاریابی کسب و کار صورت گرفته و استارتاپ‌ها میکوشند که سهم بازار بیشتری کسب و نمایند.

اگرچه در این مرحله نیز سرمایه‌گذاران نیک‌اندیش یا همان فرشتگان کسب و کاری که با تیک‌سایزهای بالاتر نیز کار می‌کنند، یکی از تامین‌کنندگان سرمایه‌ی مورد نیاز استارتاپ‌ها هستند؛ اما همچنان صندوق‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر، مهمترین منبع تامین مالی استارتاپها بوده که می‌توانند با تزریق سرمایه‌ی مورد نیاز ایشان، استارتاپ را به شبکه ارتباطی خود وصل کرده و شرایط ورود به بازار و افزایش سهم از بازار را تا حد امکان تسهیل نمایند.

مرحله دوم (Round B)

استارتاپ در این مرحله محصول خود را با بازار متناسب کرده و قاعدتا اهرم(های) رشد خود را شناسایی نموده است و به دنبال این است که بتواند با جذب سرمایه‌ای بزرگتر، رشد نمایی خود را حفظ کرده کسب و کار خویش را توسعه دهد. اغلب سرمایه جذب شده در این مرحله صرف تبلیغات و بازاریابی و منابع انسانی خواهد شد و تمرکز روی افزایش سهم بازار است. از آنجایی که سوابق فروش مشخص بوده و بازار هدف استارتاپ نیز معین گردیده است، ارزشگذاری استارتاپ با دقت بیشتری صورت گرفته و احتمالا منصفانه‌تر خواهد بود. منبع تامین سرمایه نیز همچنان صندوق‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر هستند.

نکات جذب سرمایه در مرحله سوم و بالاتر (Round C+)

در مرحله سوم و مراحل بالاتر از آن، استارتاپ به منظور تثبیت جایگاه خود در بازار و (در صورت امکان) افزایش بیشتر سهم بازار خود اقدام به افزایش سرمایه می‌نماید. اغلب استراتژی استارتاپ‌ها در این مرحله تهاجمی بوده و سعی دارند یا رقبای خود را کنار زده و یا با خریداری و ادغام استارتاپ‌های کوچکتر و وصل کردن آنها به زنجیره ارزش پیشنهادی خود، دست‌نیافتنی‌تر از قبل شوند.

در این مراحل (مراحل پایانی یا اصطلاحا Late Stages) ریسک‌های استارتاپ تا حد زیادی کاهش پیدا کرده و نهادهای مالی بزرگ نیز ترغیب می‌شوند که وارد ترکیب سهامداران شرکت شوند. نهادهایی همچون شرکت‌های تامین مالی خصوصی (P.E)، صندوق‌های بازنشستگی، صندوق‌های پوشش ریسک، باغنک‌ها و غیره. به واسطه فعالیت مستمر کسب و کارها تا پیش از این مراحل، اغلب داده‌های مالی به اندازه‌ای هست که بتوان به کمک آن‌ها ارزشگذاری استارتاپ را با دقت بالایی انجام داد.

بعد از این مراحل استارتاپ به بلوغ رسیده و به نوعی میتوان گفت که به بالاترین ارزشگذاری ممکن خود رسیده است و احتمالا با در نظر گرفتن سیاست‌هایی، ورود به بازارهای عمومی را تجربه خواهد نمود.

فرآیند آماده‌سازی مستندات لازم برای جذب سرمایه

گروه تحلیلگران رتیبا با سال‌ها تجربه در زمینه تهیه مستندات لازم برای جذب سرمایه، در تمام مسیر آماده‌سازی مستندات اعم از مدل مالی و فایل پیش‌بینی جریان‌های نقدی، گزارش تحلیلی ارزش‌گذاری و فایل ارائه به سرمایه‌گذار (پیچدک) و طراحی سناریوهای بهینه جذب سرمایه، در کنار شما خواهد بود. کافی است با ثبت درخواست مشاوره جذب سرمایه خود در اینجا، منتظر تماس کارشناسان رتیبا و دریافت اولین جلسه مشاوره رایگان، به منظور اتخاذ بهترین تصمیم برای کسب‌وکار خود باشید.

