چاقی مشکلی است که نه تنها بزرگسالان بلکه شمار زیادی از کودکان از سنین مختلف را تحت تاثیر قرار می دهد. در کودکان مشکلات زیادی را به بار می آورد که شاید تبعات آن، نه در کوتاه مدت بلکه در بزرگسالی خود را کم کم نشان می دهد. مشکلاتی مانند دیابت، فشار خون و کلسترول بالا که از کودکی شروع شده و تا بزرگسالی ادامه می یابند تنها تعدادی از شناخته شده ترین عوارض چاقی کودکان است. بسیاری از کودکان چاق تا بزرگسالی نیز چاق باقی می مانند، به خصوص اگر یکی از والدین و یا هردوی آن ها چاق باشند. چاقی در کودکی همچنین ممکن است موجب اعتماد به نفس ضعیف و افسردگی گردد. پس نیاز به رژیم لاغری رایگان بسیار احساس می گردد.
علائم چاقی در کودکان (بررسی مهمترین نشانه ها)
اندازه گیری قد و وزن رایج ترین روش برای ارزیابی محدوده وزنی کودکان و بزرگسالان است. با کمک این شاخص می توان به راحتی پی به اضافه وزن و چاقی کودک برده و در اولین فرصت اقدامات لازم برای کاهش وزن او را فراهم کرد. همچنین پزشک می‌تواند به جز محاسبه شاخص توده بدنی از نمودارهای رشد و سایر آزمایش‌های دیگر برای ارزیابی اینکه آیا وزن کودک می‌تواند مشکلاتی برای سلامتی او ایجاد کند، استفاده می کند.
چه چیزی باعث چاقی در کودکان می شود؟
چاقی در کودکان به دلیل شرایط پزشکی مانند مشکلات هورمونی جزء موارد نادر است. یک معاینه ی جسمی و فیزیکی و آزمایش خون این مسئله را تشخیص می دهد. اگرچه در اغلب موارد، کل اعضای خانواده مشکلات وزنی را به ارث می برند، اما هر کودکی که خانواده ای چاق دارد لزوما اضافه وزن نخواهد داشت. کودکانی که والدین، برادر و یا خواهر چاق دارند به شدت در معرض خطر اضافه وزن هستند اما ممکن است این چاقی از رفتارهای خانوادگی مانند تغذیه و عادت های ورزشی نشات بگیرد.
آیا چاقی کودکان می تواند یک مساله ژنتیکی و ارثی باشد؟
ژنتیک نقش مهمی را در چاقی دوران کودکی ایفا می کند. کودکانی که اعضای خانواده شان اضافه وزن دارند، بیشتر در معرض چاقی هستند. در اکثر موارد، ژنتیک به همراه عوامل رفتاری و محیطی عمل می کند. این بدان معناست که در تشخیص وزن کودک، عادت های غذایی و فعالیت فیزیکی به همان اندازه اهمیت دارند که سابقه ی خانوادگی او مهم است.
آیا اضافه وزن فرزندم در طول رشد رفته رفته کاهش می یابد؟
اضافه وزن کودک شما کاهش نخواهد یافت مگر آنکه به او کمک کنید تا یاد بگیرد چگونه انتخاب های سالم تری داشته باشد. مطالعات نشان داده اند کودکانی که چاق هستند و یا اضافه وزن دارند، در بزرگسالی نیز به احتمال زیاد چاق خواهند بود.
آیا برای فرزندم باید رژیم کاهش وزن در نظر بگیرم؟
پیش از مشورت با پزشک اقدام به چیدن رژیم برای کودک نکنید. کودک برای رشد و یادگیری احتیاج به میزان مشخصی از کالری و مواد مغذی دارد.
