دکتر داوود یادگاری، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری با اشاره به اینکه مرکز تحقیقات بیماری‌های عفونی و گرمسیری یکی از مراکز غیرمستقل دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است، گفت: پژوهشگران این مرکز، تحقیقات زیادی در سال‌های اخیر در زمینه بیماری‌های عفونی انجام داده‌اند. در همین راستا با آغاز پاندمی کرونا، مطالعات نیز به سمت همین موضوع سوق پیدا کرد.
این استاد دانشگاه از انجام یکی از مهمترین تحقیقات انجام‌شده با موضوع «ثبت عوارض مرتبط با واکسن کووید و بررسی موارد ابتلا به کووید بعد از اتمام واکسیناسیون» در این مرکز خبر داد و افزود: در این طرح بالغ بر ۷۰۰ نفر از اعضای هیئت علمی و غیر هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با میانگین سنی ۳۸ سال با ۹ سال کمتر یا بیشتر شرکت داشتند. ۶۷ درصد این جمعیت خانم و ۶۰ درصد کل شرکت‌کنندگان از کادر درمانی بودند. بیماری زمینه‌ای در این افراد کمتر از ۲ درصد گزارش شد.
دکتر یادگاری ادامه داد: در این طرح واکسن‌های موجود اعم از اسپوتنیک، سینوفارم و استرازنکا مورد بررسی قرار گرفت. تنوع بیشتر واکسن‌ها، عوارض متنوعی را هم در پی دارد که بسته به سن و جنس افراد ممکن است متفاوت باشد، البته با انجام این مطالعه دریافتیم هیچ کدام از واکسن‌ها عوارض خطیری در جامعه هدف ایجاد نکرده است.
شایع‌ترین عارضه تزریق واکسن کرونا، شبه آنفلوآنزا بود
دکتر فهیمه هداوند، عضو هیئت علمی گروه عفونی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، هدف از انجام این طرح تحقیقاتی را کاهش نگرانی‌های ناشی از عوارض واکسن در کشور دانست و گفت: عوارض مورد مطالعه شبه آنفلوآنزا، درگیری مغزی، قلبی، گوارشی و عارضه موضعی در محل تزریق در نظر گرفته شد. خوشبختانه علی‌رغم همه نگرانی‌ها، عوارض جدی واکسن همچون درگیری قلبی کمتر از ۲ درصد گزارش شد و درگیری مغزی نیز گزارش نشد.
وی ادامه داد: شایع‌ترین عارضه شبه آنفلوآنزا با نشانه‌های به ترتیب مننژیت، تب، گلودرد، آبریزش بینی و سرفه مشاهده شد که هیچ کدام از موارد جدی نبود.
به گفته دکتر هداوند، ابتلای بعد از تزریق واکسن نیز، بین سه دوز ۲ تا ۴ درصد بود و این رقم در انواع واکسن‌ها تفاوت معناداری نداشت.
عضو این تیم تحقیقاتی اظهار کرد: ابتلای بعد از تزریق دوز اول نیز در افراد زیر ۳۹ سال بیشتر از افراد بالای ۳۹ سال بود.
وی در پایان تصریح کرد: بر اساس نتایج این پژوهش، واکسن‌های کرونا عارضه و ابتلای جدی بعد از تزریق نداشتند، بنابراین یکی از مهمترین اقدامات برای کنترل کرونا همین تزریق واکسن بود.
بروز علائم بیشتر بعد از تزریق دوز اول و دوم نسبت به دوز سوم
امیررضا کیوان‌فر، پزشک عمومی و پژوهشگر مرکز تحقیقات بیماری‌های عفونی و گرمسیری با اشاره به نتیجه گزارش عوارض واکسن‌ها در این مطالعه، اظهار کرد: عوارض مرتبط با واکسن اسپوتنیک و استرازنکا بیشتر از سینوفارم گزارش شده و اغلب عوارض در واکسن استرازنکا بیشتر از اسپوتنیک بوده است، علت این موضوع، پلتفرم ساخت واکسن‌هاست.
وی خاطرنشان کرد: دو نوع از عوارض شیوع بیشتری داشت؛ عوارض سیستمیک مثل تب، سردرد، بی‌حالی، بی‌اشتهایی، تعریق، درد بدن و عوارض موضعی مثل تورم، درد و قرمزی محل تزریق که اغلب بدون دریافت دارو ۲ تا ۳ روز بعد از تزریق بهبود پیدا کرده‌اند. میزان بروز علائم و عوارض نیز بعد از دریافت دوز اول و دوم بیشتر از دوز سوم بوده است.
دکتر کیوان‌فر در خصوص دیگر عوارض واکسن‌ها، اظهار کرد: واکنش آلرژیک که موارد انگشت‌شماری گزارش شد و لخته‌های خونی که به نوعی نادر تلقی می‌شود، از دیگر عوارض واکسن‌ها بود. هر دو مورد در زمانی کم درمان شده بودند.
پژوهشگر مرکز تحقیقات بیمارهای عفونی و گرمسیری در ادامه از پذیرش هر دو مقاله‌ای که از خروجی این مطالعه منتشر شد، به منظور چاپ در مجلات ISI خبر داد و گفت: علت اهمیت این طرح برای کشور، ابهام زمان پایان پاندمی و تعیین و تشخیص عوارض واکسن‌ها برای تصمیم‌سازی‌ها بود.
وی میزان ابتلا بعد از واکسن را نیز موضوع مهمی دانست و گفت: برای کادر بالین مدت زمان مصون ماندن فرد واکسینه شده از ابتلا به ویروس بسیار مهم است. بررسی میزان ابتلا بعد از تزریق یکی از یافته‌های جانبی ما بود، در اصل تولیدکننده واکسن می‌تواند تعیین کند دوز یادآور بعد از چه مدتی تزریق شود. البته اثربخشی و عدم ابتلا تا حدود پنج ماه بعد از تزریق، به‌ویژه دوز اول و دوم مشاهده شد، اما موضوعی نیست که بتوان از یک بعد در خصوص آن اظهارنظر کرد.
دکتر کیوان‌فر ادامه داد: از سوی دیگر مطالعه بر روی ۶۰۰ نفر بوده و نمی‌توان بر اساس نتایج آن، مشی کلی تدوین کرد. برای اظهارنظر کلی در خصوص واکسن‌ها به حجم نمونه بالاتر و تنوع سنی و جغرافیایی بیشتری نیاز است.
بنابر اعلام روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی؛ این پژوهش با همکاری معاونت تحقیقات و فناوری، مدیریت امور نیروی انسانی، دانشکده‌ها و برخی مراکز درمانی تابعه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شده است.