(1) برگزاری جلسه آنلاین با بنیان‌گذاران کسب‌وکار

• تشریح نیازهای کارفرما، دغدغه‌ها و ابهامات پیش رو در مسیر آماده‌سازی مستندات
• آشنایی با مدل کسب‌وکار، سوابق فعالیت و جذب سرمایه و برنامه‌های توسعه کسب‌وکار
• تشریح گام‌های اجرایی پروژه و جلسات لازم برای چک کردن نتایج در هر مرحله

(2) مدل سازی مالی و تدوین فایل پیش‌بینی جریان‌های نقدی

• مدل سازی سوابق هزینه و درآمد کسب‌وکار بر مبنای داده‌های تاریخی عملکرد
• مدل سازی قیف فروش، برنامه‌های توسعه کسب‌وکار و همچنین استراتژی‌های توسعه سهم بازار
• پیش‌بینی درآمدها و هزینه‌های سه تا پنج سال آینده و تخمین میزان سرمایه مورد نیاز کسب‌وکار

(3) ارزش‌گذاری کسب‌وکار در فضای عدم قطعیت

• تخمین ارزش منصفانه کسب‌وکار با توجه به داده‌های به دست آمده از مدلسازی مالی
• اعتبارسنجی نتایج به دست آمده از ارزش‌گذاری بر مبنای داده‌های واقعی و توافقات جاری اکوسیستم سرمایه‌گذاری خطرپذیر
• پیش‌بینی چالش‌های احتمالی در مسیر جذب سرمایه و طراحی سناریوهای بهینه قابل ارائه به سرمایه‌گذار

(4) مشاوره جذب سرمایه و آموزش ارائه به سرمایه‌گذار

• طراحی فایل ارائه به سرمایه‌گذار با توجه به داده‌های به دست آمده از مدلسازی مالی و ارزش‌گذاری
• شبیه‌سازی جلسه ارائه به سرمایه‌گذار و بررسی نقاط قوت و قابل بهبود در ارائه‌ی بنیان‌گذارها
• معرفی سرمایه‌گذاران خطرپذیر متناسب با چک‌سایز مدنظر برای جذب سرمایه و ارزیابی پیشنهادات دریافتی از ایشان

آنچه در مسیر جذب سرمایه برای استارتاپ‌ها اهمیت دارد، مستندات ارائه شده به سرمایه گذاران خارجی است. برای آماده سازی مستندات جذب سرمایه، استارتاپ‌ها می‌توانند از شرکت‌های خارجی استفاده کرده و آن را برون سپاری کنند. فرآیند آماده‌سازی مستندات لازم برای جذب سرمایه در رتیبا، به پشتوانه سال‌ها تجربه به گونه‌ای طراحی شده تا درعینِ‌حال که تمام جنبه‌های لازم برای تهیه مستندات مسیر جذب سرمایه را در نظر می‌گیرد؛ کم‌ترین فشار را به لحاظ درگیری در آماده‌سازی مستندات متوجه کارفرما می‌کند و درنهایت کسب‌وکار می‌تواند فرآیند جذب سرمایه خود را سریع‌تر انجام دهد.

آنچه پس از آماده‌سازی مستندات لازم برای جذب سرمایه، باید مورد توجه بنیان‌گذاران کسب‌وکارها قرار بگیرد؛ انتخاب مدل تأمین مالی و طراحی سناریوهای مختلف جذب سرمایه است. دراین‌ارتباط گزینه‌های مناسب برای مذاکره به صورت بهینه لیست شده و مستندات لازم بر مبنای ملاحظات‌شان تهیه می‌شوند. در‌نهایت باز هم فرآیند مذاکره برای جذب سرمایه آسان‌تر می‌شود.