به عنوان والدین چگونه به درمان چاقی فرزندمان کمک کنیم؟
به فرزند خود بیاموزید که مواد غذایی سالم و فعالیت فیزیکی منظم رمز داشتن یک وزن متعارف و سالم است. این عادت های خوب همچنین از مشکلات سلامتی، اجتماعی و احساسی که ممکن است در نتیجه ی اضافه وزن به وجود آیند، جلوگیری می کند. شما به عنوان والدین یا مراقبان اولیه ی کودک، تاثیر زیادی بر او دارید. کودک رفتارهای شما را دنبال خواهد کرد؛ پس الگوی خوبی برایش باشید. همه ی اعضای خانواده باید قانون تغذیه ی سالم و داشتن فعالیت بدنی را اجرا کنند و این قانون نباید تنها به کودکی که اضافه وزن دارد منحصر شود. به رژیم یا برنامه های موقت فکر نکنید. شما با این قانون عادت های مادام العمری را تثبیت می کنید که سلامت کل خانواده را افزایش می دهد.
علت چاقی کودکان
علت چاقی کودکان در کشورهای توسعه یافته و همچنین در کشورهای در حال توسعه مدت‌هاست در دست بررسی است به سطح ایپدمی رسیده است. در دوران کودکی تاثیر قابل توجهی بر سلامت جسمی و روانی این کودکان دارد. کودکان دارای اضافه وزن و چاق احتمالا در بزرگسالی نیز چاق خواهند ماند و بیشتر در سنین پایین به بیماری‌های غیر واگیر مانند و بیماری‌های قلبی و عروقی مبتلا می‌شوند. عوامل محیطی، کمبود فعالیت، الگوی نامناسب غذایی، سبک زندگی، محیط فرهنگی و… نقش اصلی را در افزایش چاقی در سراسر جهان دارد. چاقی در کودکان می‌تواند بر سلامت جسمی، بهزیستی اجتماعی و عاطفی و عزت نفس کودکان تاثیر عمیقی بگذارد و این کودکان ممکن است با عملکرد ضعیف تحصیلی و کیفیت پایین زندگی مواجه شوند.
تغذیه در خانواده
مصرف غذا در بررسی علت چاقی کودکان یک موضوع چند وجهی است که شامل انواع غذاهای مصرفی، مکان غذا خوری، تهیه غذا و عادات غذایی سایر اعضای خانواده است. اغلب توسط سرپرست آنها تعیین میشود. کودکانی که سرپرست آنها عادات غذایی ناسالمی دارند و مقدار بیشتری چربی و روغن مصرف می‌کنند در مقایسه با کودکانی که سرپرستشان عادات غذایی مناسبی دارند بیشتر در معرض خطر چاقی قرار دارند. همچنین شواهد نشان می‌دهد خانواده‌هایی که با یکدیگر غذا می‌خورند، غذاهای سالم بیشتری مصرف می‌کنند.
رژیم غذایی نامناسب
کودکان با الگوگیری از والدین و همسالان خود میزان مصرف و نوع غذایی که مصرف می‌کنند را انتخاب می‌کنند. دسترسی آسان و قرار گرفتن مکرر در معرض غذاهای ناسالم عامل اصلی ایجاد این رژیم غذایی نادرست در کودکان است. رژیم غذایی متشکل از چربی‌ها، روغن، نوشابهها و… احتمال چاقی را افزایش می‌دهد.
مصرف فست فود‌ها؛ علت چاقی کودکان
مصرف بیش از اندازهی فست فود در سال‌های اخیر به علت چاقی کودکان مرتبط است. بسیاری از خانواده‌ها به ویژه خانواده‌هایی که والدین آنها در خارج از خانه کار می‌کنند غذاهای فستفودی را بیشتر استفاده می‌کنند زیرا استفاده از آنها راحت است همچنین این نوع غذاها مورد پسند فرزندانشان قرار می‌گیرد. مواد غذایی که در فستفودها استفاده میشود، موادی ناسالم با ارزش غذایی پایین و حاوی مقدار زیادی کالری است که استفاده بیش از اندازه از آنها منجر به چاقی میشود.
نوشیدنی‌های قندی
نوشیدنی‌های قندی یکی دیگر از عوامل موثر در چاقی است. تصور میشود که نوشیدنی‌های قندی فقط به نوشابهها محدود میشود اما آبمیوه‌ها و سایر نوشیدنی‌های شیرین نیز در این گروه قرار می‌گیرند. بسیاری از مطالعات در رابطه با مصرف نوشیدنی‌های قندی نشان می‌دهند که این نوشیدنی‌ها بر چاقی کودکان تاثیر می‌گذارند زیرا مصرف این نوشیدنی‌ها منجر به دریافت کالری بالایی میشود.
استفاده از میان وعده‌های ناسالم
عامل دیگری که به عنوان یک عامل موثر در چاقی کودکان مورد مطالعه قرار گرفته است مصرف میان‌وعده‌های نامناسب کودکان در طول روز مانند چیپس، پفک، شکلات و… است. این مواد غذایی کالری بالا و ارزش غذایی کمی دارند.
ژنتیک
افزایش چاقی ناشی از عدم تعادل بین مصرف کالری و مصرف انرژی است. که با افزایش تعادل مثبت انرژی که با سبک زندگی اتخاذ شده و تنظیمات مصرف رژیم غذایی مرتبط است. با این حال شواهد بیشتری نشان می‌دهد که زمینه ژنتیکی فرد در تعیین خطر چاقی مهم است. ژنتیک یکی از بزرگ‌ترین عواملی است که به عنوان مسبب چاقی مورد بررسی قرار می‌گیرد ولی با این حال حساسیت ژنتیکی برای تاثیر بر وزن کودکان، اغلب باید همراه با عوامل محیطی و رفتاری باشد. عامل ژنتیکی کمتر از ۵ درصد از موارد چاقی کودکان را تشکیل می‌دهد. بنابراین گرچه ژنتیک می‌تواند در پیشرفت چاقی نقش داشته باشد، اما دلیل اصلی افزایش چشمگیر چاقی کودکان نیست.
عوامل روانشناختی
استرس زیاد در کودکان و والدین آنها خطر چاقی را در کودکان افزایش می‌دهد. زیرا بسیاری از کودکان هنگام استرس و مشکل به پرخوری روی می‌‌آورند.
بی‌تحرکی
بسیاری معتقدند که تلویزیون بازی‌های رایانه‌ای و استفاده از تلفن‌های هوشمند علت چاقی کودکان محسوب میشود. کودکان هنگام استفاده از آنها به مدت طولانی بی‌تحرک در مکانی قرار می‌گیرند. همچنین در هنگام تماشای تلویزیون کودکان بیشتر مایل هستند تا غذاهای شیرین و ناسالم که کالری زیادی دارند مصرف کنند.
عوارض چاقی در کودکان
بیماری بر اثر چاقی: چاقی در کودکان منجر به و حملات قلبی نمی‌شود ولی در بزرگسالی برای آنها مشکلات بسیاری را به وجود می‌آورد. در بزرگسالی احتمال مبتلا شدن به بیماری‌هایی مانند اختلالات کبدی،، ، به میزان زیادی بالا می‌رود.
دیابت نوع دو
علت چاقی کودکان می‌تواند ابتلا به این بیماری نیز باشد. سبک زندگی ناسالم و کم تحرکی در کودکان منجر به نوع دو میشود.
کلسترول بالا و فشار خون؛ علت چاقی کودکان
عادات و رژیم غذایی ناسالم در کودکی و چاقی، کودکان را در معرض بیماری‌های خطرناکی قرار می‌دهد. استفاده زیاد از غذاهای ناسالم و تجمع چربی در بدن باعث ایجاد پلاک در رگ‌ها می‌شوند و احتمال یا را در آینده بالا می‌برند.
اختلال خواب
چاقی در کودکان ممکن است منجر به وقفه تنفسی در خواب شود و تنفس کودکان در خواب دچار مشکل شود. این کودکان تنفسشان در خواب قطع و وصل میشود که خطر جدی برایشان به شمار می‌رود.
آسم
در تحقیقاتی که صورت گرفته است مشخص شده است کودکانی که چاق هستند و اضافه وزن دارند بیشتر به مبتلا می‌شوند.
افسردگی
یکی دیگر از مشکلاتی که این کودکان با آن مواجه می‌شوند، است. این کودکان اغلب مورد تایید همسالان خود قرار نمی‌گیرند و از ظاهر خود راضی نیستند و این عوامل باعث میشود دچار گوشه‌نشینی شوند و طی زمان به دچار شوند.
اعتماد به نفس و عزت نفس پایین
کودکانی که اضافه وزن دارند بیشتر مورد تمسخر و آزار همسالان خود قرار می‌گیرند. که این امر به مرور زمان بر اعتماد به نفس کودکان تاثیر می‌گذارد و سبب میشود این کودکان از اعتماد به نفس پایینی برخوردار باشند.
راهکارهای درمان چاقی در کودکان
تغییر رژیم غذایی
سعی کنید تا می‌توانید غذاهایی که مقدار زیادی کالری، چربی، شیرینی دارند و همچین نوشابه‌های قندی را از برنامه‌های غذایی خانوادهی خود حذف کنید. هنگام تهیه مواد غذایی از خرید غذاهای آماده، شیرینی‌ها و… خودداری کنید زیرا غذاهای آماده معمولا کالری فراوان و ارزش غذایی پایینی دارند و استفاده از آنها موجب چاقی میشود پس برای کمتر شدن وزن کودکان بهتر است مقدار بیشتری سبزیجات، میوه‌ها و غذاهای سالم را در دسترس کودک قرار دهید.
تا جایی که می‌توانید مصرف فستفودها را برای کودکان خود محدود کنید چرا که فستفودها یکی از مهمترین علت‌های چاقی در کودکان هستند. سعی کنید وعده‌های غذایی را در خانه دور همدیگر و به موقع مصرف کنید چرا که تاثیر به سزایی در و به اندازه خوردن کودکان دارد. همچنین به کودکان خود یاد بدهید که آرام غذا بخورند و خوب غذای خود را بجوند. این یکی از راهکارهایی است که می‌توان علت چاقی کودکان را مورد بررسی قرار داد.
غذا نخوردن جلوی تلویزیون
دیگر علت چاقی کودکان غذا خودن بدون توجه است. سعی کنید مکان درستی را برای غذا خوردن انتخاب کنید و برای مثال از غذا خوردن فرزندانتان رو به روی تلویزیون جلوگیری کنید.
کاهش خوردن تنقلات
خوردن تنقلات را برای کودکان منع نکنید بلکه سعی کنید خوردن این تنقلات را کنترل کنید و تنقلات کم کالری‌تر را به عنوان میان وعده به کودکان بدهید.
تغییر سبک زندگی؛ علت چاقی کودکان
تغییر سبک زندگی از خانواده کودک شروع میشود. اگر تغییر سبک زندگی با موفقیت صورت گیرد کودک متوجه میشود که چگونه در غذا خوردن تعادل را رعایت کند و به راحتی از وزن مناسبی برخودار شود
فعالیت بدنی و ورزش کردن
ورزش کردن و تحرک بدنی یک عامل برای متعادل کردن وزن کودکان است. فعالیت بدنی کودکان باعث سوزاندن کالری و سلامتی آنها میشود. همچنین تحرک زیاد در طول روز سبب میشود انرژی آنها در طول روز تخلیه شود و شب‌ها به‌راحتی بخوابند. همچنین کودکانی که پرتحرک هستند در بزرگسالی معمولا اندام مناسب‌تری دارند.
استفاده از دارو
گاهی برای درمان و کاهش وزن کودکان دارو‌هایی با تشخیص پزشک همراه با رژیم غذایی برای کاهش وزن تجویز میشود.